Szpital, który zamiast wyleczyć pacjenta, wyrządzi mu szkodę, ma obowiązek naprawić ją. Za szkodę uważa się uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia. Natomiast naprawienie szkody polega na zwrocie wszystkich wydatków, które pacjent był zmuszony w związku z nią ponieść. Oprócz odszkodowania pacjent może też żądać zadośćuczynienia oraz renty.
Jeżeli szpital dobrowolnie nie zaspokoi roszczeń pacjenta, to wówczas powinien wnieść pozew do sądu. Przepisy nie ograniczają okresu, przez który można dochodzić szkody. Stanowią jedynie, że w razie wyrządzenia szkody na osobie przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
PRZYKŁAD: PACJENT MUSI UDOWODNIĆ
Po sześciu tygodniach od operacji pacjent zachorował. Stwierdzono u niego żółtaczkę i zakażenie wirusem C. Przed rozpoczęciem leczenia w szpitalu pacjent wykonał szereg badań, z których m.in. wynikało, że nie jest zarażony wirusem C. W ten sposób pacjent może udowodnić, że zarażenie nastąpiło w szpitalu podczas operacji lub leczenia po operacji.
Za co odszkodowanie
Odszkodowanie, którego poszkodowany pacjent może żądać od szpitala, obejmuje wszystkie koszty, które poniósł pacjent w związku z koniecznością dodatkowego leczenia się z powodu uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia wywołanego podczas pobytu w szpitalu. Przed sądem musi jednak udowodnić, że szkody zostały mu wyrządzone w szpitalu, bo wcześniej nie miał tych dolegliwości.
Ustalając wysokość odszkodowania, którego będzie żądał pacjent, powinno się wziąć pod uwagę koszty leczenia, które poniósł. Są to na przykład wydatki związane z pobytem w szpitalu, konsultacje u specjalistów, dodatkowa opieka pielęgniarska, zakup leków, protez, aparatu słuchowego, okularów, wózka inwalidzkiego. Odszkodowanie obejmuje też wydatki na jedzenie, gdy pacjent wymaga przestrzegania specjalnej diety.
PRZYKŁAD: ZWROT WYDATKÓW
Poszkodowany pacjent ma prawo żądać od szpitala zwrotu wydatków, które wiążą się z naprawieniem szkody polegającej na uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia, która została spowodowana podczas leczenia w szpitalu.
Może również żądać wypłacenia z góry sumy potrzebnej na koszty leczenia. Musi jednak udowodnić, że poniesione wydatki wiążą się z działaniami zmierzającymi do naprawienia szkody.
Zdaniem Sądu Najwyższego (wyrok w składzie siedmiu sędziów z 19 czerwca 1975 r. w sprawie sygn. akt PRN 2/75 opublikowany w OSSNCP nr 4 z 1976 r., poz. 70) uzasadnione będą też wydatki na lepsze jedzenie dla chorego, nawet niezwiązane z wymogami diety, pod warunkiem że lekarze nie zabraniają mu spożywania tych potraw.
Odszkodowanie obejmuje też jeszcze inne dodatkowe wydatki, które wiążą się z leczeniem, na przykład na rehabilitację, przejazdy do szpitala i na zabiegi. Nawet jeżeli pacjent ma prawo do leczenia się w uspołecznionej służbie zdrowia, może korzystać z innych odpłatnych metod leczenia, nieobjętych zakresem świadczeń ubezpieczenia społecznego i żądać, aby szpital sprawca szkody pokrył poniesione przez niego z tego tytułu wydatki.
Renta dla pacjenta
Od szpitala pacjent może domagać się również wypłacania renty, wówczas gdy utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej lub zwiększyły się jego potrzeby i zmniejszyły się widoki powodzenia na przyszłość. Wymienione tutaj następstwa szkody powinny mieć charakter trwały. Nie musi to być jednak charakter nieodwracalny. Szpital nie może zmuszać pacjenta, aby poddał się zabiegowi w celu przywrócenia zdolności do pracy, np. operacji. Jeżeli pacjent odmówi, to nie można z tego tytułu zmniejszyć mu należnego odszkodowania.
Natomiast sąd oceni, czy występuje zmniejszenie widoków powodzenia na przyszłość u pacjenta i czy wyraża się to uszczerbkiem majątkowym polegającym na utracie korzyści majątkowych. Z kolei zwiększenie potrzeb poszkodowanego występuje wówczas, gdy ponosi on stale powtarzające się wydatki na ich zaspokojenie, np. na leki, zabiegi rehabilitacyjne, specjalne odżywianie w celu przestrzegania diety, stałą opiekę pielęgniarską, stałe konsultacje medyczne. Sąd Najwyższy w wyroku z 11 marca 1976 r. w sprawie sygn. akt IV CR 50/76 opublikowanym w OC NCP nr 1 z 1977 r., poz. 11 stwierdził, że do przyznania renty z tego tytułu wystarczy samo istnienie zwiększonych potrzeb jako następstw czynu niedozwolonego.
PRZYKŁAD: POKRYCIE STRAT
Pacjent poszkodowany podczas pobytu w szpitalu leczy uszkodzenia ciała i rozstrój zdrowia, korzystając z lecznictwa uspołecznionego. Chce jednak zasięgnąć porady wybitnego specjalisty i za wizytę musi zapłacić. Może wystąpić do szpitala sprawcy szkody, aby zwrócił mu poniesione wydatki. Przysługuje mu też zwrot wydatków na droższe leki, mimo że na te dolegliwości można też stosować podobne leki tańsze.
Renta może też zostać przyznana z tytułu zmniejszenia się widoków na przyszłość, na przykład osoba wykonująca zawód modelki została oszpecona i fakt ten zmniejsza jej szanse na podjęcie pracy w zawodzie.
Aby otrzymać rentę od szpitala, poszkodowany pacjent nie musi wcale udowadniać, że został zaliczony do niepełnosprawnych. Wystarczy, że udowodni, że jego możliwości zarobkowe z powodu tej szkody zmniejszyły się. Wysokość należnej mu renty wyrównawczej sąd ustali, biorąc pod uwagę wysokość dochodów, które poszkodowany mógłby uzyskać, gdyby nie doznał szkody i zachował dotychczasową zdolność do pracy. Należy też ustalić, w jaki sposób rozwijałaby się wówczas jego kariera zawodowa.
PRZYKŁAD: RENTA DLA PRZEDSIĘBIORCY
Zanim zaraził się w szpitalu żółtaczką, poszkodowany pacjent był jednoosobowym przedsiębiorcą i prowadził własną firmę na własny rachunek. Domaga się zasądzenia renty od szpitala. Wysokość renty powinna objąć straty spowodowane utratą całości lub części stałych dochodów z prowadzonej wcześniej działalności, której teraz po zakażeniu żółtaczką przedsiębiorca już nie może prowadzić.
O rentę z tytułu utraty zdolności do pracy może się starać nawet osoba bezrobotna. Sąd określi jej wysokość, biorąc pod uwagę realne perspektywy zatrudnienia, wówczas gdyby bezrobotny nie doznał uszczerbku na zdrowiu i podjąłby pracę.
W pewnych przypadkach sąd przyznaje rentę tymczasową. Robi to wówczas, gdy w dniu wyrokowania nie jest możliwe ustalenie rozmiarów szkody. Na przykład trwa jeszcze proces rehabilitacji i nie wiadomo, w jakim rozmiarze poszkodowany utracił zdolność do pracy.
Dla kogo zadośćuczynienie
Poszkodowany pacjent może też domagać się zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, czyli szkodę niemajątkową. Krzywdą byłyby jego cierpienia fizyczne i psychiczne, a także stres, który doprowadził do rozstroju zdrowia. Gdyby z wyniku uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia poszkodowany pacjent zmarł, to wówczas szpital musi zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Natomiast osoba, w stosunku do której zmarły pacjent wykonywał obowiązek alimentacyjny, może zażądać od szpitala renty. O rentę mogą też wystąpić inne osoby bliskie, którym zmarły dostarczał stale środków utrzymania.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wzór pozwu
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
malgorzata.piasecka@infor.pl
Podstawa prawna
• Art. 443-446 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).