Jak nie płacić podatku od spadków i darowizn

Czy dokumentować otrzymanie pieniędzy

Ojciec przekaże mi w tym miesiącu darowiznę w wysokości 20 tys. zł. Czy w dalszym ciągu obowiązują zasady dotyczące dokumentowania otrzymania pieniędzy?

Tak

Szczególne obowiązki dokumentacyjne w przypadku otrzymania darowizny pieniężnej pozostają bez zmian. Oznacza to, że tak jak dotychczas całkowite zwolnienie z podatku dla najbliższej rodziny jest uwarunkowane nie tylko zgłoszeniem nabycia rzeczy lub praw majątkowych w urzędzie skarbowym, lecz także odpowiednim udokumentowaniem jej otrzymania.

Otrzymanie darowizny trzeba poświadczyć w urzędzie skarbowym dowodem jej przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Dotyczy to przypadków, gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie pięciu lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza 9637 zł.

Podstawa prawna

• Art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).

Czy liczy się moment otrzymania darowizny

W grudniu 2008 r. zawarłem z ojcem umowę darowizny w wysokości 50 tys. zł. Zgodnie z umową pieniądze mają zostać przekazane przelewem bankowym w połowie stycznia tego roku. Czy na poinformowanie urzędu będę miał pół roku?

Tak

Dla zastosowania sześciomiesięcznego terminu na dokonanie zgłoszenia istotne znaczenie ma to, kiedy powstanie obowiązek podatkowy. Termin wydłużony ma bowiem zastosowanie do sytuacji, w których obowiązek podatkowy powstał po 31 grudnia 2008 r.

W przypadku darowizn, które nie są zawierane w formie aktu normalnego, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. W konsekwencji obdarowany skorzysta z wydłużonego terminu na dokonanie zgłoszenia w urzędzie skarbowym, jeżeli przedmiot darowizny otrzyma nie wcześniej niż 1 stycznia 2009 r. W opisanym przypadku warunek ten zostanie spełniony. Półroczny termin na dokonanie zgłoszenia będzie liczony od dnia, w którym pieniądze trafią na konto podatnika.

Podstawa prawna

• Art. 2 ustawy z 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. nr 203, poz. 1267).

• Art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).

Czy nie trzeba zgłaszać spadku

Pod koniec stycznia zakończy się postępowanie spadkowe po mojej babci. Jestem jedyną spadkobierczynią. Słyszałam, że od tego roku w ogóle nie trzeba zgłaszać nabycia spadku. Czy to prawda?

Nie

Obowiązek poinformowania urzędu skarbowego o nabyciu spadku warunkujący skorzystanie z całkowitego zwolnienia z podatku nie został zniesiony. W trakcie zeszłorocznych prac nad nowelizacją ustawy o podatku od spadków i darowizn rzeczywiście pojawiła się propozycja likwidująca obowiązek zgłoszenia nabycia spadku, jednak nie została ona przyjęta.

Ostateczne zmiany, które zostały uchwalone i obowiązują od początku tego roku, dotyczą wydłużenia terminu na dokonanie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych z miesiąca do sześciu miesięcy. Zgłoszenie to jest podstawowym warunkiem, którego spełnienie umożliwia skorzystanie z całkowitego zwolnienia z podatku przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma lub macochę.

Ponadto zgodnie z nowymi przepisami podatnik, który z określonych przyczyn nie dokona zgłoszenia w nowym półrocznym terminie, nie straci automatycznie prawa do zwolnienia. Ponieważ powstanie obowiązku podatkowego, od którego należy liczyć termin na dokonanie zgłoszenia, jest niekiedy skutkiem zdarzeń prawnych niezależnych od woli nabywcy, może się zdarzyć, że podatnik dowie się o nabyciu majątku po upływie terminu do zgłoszenia. W tych wypadkach sześciomiesięczny termin na dokonanie zgłoszenia płynie od dnia powzięcia wiadomości o nabyciu majątku. Warunkiem zachowania zwolnienia jest jednak uprawdopodobnienie faktu późniejszego powzięcia wiadomości.

Przed zmianami podatnik, który nie dopełnił obowiązku zawiadomienia fiskusa o nabytym spadku lub darowiźnie, z mocy ustawy podlegał opodatkowaniu na zasadach ogólnych, określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. W konsekwencji musiał zapłacić podatek według skali progresywnej - według stawki 3 proc., 5 proc. lub 7 proc.

Podstawa prawna

• Art. 1 ustawy z 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. nr 203, poz. 1267).

Czy wydłużył się termin na złożenie zeznania

Wujek przekazał mi 5 stycznia w darowiźnie 10 tys. zł. Czy dotyczy mnie półroczny termin na złożenie zeznania w urzędzie skarbowym?

Nie

Zmiany wprowadzone do ustawy o podatku od spadków i darowizn od 1 stycznia 2009 r. i polegające na wydłużeniu terminu zgłoszenia nabycia rzeczy lub praw majątkowych z miesiąca do sześciu miesięcy dotyczą wyłącznie osób uprawnionych do całkowitego zwolnienia z podatku. Są to osoby, o których mowa w art. 4a ustawy, tj. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha.

Wydłużony termin dotyczy wyłącznie dokonania zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych na formularzu SD-Z2 składanego przez te osoby, dzięki czemu nie płacą podatku. Jeżeli darczyńcą jest wujek, oznacza to, że darowizna została dokonana między osobami należącymi do II grupy podatkowej. W takim wypadku obdarowany, tak jak dotychczas, składa w urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe na druku SD-3. Zasady składania zeznania nie uległy zmianie, tzn. podatnicy podatku są obowiązani do jego złożenia w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

Obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika, a zatem byłby wyłączony w przypadku gdyby umowa darowizny została zawarta w formie aktu notarialnego. W takiej sytuacji podatek pobiera notariusz. W przeciwnym wypadku to podatnik samodzielnie składa zeznanie podatkowe, a po otrzymaniu decyzji wymiarowej wpłaca podatek do urzędu skarbowego. W II grupie podatkowej opodatkowaniu podlega nabycie własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 7276 zł. Podatek opłaca się według progresywnej skali podatkowej ze stawkami 7 proc., 9 proc. lub 12 proc.

Podstawa prawna

• Art. 4a, art. 9 ust. 1 pkt 2, art. 14 ust. 3 pkt 2, art. 15, art. 17a ust. 1, ust. 2 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).

Czy nowy termin dotyczy nabycia u notariusza

Postanowiliśmy skorzystać z możliwości sporządzenia przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia po ojcu. Czy skorzystamy z sześciomiesięcznego terminu na jego zgłoszenie?

Tak

Pod warunkiem jednak, że spadek zostanie zarejestrowany, czyli zostanie notarialnie poświadczony u notariusza po 31 grudnia 2008 r. Wynika to z faktu, że moment śmierci spadkodawcy jest momentem nabycia spadku. Od tego należy odróżnić moment przyjęcia spadku. W obecnym stanie prawnym spadek możemy przyjąć na dwa sposoby. Poświadczając ten fakt przed notariuszem albo, po przeprowadzeniu postępowania sądowego, uzyskując postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Należy podkreślić, że zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma takie same skutki jak prawomocne postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku. W rezultacie osoby dokonujące poświadczenia dziedziczenia u notariusza są uprawnione do zwolnienia podatkowego na takich samym zasadach jak osoby, które dysponują sądowym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku. W przypadku poświadczenia nabycia spadku u notariusza sześciomiesięczny termin na dokonanie zgłoszenia będzie liczony od daty, z jaką zostanie podpisany i przyjęty akt notarialny.

Podstawa prawna

• Art. 2 ustawy z 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. nr 203, poz. 1267).

Czy trzeba zgłosić akt notarialny

W lutym zamierzamy z bratem dokonać nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Czy będziemy musieli zawiadomić urząd skarbowy?

Nie

W określonych przez ustawodawcę przypadkach nabywcy rzeczy lub praw majątkowych uprawnieni do całkowitego zwolnienia nie muszą zgłaszać w urzędzie skarbowym faktu nabycia majątku. Zasada ta nie uległa zmianie również od 1 stycznia 2009 r.

Jeden z przypadków, w których obowiązek zgłoszenia jest wyłączony, dotyczy nabycia na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Zniesienie współwłasności nieruchomości wymaga umowy notarialnej, zatem w tej sytuacji obowiązek zgłoszenia zostanie wyłączony. W takim wypadku wszystkie formalności związane z poinformowaniem urzędu skarbowego o nabyciu spoczywają na notariuszu. Notariusze, jako płatnicy podatku od zawartej w tej formie aktu notarialnego umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności, określają w treści sporządzanych aktów notarialnych podstawę prawną pobrania podatku i sposób jego obliczenia, a gdy czynność jest zwolniona z podatku - zamieszczają podstawę prawną zwolnienia. W przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności dodatkowo określają przedmiot czynności, wartość rzeczy lub prawa majątkowego w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności przysługującego nabywcy przed jej zniesieniem oraz grupę podatkową wynikającą z osobistego stosunku łączącego zbywcę z nabywcą.

Podstawa prawna

• Art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).

Czy liczy się moment uprawomocnienia

W styczniu uprawomocni się postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po mojej mamie. Czy będę miała więcej czasu na zgłoszenie spadku?

Tak

Wydłużony, sześciomiesięczny terminy na dokonanie zgłoszenia ma zastosowanie w przypadkach, w których obowiązek podatkowy powstał po 31 grudnia 2008 r. Spadkobiercy nabywają spadek z chwilą jego otwarcia. Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy powstaje natomiast z chwilą przyjęcia spadku. Jeżeli przyjęcie spadku, czy to w formie aktu notarialnego, czy postanowienia sądu, nastąpi po 31 grudnia 2008 r., to do spadku znajdą zastosowanie nowe przepisy przewidujące sześciomiesięczny termin na złożenie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych, którego zachowanie gwarantuje zwolnienie od podatku od spadków i darowizn.

Oznacza to, że w przypadku dziedziczenia ustawodawca umożliwił stosowanie przez spadkobierców korzystniejszych regulacji w zakresie terminu na zgłoszenie wyłącznie w odniesieniu do spadków, w stosunku do których orzeczenie o ich nabyciu uprawomocniło się nie wcześniej niż 1 stycznia 2009 r.

Podstawa prawna

• Art. 2 ustawy z 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. nr 203, poz. 1267).

Czy wydłużony termin ma szersze zastosowanie

W sądzie toczy się sprawa o zachowek po moim ojcu. Czy w przypadku zasądzenia zachowku skorzystam z wydłużonego terminu na zgłoszenie w urzędzie skarbowym?

Tak

Ustawodawca objął zmianą w zakresie wydłużenia terminu wszystkie przypadki nieodpłatnego nabycia między osobami uprawnionymi do całkowitego zwolnienia na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Półroczny termin na zgłoszenie dotyczy zatem nie tylko nabycia w drodze spadku czy darowizny, lecz także m.in. zachowku, nieodpłatnego zniesienia współwłasności czy zasiedzenia.

Termin na dokonanie zgłoszenia zgodnie z przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn zasadniczo należy liczyć od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Obowiązek podatkowy przy nabyciu tytułem zachowku powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia o zachowek lub jego części.

Podstawa prawna

• Art. 1 ustawy z 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. nr 203, poz. 1267).

• Art. 6 ust. 1 pkt 2a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).

MAGDALENA MAJKOWSKA