Na pracodawcy zatrudniającym pracowników spoczywają obowiązki informacyjne wobec inspektora pracy i państwowego inspektora sanitarnego, prokuratora, komornika, kolejnego pracodawcy, urzędu pracy. Musi on zawiadomić m.in. o wypadku przy pracy, chorobie zawodowej, zajęciu wynagrodzenia w trybie egzekucji, wolnych miejscach pracy.
Rozpoczynając działalność, pracodawca musi zawiadomić na piśmie właściwego inspektora pracy i państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. Na wykonanie tego obowiązku ma 30 dni. Przyjmuje się, że obowiązek ten staje się aktualny z chwilą, gdy dany podmiot uzyska przymiot pracodawcy, a więc z momentem zatrudnienia pierwszego pracownika. Nie dotyczy on natomiast osób prowadzących działalność, które nie zatrudniają pracowników lub zatrudniają wyłącznie osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.
Obowiązek poinformowania wymienionych wyżej organów ciąży na pracodawcy także w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, a zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji, jeżeli zmiany te mogą powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników. Poza tym właściwy inspektor pracy lub państwowy inspektor sanitarny może zobowiązać pracodawcę prowadzącego działalność powodującą szczególne zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników do okresowej aktualizacji informacji.
Pracodawca, który nie wykona obowiązków informacyjnych, zostanie ukarany. Gdy nie zawiadomi w terminie 30 dni właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju, zakresie prowadzonej działalności, jak również o zmianach zachodzących w tym zakresie, podlega karze grzywny.
O wypadku musi wiedzieć prokurator
Kolejne obowiązki informacyjne spoczywają na pracodawcy w razie wypadku przy pracy lub stwierdzenia choroby zawodowej. Pracodawca musi niezwłocznie zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy. Zaniechanie wykonania tych obowiązków stanowi nie tylko wykroczenie przeciwko prawom pracownika, ale także naraża pracodawcę na sankcje karne – grzywnę albo karę ograniczenia wolności.
Poza tym pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu organowi inspekcji sanitarnej i inspektorowi pracy każdy przypadek rozpoznanej choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę. Gdy nie wykona tych obowiązków, ponosi odpowiedzialność za wykroczenie przeciwko prawom pracownika i odpowiedzialność karną.
WARTO WIEDZIEĆ
Pracodawca ma obowiązek na bieżąco przekazywać powiatowemu urzędowi pracy informacje o wolnych miejscach pracy lub miejscach przygotowania zawodowego oraz pisemnie zawiadamiać o zatrudnieniu osoby figurującej w rejestrze bezrobotnych.
Gdy zwalniany pracownik ma długi
W razie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne, dotychczasowy pracodawca czyni wzmiankę o zajęciu należności w wydanym mu świadectwie pracy, a jeżeli nowy pracodawca jest mu znany, przesyła mu zawiadomienie komornika i dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia oraz powiadamia o tym komornika i pracownika. Wzmianka w świadectwie pracy powinna zawierać oznaczenie komornika, który zajął należność, oraz numer sprawy egzekucyjnej, jak również wskazywać wysokość potrąconych już kwot. Przesłanie zawiadomienia komornika ma skutki zajęcia należności dłużnika w nowym zakładzie pracy od chwili dojścia zawiadomienia do tego zakładu pracy.
Natomiast nowy pracodawca, w sytuacji gdy świadectwo pracy przedłożone przez pracownika zawiera wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę, musi zawiadomić o zatrudnieniu takiego pracownika komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne oraz pracodawcę, który wydał świadectwo.
O czym zawiadamiać urząd pracy
Pracodawcy mają także obowiązek współdziałania z urzędami pracy. Muszą oni na bieżąco przekazywać urzędom właściwym ze względu na swoją siedzibę informacje o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach przygotowania zawodowego. W informacjach takich nie wolno im formułować wymagań dyskryminujących kandydatów ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze względu na przynależność związkową.
Poza tym pracodawca przed zatrudnieniem osoby lub powierzeniem jej innej pracy zarobkowej musi uzyskać od niej pisemne oświadczenie o pozostawaniu lub nie w rejestrze bezrobotnych i poszukujących pracy. Jeżeli jest ona zarejestrowana jako bezrobotna, pracodawca ma obowiązek zawiadomić na piśmie, w okresie do 5 dni, właściwy powiatowy urząd pracy o zatrudnieniu takiej osoby.
Danuta Klucz
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 97, 209, 234, 235, 283 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
• Art. 36 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. nr 99, poz. 1001).
• Par. 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 62, poz. 286 z późn. zm.).
• Art. 884 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
• Art. 221 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.).