Zasadą jest, że ani czas dojazdu, ani czas powrotu z podróży służbowej nie są wliczane do czasu pracy, co oznacza, iż pracownikowi nie należy się za ten okres wynagrodzenie.
Magdalena Kasprzak
Podróż służbowa jest podróżą podjętą w celu wykonywania przez pracownika określonego zadania we wskazanym przez pracodawcę miejscu. Zlecone przez pracodawcę zadania służbowe wykonywane są poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy pracownika.
Należy przyjąć, że podróż służbowa obejmuje czas dojazdu (dojścia) do miejsca wykonywania pracy, czas świadczenia pracy oraz czas powrotu do stałego miejsca zatrudnienia lub innego miejsca (np. miejsca zamieszkania pracownika).
Oznacza to, że czas pobytu pracownika w delegacji to nie tylko czas pobytu w miejscowości, do której pracownik został skierowany, ale również czas przemieszczania się pracownika środkami transportu w celu dojechania do wskazanej przez pracodawcę miejscowości i powrotu z niej.
Należy jednak odróżnić czas pobytu pracownika w delegacji od czasu wykonywania pracy podczas tej delegacji, za który de facto przysługuje pracownikowi wynagrodzenie. Ogólny czas trwania podróży służbowej pracownika nie zawsze będzie czasem pracy tego pracownika, wynikającym z obowiązującego go rozkładu czasu pracy.
ważne
Czas dojazdu ani czas powrotu z podróży służbowej nie są wliczane do czasu pracy, co oznacza, że pracownikowi nie należy się za ten okres wynagrodzenie.
Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której czas podróży służbowej pokrywa się z czasem pracy pracownika wynikającym z obowiązującego go rozkładu czasu pracy. Polega to na tym, że jeżeli czas np. dojazdu lub powrotu z delegacji przypada w czasie normalnych godzin pracy pracownika, wówczas będzie on traktowany jako czas pracy tego pracownika z prawem do wynagrodzenia.
Pracownik podczas odbywania podróży służbowej może również otrzymywać wynagrodzenie za czas pracy w godzinach nadliczbowych.
Pracę w godzinach nadliczbowych stanowi praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. Praca taka dozwolona jest również w razie szczególnych potrzeb pracodawcy.
Udzielenie pracownikowi w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych czasu wolnego wyłącza możliwość wypłacenia mu również dodatkowego wynagrodzenia z tego tytułu.
W przypadku pracownika zatrudnionego w podstawowym systemie czasu pracy, czyli świadczącego pracę od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie, pracą w godzinach nadliczbowych będzie praca wykonywana ponad 8 godzinę w danym dniu pracy lub praca wykonywana w dniu wolnym od pracy, wynikającym z obowiązującego go rozkładu czasu pracy.
W stosunku do pracowników wykonujących stale pracę poza zakładem pracy wynagrodzenie wraz z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych może być zastąpione ryczałtem. Wysokość wypłaconego pracownikowi ryczałtu powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.
przykład
Pracownik świadczy pracę w podstawowym systemie czasu pracy (8 godzin dziennie od godziny 8.00 do 16.00). W poniedziałek pracownik ten wyjeżdża w podróż służbową o godzinie 8.00 rano, a o godzinie 9.00 dojeżdża do miejsca, w którym ma wykonać pracę. Pracuje do godziny 17.00. Podróż powrotna do miejsca zamieszkania zajmuje mu czas do godziny 18.00.
Oznacza to, że pracownik ten świadczył pracę w godzinach nadliczbowych od 16.00 do 17.00. Pracownik wykonywał pracę ponad obowiązujący go wymiar czasu pracy, czyli ponad obowiązujące go 8 godzin, praca taka będzie pracą w godzinach nadliczbowych. Istotne jest jednak, aby pracownik w tych godzinach wykonywał pracę.
Oznacza to, że pracownik od godziny 8.00 do 16.00 wykonywał pracę w ramach swojego normalnego czasu pracy. Podróż służbowa, którą odbywał w czasie pracy, też będzie zaliczana do tego czasu, za który przysługuje mu normalne wynagrodzenie. Natomiast za czas pracy od godziny 16.00 do 17.00 powinien otrzymać wynagrodzenie wraz z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych. Pracownik wykonywał pracę przez godzinę ponad obowiązującą go normę, dlatego uprawnia go to do wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.
Jeśli zaś chodzi o czas podróży powrotnej pracownika, to nie mieści się on w jego normalnych godzinach pracy, jak również nie można powiedzieć, że pracownik w tym czasie świadczył pracę. Dlatego czas podróży od godziny 17.00 do 18.00 nie będzie czasem pracy pracownika, a tym samym nie będzie mu przysługiwało za ten czas wynagrodzenie.
Co do zasady liczba nadgodzin przepracowanych przez pracownika nie może przekroczyć 150 w roku kalendarzowym.
Czas dojazdu do miejsca wykonywania pracy nie może zostać doliczony do czasu pracy, gdyż za czas pracy uznaje się czas pozostawania do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Podobnie czas powrotu z podróży służbowej nie jest wliczany do czasu pracy pracownika, a tym samym za czas takiej podróży nie przysługuje pracownikowi wynagrodzenie.
przykład
Pracownik pracuje w podstawowym systemie czasu pracy od godziny 10.00 do 18.00. W podróż służbową wyjeżdża z miasta A. o godzinie 8.00 i dojeżdża do miasta B. o godzinie 10.00, gdzie pracuje do godziny 17.00. Później wraca do miasta A. W związku z tym, iż pracownik pracuje od 10.00 do 18.00, do czasu pracy tego pracownika będzie zaliczany czas podróży przypadający właśnie między tymi godzinami. Oznacza to, że zarówno czas podróży między godziną 8.00 a 10.00 oraz czas podróży po godzinie 18.00 nie będą wliczane do czasu pracy tego pracownika. Jedynie czas podróży od godziny 17.00 do 18.00 mieści się jeszcze w obowiązujących pracownika godzinach pracy, dlatego za ten czas podróży pracownik otrzyma normalne wynagrodzenie. Czas pozostałych przejazdów nie jest czasem pracy pracownika. Dlatego nie otrzyma on z tego tytułu wynagrodzenia.
Wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, gdy pracownik odbywa podróż w normalnym czasie pracy. Taka podróż jest wówczas czasem pracy tego pracownika, za który otrzymuje normalne wynagrodzenie.
Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje również dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.