Osoba bezrobotna, która bez uzasadnionej przyczyny odmówi podjęcia pracy zaproponowanej jej przez urząd pracy, może stracić status bezrobotnego lub zasiłek – jeśli posiada do niego prawo. Nie w każdym jednak przypadku musi obawiać się takich konsekwencji.
Bezrobotny musi przyjmować zaproponowane mu przez urząd pracy zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, podlegającą ubezpieczeniom społecznym – o ile ma do tego wystarczające kwalifikacje bądź doświadczenie zawodowe. Tego wymaga ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Osoba bezrobotna nie może natomiast odmówić skierowania na szkolenie, dzięki któremu będzie mogła podjąć zatrudnienie. W tym przypadku jednak o ostatecznym podjęciu pracy lub skierowaniu na szkolenie zawodowe decydować będzie stan zdrowia.
Decydująca opinia lekarza
Jeżeli urząd pracy przedstawi osobie bezrobotnej propozycję zatrudnienia u danego pracodawcy, pracy interwencyjnej, zatrudnienia w ramach robót interwencyjnych, a ta odmówi jej przyjęcia, nie podając ważnej przyczyny, wówczas utraci status bezrobotnego lub prawo do zasiłku – jeśli je posiada – na okres 90 dni. Podobnych konsekwencji może się spodziewać bezrobotny, który nie będzie chciał uczestniczyć w organizowanym przez urząd pracy szkoleniu czy stażu zawodowym.
W przypadku odmowy udziału we wspomnianych formach aktywizacji lub podjęcia pracy ze względu na stan zdrowia, urząd nie będzie wyciągał wobec takiej osoby konsekwencji. Nie wystarczy jednak samo oświadczenie osoby bezrobotnej, że stan zdrowia nie pozwala jej na podjęcie wskazanego zatrudnienia lub uczestniczenia w zajęciach doszkalających. Musi ona dostarczyć do urzędu zaświadczenie od lekarza, które będzie wskazywać, że podjęcie danego zatrudnienia rzeczywiście nie służyłoby jej zdrowiu. Lekarz może także wystawić zaświadczenie, że dana osoba, ze względu na swój stan zdrowia, nie może np. wykonywać pracy zgodnej z wyuczonym przez nią zawodem lub kwalifikacjami nabytymi w trakcie życia zawodowego.
Urząd pracy nierzadko nie ma możliwości skierowania takiego bezrobotnego do innej pracy, której wykonywanie nie naraziłoby na pogorszenie jego stanu zdrowia. W takim przypadku wcale nie trzeba decydować się na podjęcie szkodliwego dla siebie zatrudnienia.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Zaświadczenie bez specjalnego druku
Na zaświadczeniu lekarskim o przeciwwskazaniach do podjęcia przez osobę bezrobotną zatrudnienia wskazanego przez urząd pracy, nie musi być wyszczególnione schorzenie tej osoby. Wystarczy, że lekarz wskaże na takim dokumencie, że dana osoba nie może pracować – przez określony czas lub stale – w określonym zawodzie.
Warto przy tym pamiętać, że dokument wystawiony przez lekarza, a poświadczający stan zdrowia osoby bezrobotnej, nie jest zwolnieniem lekarskim. Nie musi być więc wystawiony na druku mu odpowiadającym. Wystarczy, że będzie miał on formę oświadczenia lekarza. Nie trzeba więc kierować się do urzędu pracy po odpowiedni formularz – takich zresztą nie ma.
To osoba bezrobotna musi udokumentować zaświadczeniem lekarskim, że nie może podjąć danej pracy. Urząd pracy tylko w nielicznych przypadkach sam kieruje bezrobotnego na badania lekarskie poświadczające jej zdolność lub niemożność podjęcia danego zatrudnienia. Jeśli osoba ta odmówi ich wykonania, wówczas zostanie wykreślona z rejestru osób bezrobotnych lub pozbawiona prawa do zasiłku.
Zazwyczaj jednak to sam bezrobotny decyduje o tym, czy przedstawiona mu przez urząd dana oferta pracy jest odpowiednia ze względu na jego stan zdrowia i poświadcza swoje wątpliwości u lekarza.
WAŻNE
Osoba bezrobotna za każdym razem, gdy urząd pracy przedstawi jej ofertę zatrudnienia, co do której mam obawy, że jest niezgodna z jej stanem zdrowia, musi – przed jej odrzuceniem – poświadczyć to przez lekarza. Jedno zaświadczenie lekarskie, o ile jest czasowe, dotyczy jednej oferty pracy w danym zawodzie lub branży.
Siedem dni na zgłoszenie się do pracy
Jeśli po kontroli u lekarza okaże się, że osoba bezrobotna może podjąć zaoferowaną mu pracę, wówczas – by nie utracić świadczenia lub statusu osoby bezrobotnej, uprawniającego m. in. do bezpłatnej opieki zdrowotnej – w ciągu 7 dni od przedstawienia jej przez urząd oferty pracy, musi zgłosić się do wskazanego pracodawcy i przejść proces rekrutacji. W tym czasie bezrobotny musi zdążyć także przedstawić w urzędzie pracy wyniki swoich rozmów z tym pracodawcą.
Nie tylko stan zdrowia decyduje o tym, czy bezrobotny musi przyjąć określoną ofertę zatrudnienia. Istotny jest także czas dojazdu osoby bezrobotnej do miejsca pracy i z powrotem do domu środkami transportu zbiorowego. Zgodnie z ustawą, czas ten nie może przekraczać łącznie 3 godzin – czyli 1,5 godziny w jedną stronę.
Jeżeli dojazd do miejsca pracy lub z niego przekracza 3 godziny, wówczas osoba bezrobotna, bez narażania się na utratę statusu lub zasiłku, ma prawo odmówić przyjęcia wskazanej oferty pracy.
KTO JEST BEZROBOTNYM
Status bezrobotnego może otrzymać osoba, która:
• nie jest zatrudniona, tzn. nie wykonuje pracy na postawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz innej pracy zarobkowej,
• nie wykonuje pracy na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia, o dzieło,
• jest zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy (w przypadku osób niepełnosprawnych w wymiarze, na jaki pozwala stan zdrowia),
• nie uczy się w systemie dziennym,
• ukończyła 18 lat,
• nie ukończyła: 60 lat – kobieta lub 65 lat – mężczyzna,
• nie nabyła prawa do renty inwalidzkiej, emerytury lub renty socjalnej,
• nie pobiera świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub wychowawczego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego,
• nie pobiera zasiłku stałego na podstawie przepisów o pomocy społecznej,
• nie jest właścicielem nieruchomości rolnej lub gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 2 ha przeliczeniowych,
• nie podjęła pozarolniczej działalności gospodarczej i jej nie zawiesiła,
• nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia emerytalnego na podstawie odrębnych przepisów,
• nie jest tymczasowo aresztowana,
• nie odbywa kary pozbawienia wolności,
• nie uzyskuje miesięcznie (z innego tytułu niż praca) przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych,
• zarejestrowała się we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego urzędzie pracy,
• nie pobiera świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania,
• nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego
KARTA ZDROWIA W URZĘDZIE PRACY
Informacja o stanie zdrowia osoby bezrobotnej, poświadczona przez lekarza, jest umieszczana w karcie bezrobotnego w urzędzie pracy. Dzięki temu urzędnicy wiedzą, do jakich prac nie mogą kierować danej osoby. Wyjątkiem są sytuacje, gdy przeciwwskazania do wykonywania danego zatrudnienia są czasowe. Wówczas, po upływie okresu, przez jaki osoba bezrobotna nie mogła podejmować pracy w danym charakterze, informacje te są usuwane z jej bazy danych. Urzędnicy mogą też ponownie kierować do takiej osoby oferty pracy podobne do tej, która wcześniej, ze względu na stan zdrowia została odrzucona.
UTRATA STATUSU BEZROBOTNEGO
Osoba zarejestrowana w urzędzie pracy jako bezrobotna, utraci status bezrobotnego, jeśli:
• nie stawi się w terminie wyznaczonym przez urząd pracy i nie powiadomi w ciągu 7 dni od tej daty o uzasadnionej przyczynie tego niestawienia (utrata statusu następuje na okres 3 miesięcy),
• po zmianie miejsca zameldowania, nie stawi się w nowym urzędzie pracy w ciągu 14 dni od dnia zmiany zamieszkania,
• nie uzasadni odmowy przyjęcia propozycji pracy, szkolenia, stażu, podjęcia prac interwencyjnych, robót publicznych, prac społecznie użytecznych, przygotowania zawodowego lub przerwie z własnej winy staż, szkolenie lub przygotowanie zawodowe. W takim przypadku utraci status bezrobotnego na okres 90 dni,
• nabędzie prawo do renty inwalidzkiej, emerytury lub renty socjalnej,
• będzie uzyskiwać przychód z tytułu innego niż praca, który przekracza połowę minimalnego wynagrodzenia,
• zostanie tymczasowo aresztowana lub będzie odbywać karę pozbawienia wolności,
• otrzyma zasiłek stały, świadczenie pielęgnacyjne lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka po utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu maksymalnego okresu jego pobierania,
• podejmie zatrudnienie, zacznie prowadzić działalność gospodarczą,
• odmówi poddania się badaniom lekarskim mającym na celu ustalenie zdolności do pracy (utrata statusu następuje na okres 3 miesięcy),
• otrzyma pożyczkę z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z udziałem środków publicznych lub jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej,
• rezygnuje dobrowolnie ze statusu bezrobotnego.
Izabela Rakowska-Boroń
izabela.rakowska@infor.pl