Do podstawowych zadań płatników składek w zakresie ubezpieczeń społecznych należy ustalanie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, wyliczanie prawidłowych kwot składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz terminowe rozliczanie i opłacanie składek od prawidłowo ustalonej podstawy wymiaru. Za nieprzestrzeganie obowiązków płatnicy składek mogą ponieść określone sankcje finansowe. Poniżej przedstawiamy sankcje, jakie może nałożyć organ ZUS na płatnika, a tym samym na pracodawcę.
Odsetki za zwłokę
Płatnicy składek nieprzestrzegający ustawowych terminów opłacania składek narażeni są na zapłatę odsetek ustawowych za zwłokę.
Płatnicy są zobowiązani opłacać składki na ubezpieczenia społeczne według następujących terminów:
• do 5. dnia następnego miesiąca – jednostki budżetowe, zakłady budżetowe oraz gospodarstwa pomocnicze,
• do 10. dnia następnego miesiąca – osoby fizyczne opłacające składki wyłącznie za siebie,
• do 15. dnia następnego miesiąca – pozostali płatnicy.
Płatnicy składek nieopłacający ich w podanych wyżej terminach zobowiązani są do samodzielnego obliczania odsetek za zwłokę.
Płatnik składek jest zobowiązany do wyliczenia we własnym zakresie i bez wezwania oddziału ZUS do uregulowania odsetek za zwłokę wraz z zaległą składką, przy użyciu tego samego dokumentu płatniczego.
Kwotę odsetek za zwłokę należy naliczyć osobno od zaległości za każdy miesiąc, od następnego dnia po upływie terminu płatności składki od dnia wpłacenia gotówki w placówce pocztowej lub w banku albo od dnia obciążenia rachunku bankowego płatnika. Należy zaznaczyć, że jeżeli ostatni dzień terminu płatności przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień tego terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.
ważne
Kwotę odsetek za zwłokę zaokrągla się do pełnych dziesięciu groszy, czyli końcówki wyliczonych kwot wynoszących mniej niż 5 groszy pomija się, natomiast wynoszących 5 i więcej groszy podwyższa się do pełnych dziesiątek groszy.
Przy obliczaniu odsetek za zwłokę na określony dzień po wprowadzeniu rocznej stawki odsetek należy posłużyć się wzorem.
W sytuacji gdy płatnik wpłaci po obowiązującym terminie kwotę bez należnych odsetek, to dokonana wpłata jest zawsze rozliczana na część składki i na odsetki za zwłokę od tej części składki. Płatnikowi składek pozostaje do uregulowania różnica składki należnej wraz z odsetkami za zwłokę.
ważne
Odsetek za zwłokę nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekracza 6,60 zł.
Zestawienia stawek odsetek za zwłokę od 1 stycznia 1999 r. – szukaj na stronie www.spp.infor.pl.
Opłata dodatkowa
W przypadku nieopłacenia składek na ubezpieczenia społeczne lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości (bez znaczenia jest kwota zaniżenia), ZUS może wymierzyć płatnikowi składek opłatę dodatkową w wysokości do 100% nieopłaconej kwoty składek.
Od 1 stycznia 1999 r. od decyzji w sprawie wymierzenia dodatkowej opłaty płatnikowi składek przysługuje odwołanie do sądu.
Opłata ta w całości jest finansowana ze środków płatnika składek. Terminem płatności jest najbliższy termin opłacania składek, przypadający po uprawomocnieniu się decyzji ZUS dotyczącej wymiaru opłaty.
Grzywna
Zakład Ubezpieczeń Społecznych może wystąpić z wnioskiem o ukaranie grzywną płatnika składek.
Jest to możliwe w przypadku płatnika, który:
• nie dopełnił obowiązku terminowego opłacenia składek,
• nie zgłosił wymaganych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych danych lub zgłosił nieprawdziwe dane mające wpływ na wymiar składek,
• udzielił nieprawdziwych wyjaśnień w sprawach rzutujących na wymiar składek lub wręcz odmówił ich udzielenia,
• udaremnił lub utrudniał przeprowadzenie kontroli w zakładzie pracy,
• nie dopełnił obowiązku wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych (np. zasiłku chorobowego) lub wypłacił je nienależnie,
• nie prowadził dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
• nie dopełnił obowiązku przesyłania dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych (tj. zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego, deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych) w przewidzianych ustawowo terminach.
Orzekanie w tych sprawach leży w gestii właściwych sądów.
Egzekucja
Wszystkie należności z tytułu nieopłaconych składek podlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.
Do środków egzekucji należności pieniężnych należy m.in.:
• egzekucja z pieniędzy,
• egzekucja z wynagrodzenia za pracę,
• egzekucja z rachunków bankowych,
• egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych,
• egzekucja z ruchomości,
• egzekucja z nieruchomości (zaspokojenie z kwot uzyskanych w wyniku sprzedania w drodze licytacji nieruchomości dłużnika).
Wierzytelność zabezpieczoną hipotecznie ZUS może dochodzić od każdego właściciela nieruchomości.
Należności z tytułu składek podlegają zaspokojeniu w drodze postępowania egzekucyjnego w administracji przed innymi wierzytelnościami, z wyjątkiem kosztów egzekucyjnych, należności alimentacyjnych, należności za pracę oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, jak również kosztów ostatniej choroby i kosztów pogrzebu dłużnika.
Grażyna Aniszewska
Centrala ZUS