Członkowie rad nadzorczych od dnia powołania na członka rady do dnia pełnienia tej funkcji, jeżeli pobierają z tego tytułu świadczenia pieniężne, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego wynika z art. 66 ust. 1 pkt 35 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU nr 210, poz. 2135).
Dotyczy on członków rad nadzorczych pełniących swoje obowiązki w:
• spółkach prawa handlowego, tj. komandytowo-akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjnych,
• spółdzielniach,
• przedsiębiorstwach państwowych.
Obowiązek ten nie dotyczy członków innych organów o zbliżonych kompetencjach, np. członków komisji rewizyjnej w spółce z o.o., członków rady osiedla, rady fundacji.
Od kiedy powstaje obowiązek ubezpieczenia?
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego członków rad nadzorczych powstaje z dniem powołania na członka rady nadzorczej i przyznania świadczenia pieniężnego, a wygasa w dniu zaprzestania pełnienia tej funkcji.
Termin „powołanie” w skład rady nadzorczej oznacza wszystkie czynności organów skutkujące uzyskaniem przez powołaną osobę statusu członka rady nadzorczej danego podmiotu, np. w przypadku członka rady nadzorczej w spółce z o.o. powołanie następuje na podstawie uchwały wspólników. Umowa spółki może również przewidywać inny sposób powoływania. W spółdzielni członkowie rady nadzorczej są wybierani stosownie do postanowień statutu (obowiązującego w danej spółdzielni) przez walne zgromadzenie, zebranie przedstawicieli lub zebranie grup członkowskich.
przykład
W spółdzielni mieszkaniowej „N.” zgodnie ze statutem członkowie rady radzorczej są wybierani przez walne zgromadzenie członków spółdzielni. 12 maja 2004 r. odbyły się wybory uzupełniające i Jan N. został wybrany na członka rady nadzorczej. Zgodnie ze statutem obowiązującym w tej spółdzielni członkowie rady nadzorczej otrzymują wynagrodzenie za pełnienie swych funkcji. Wobec tego od 12 maja pan Jan z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej podlega ubezpieczeniu.
Podstawa wymiaru składek
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla członków rad nadzorczych jest przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń) otrzymywany z tytułu pełnionej funkcji. Stąd też ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne należy brać pod uwagę, że ze statutu danego podmiotu czasami wynika, że członkowie rady nadzorczej mogą otrzymywać wynagrodzenie za udział w posiedzeniach rady oraz wynagrodzenie dodatkowe za pracę w komisjach, np. finansowej, rewizyjnej, remontowej itd. Bardzo często taka sytuacja występuje w spółdzielniach mieszkaniowych. Należy pamiętać że świadczenia otrzymywane przez członka rady nadzorczej w związku z zasiadaniem w tych komisjach również stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
przykład
W spółdzielni mieszkaniowej „P.K.” członkowie rady nadzorczej zgodnie z obowiązującym statutem zobowiązani są pracować w komisjach: rewizyjnej, inwestycyjnej i społecznej. Oprócz wynagrodzenia za udział w posiedzeniach rady nadzorczej otrzymują wynagrodzenie za udział w pracach komisji. W takiej sytuacji składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być naliczona od zsumowanego wynagrodzenia, które otrzymuje członek rady nadzorczej. Wynagrodzenia te są przychodami uzyskiwanymi w związku z członkostwem w radzie nadzorczej.
Jeżeli w komisjach oprócz członków rady nadzorczej będą pracować osoby, które nie są członkami rady nadzorczej, a są np. członkami rady osiedla, to wynagrodzenia, które otrzymują te osoby, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ nie mają oni tytułu do ubezpieczenia.
W przypadku gdy w spółce (np. sp. z o.o.) powołana jest komisja rewizyjna jako jedyny organ odrębny od rady nadzorczej, to członkowie tej komisji nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.
Kto jest płatnikiem składek i na jakich dokumentach wykazuje się składki?
Płatnikiem składek na ubezpieczenie zdrowotne za członka rady nadzorczej jest podmiot wypłacający świadczenie pieniężne. Na płatniku ciąży obowiązek zgłoszenia osoby do ubezpieczenia zdrowotnego oraz rozliczania i opłacania składek. Zgłoszenia do ubezpieczenia należy dokonać na formularzu ZUS ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 22 40 XX 22 40 – członek rady nadzorczej, podlegający z tego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składki powinny być wykazywane w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RZA z tym samym kodem za każdy miesiąc. W przypadku gdy świadczenie pieniężne wypłacane jest członkowi rady nadzorczej, np. raz na pół roku lub też raz w roku za miesiące, w których nie została dokonana wypłata świadczenia, a ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu, za te miesiące płatnik zobowią- zany jest sporządzić „zerowe” formularze ZUS RZA, tj. w polach dotyczących podstawy wymiaru i wysokości składki wykazać zero. Rozliczenie należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne następuje w imiennym raporcie składanym za miesiąc, w którym nastąpiła wypłata świadczenia. Ustanie tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego członka rady nadzorczej powoduje obowiązek wyrejestrowania osoby z tego ubezpieczenia na druku ZUS ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia 22 40 XX.
ważne
Członek rady nadzorczej podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z racji pełnienia tej funkcji bez względu na posiadanie innych tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego.
W przypadku gdy członek rady nadzorczej jest jednocześnie np. pracownikiem, zleceniobiorcą czy prowadzi działalność gospodarczą, podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z każdego z tych tytułów.
Tak więc składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Również w przypadku gdy członek rady nadzorczej ma ustalone prawo do renty lub emerytury, obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu podlega z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej.
Gdy członek rady nadzorczej jest jednocześnie w danym zakładzie zatrudniony na podstawie umowy o pracę, to ma dwa tytuły do ubezpieczenia zdrowotnego. Ponieważ są to odrębne tytuły, należy pamiętać, iż płatnik nie może składek na to ubezpieczenie wykazywać łącznie w raporcie miesięcznym z kodem 01 10 XX (pracowniczym).
Barbara Zabieglińska
główny specjalista Departament Ubezpieczeń i Składek ZUS