Gdy ZUS po dokonaniu rozliczenia przychodu osiąganego przez świadczeniobiorcę, mającego wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń lub zasiłków przedemerytalnych, ustali, iż świadczenia te były pobierane w nienależnej kwocie, będzie on zobowiązany do ich zwrotu.
Leszek Skowroński
Ustawa z 30 kwietnia 2004 r. (DzU nr 120, poz. 1252) o świadczeniach przedemerytalnych nałożyła na płatników składek obowiązek powiadamiania organu rentowego o osiąganiu przez świadczeniobiorcę przychodu mającego wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń lub zasiłków przedemerytalnych.
O jakich przychodach należy powiadamiać ZUS, jak ustalić kwotę przychodu oraz jak rozliczyć świadczenie/zasiłek przedemerytalny pisaliśmy w numerze 9 „Serwisu PP”.
Kiedy należy dokonać zwrotu?
Gdy w rozliczanym okresie, tj. od 1 sierpnia 2004 r. do 28 lutego 2005 r., świadczenie/zasiłek przedemerytalny były wypłacane nawet tylko przez jakiś czas w pełnej wysokości lub zmniejszone, ZUS ustali kwotę nienależnie pobranych świadczeń. Kwotę tę świadczeniobiorca będzie zobowiązany zwrócić do ZUS.
przykład
Od 1 sierpnia 2004 r. ZUS przejął wypłatę świadczenia przedemerytalnego pani Janiny, ustaloną w wysokości 670,00 zł. Pani Janina nie powiadomiła ZUS o tym, że od 1 września 2004 r. do końca stycznia 2005 r. pracowała. Dlatego też ZUS wypłacał pani Janinie świadczenie przedemerytalne w pełnej wysokości.
Niestety również płatnik składek nie wywiązał się z obowiązku powiadomienia organu rentowego o podjęciu zatrudnienia przez panią Janinę. Dopiero w marcu 2005 r. Pani Janina i pracodawca powiadomili ZUS o wysokości osiągniętego przez nią przychodu za okres od 1 stycznia 2004 r. do 31 stycznia 2005 r. – w łącznej wysokości 12 500 zł. Kwota ta przekracza ustaloną dla okresu od 1 sierpnia 2004 r. do 28 lutego 2005 r. roczną kwotę graniczną – 10 787,70 zł. Pani Janina będzie musiała zwrócić kwotę świadczenia przedemerytalnego za okres od 1 sierpnia 2004 r. do 28 lutego 2005 r. w wysokości 4690 zł (tj. 670 zł x 7 miesięcy).
Zmniejszenie świadczenia
Jeżeli kwota uzyskana przez uprawnionego nie przekracza granicznej kwoty przychodu, to organ rentowy ustali, że w rozliczanym okresie świadczenie/zasiłek przedemerytalny powinno zostać zmniejszone. W celu ustalenia kwoty zmniejszenia organ rentowy musi najpierw obliczyć łączną kwotę świadczenia/zasiłku przedemerytalnego oraz kwotę przychodu uzyskaną w roku rozliczeniowym. Następnie porówna tę sumę z roczną dopuszczalną kwotą przychodu.
ważne
Sumę kwoty świadczenia/zasiłku przedemerytalnego i kwoty przychodu nie porównuje się z graniczną kwotą przychodu, lecz wyłącznie z dopuszczalną kwotą przychodu.
Może się zatem zdarzyć, że suma ta przekroczy graniczną kwotę przychodu. Wówczas jeśli sam przychód nie przekracza granicznej kwoty przychodu – świadczenie/zasiłek ulega jedynie zmniejszeniu.
przykład
Pan Jarosław pobiera świadczenie przedemerytalne w wysokości 1000 zł. Od 1 sierpnia 2004 r. podjął zatrudnienie na podstawie umowy o pracę w wysokości 1500 zł, a od 1 października 2004 r. w kwocie 1200 zł miesięcznie. Za okres od 1 września 2004 r. ZUS wypłacał świadczenie w zmniejszonej wysokości. W kwietniu 2005 r. Pan Jarosław powiadomił ZUS, że w okresie od 1 sierpnia do 28 lutego 2005 r. uzyskał przychód w wysokości 9 000 zł (2 x 1500 zł + 5 x 1200 zł). Uzyskana kwota 9000 zł jest niższa niż roczna kwota graniczna, która dla rozliczanego okresu wynosi 10 787,70 zł. Stąd też świadczenie przedemerytalne powinno być wypłacane w całym rozliczanym okresie w zmniejszonej wysokości. Bez znaczenia pozostaje, że suma kwot przychodu i świadczeń przedemerytalnych w tym okresie przekroczyła dopuszczalną kwote przychodu, tj. kwotę 7705,60 zł.
Obliczenie kwoty zmniejszenia
Jeżeli kwota świadczenia w rozliczanym okresie nie przekracza 1100,80 zł miesięcznie, a kwota uzyskanego przychodu jest niższa niż graniczna kwota przychodu, tj. 10 787, 70 zł – świadczenie ulega zmniejszeniu
Kwotę zmniejszenia stanowi kwota przekroczenia rocznej kwoty dopuszczalnej, tj. sumy świadczenia/zasiłku przedemerytalnego, pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego (np. 18,71% w przypadku pracowników, wyższe od 18,71% w przypadku osób samodzielnie opłacających składki).
Ustawa o świadczeniach przedemerytalnych wskazuje, aby świadczenie nie było wypłacane po zmniejszeniu w kwocie niższej niż 2345 zł (stąd będzie to 335 zł miesięcznie, gdyż 335 zł x 7 miesięcy = 2345 zł).
przykład
Organ rentowy dokonując rozliczenia wypłacanego pani Cecylii zasiłku przedemerytalnego w kwocie 605 zł ustalił, że kwota zasiłku ulega zmniejszeniu, ponieważ suma kwoty zasiłku przedemerytalnego 4235,00 zł (605 zł x 7 miesięcy) i przychodu 10 000 zł przekracza dopuszczalną kwotę przychodu, tj. kwotę 7705,60 zł. Kwota przekroczenia wynosi 6529,40 zł.
(4235,00 zł + 10 000 zł) – 7705,60 zł = 14 235,00 zł – 7705,60 zł = 6529, 40 zł
Od tak ustalonej kwoty należy odjąć płaconą przez ubezpieczonego składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 1221,65 zł (18,71% z kwoty 6529,40 zł). Kwota zmniejszenia wynosi więc 5307,75 zł (6529,40 zł – 1221,65 zł).
Należna kwota zasiłku przedemerytalnego w rozliczanym okresie, tj. od 1 sierpnia 2004 r. do 28 lutego 2005 r., wynosi 2345 zł, ponieważ kwota przekroczenia po zmniejszeniu o opłacona przez ubezpieczonego składkę (5307,75 zł) jest wyższa niż kwota świadczenia w rozliczanym okresie (4235,00 zł).
Jeżeli w rozliczanym okresie suma kwoty świadczenia i przychodu nie przekracza rocznej dopuszczalnej kwoty przychodu, to ZUS uzna, że świadczenie przysługuje w pełnej wysokości.
Zaprezentowane powyżej sposoby rozliczenia świadczeń/zasiłków przedemerytalnych pozwalają na ustalenie, czy w rozliczanym okresie świadczenie powinno być zawieszone czy też zmniejszone, lub też wypłacone w pełnej wysokości. Dopiero po dokonaniu tych ustaleń, ZUS na dalszym etapie bada, czy i w jakiej wysokości (w pełnej czy zmniejszonej kwocie) świadczenie/zasiłek przedemerytalny był wypłacany. Te ustalenia pozwolą z kolei na wydanie decyzji, w której ZUS wskaże kwotę nienależnie pobranych świadczeń albo wraz z decyzją przekaże kwotę zwrotu świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego albo też uzna, że świadczenie było wypłacane w prawidłowej wysokości (tj. uzna je za rozliczone).