Za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą w okresie podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu. W razie wypadku ubezpieczonemu przysługują określone świadczenia.
Renta wypadkowa to jedno ze świadczeń o charakterze długoterminowym, przysługujących z funduszu wypadkowego ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
W zależności od stopnia orzeczonej niezdolności do pracy związanej z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ZUS może przyznać rentę z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.
Ubezpieczonemu przysługuje:
• renta stała – jeśli niezdolność do pracy jest trwała,
• renta okresowa – jeśli niezdolność do pracy jest okresowa.
Organ rentowy wydaje decyzję na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS, w którym stwierdzane są: związek niezdolności do pracy z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, stopień niezdolności do pracy związany z tymi okolicznościami oraz przewidywany okres trwania niezdolności do pracy.
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową przysługuje osobie, która spełniła łącznie następujące warunki:
• uległa wypadkowi przy pracy lub zapadła na chorobę zawodowa,
• jest niezdolna do pracy, przy czym niezdolność ta jest skutkiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
• pozostawała w ubezpieczeniu wypadkowym.
Renta okresowa
Prawo do renty okresowej przysługuje na czas trwania niezdolności do pracy stwierdzonej orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS.
Nie później niż na 3 miesiące przed ustaniem prawa do renty okresowej organ rentowy zawiadamia zainteresowanego o terminie wstrzymania wypłaty renty oraz o warunkach przywrócenia prawa do tego świadczenia.
Dalsze prawo do renty wypadkowej może zostać ustalone na wniosek osoby zainteresowanej.
przykład
Renta wypadkowa z tytułu częściowej niezdolności do pracy została przyznana do 30 czerwca 2006 r. W marcu 2006 r. ZUS powiadomił zainteresowanego o ustaniu z dniem 1 lipca 2006 r. prawa do świadczenia. Wniosek o dalsze prawo do renty został zgłoszony 31 sierpnia 2006 r. We wrześniu 2006 r. została orzeczona dalsza niezdolność do pracy związana z wypadkiem przy pracy – ZUS przyzna i wypłaci rentę wypadkową od 1 sierpnia 2006 r.
Kiedy renta szkoleniowa?
Ubezpieczonemu, wobec którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, pozostającą w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, przysługuje renta szkoleniowa.
Renta szkoleniowa jest przyznawana na okres 6 miesięcy. Okres ten na wniosek starosty może zostać wydłużony nie więcej jednak niż o 30 miesięcy.
Prawo do renty
Prawo do renty wypadkowej nie zależy od udowodnienia jakiekolwiek okresu składkowego i nieskładkowego, nie wymaga się też, aby niezdolność do pracy z tego tytułu powstała w czasie ubezpieczenia lub w ciągu 18 miesięcy od jego ustania.
Renta wypadkowa może być przyznana również wtedy, gdy wypadek przy pracy miał miejsce np. pierwszego dnia ubezpieczenia lub gdy niezdolność do pracy związana z tym wypadkiem ujawniła się po kilku latach od zajścia zdarzenia.
Istotnym warunkiem wymaganym do uzyskania renty wypadkowej jest pozostawanie w dacie wypadku przy pracy w ubezpieczeniu wypadkowym.
Przedsiębiorca z zadłużeniem
Osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą i osobom z nimi współpracującym, a także duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenie prawo do renty wypadkowej nie przysługuje, gdy w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o rentę z tytułu choroby zawodowej byli zadłużeni z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł. Organ rentowy nie ustali prawa do renty do czasu spłaty całości zadłużenia.
Przykład
Taksówkarz, podlegający obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu, uległ 14 września 2005 r. podczas wykonywania zwykłych czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wypadkowi komunikacyjnemu.
W dniu wypadku zalegał z opłatą składek na ubezpieczenia społeczne za 2 miesiące. Lekarz orzecznik stwierdził całkowitą niezdolność do pracy. Organ rentowy nie ustali jednak prawa do renty do czasu uregulowania należnych składek na ubezpieczenia społeczne.
Brak prawa do renty
Renta z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Nie przysługuje również w sytuacji, gdy ubezpieczony będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
Jak uzyskać rentę?
Postępowanie w sprawie renty z ubezpieczenia wypadkowego wszczyna się na wniosek osoby zainteresowanej lub jej pełnomocnika. Wniosek składa się za pośrednictwem płatnika składek lub bezpośrednio do organu rentowego.
Do wniosku zainteresowany dołącza kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych (druk ZUS Rp-6), dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe oraz wysokość zarobków, zaświadczenie o stanie zdrowia na druku ZUS N-9, wywiad zawodowy – druk N-10 oraz:
• protokół ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy – jeżeli wypadkowi przy pracy uległ pracownik,
• kartę wypadku – jeśli wypadkowi uległ ubezpieczony inny niż pracownik,
• decyzję właściwego inspektora sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej – gdy o rentę ubiega się osoba, u której stwierdzono chorobę zawodową.
Nieprzedstawienie protokołu powypadkowego, karty wypadku lub decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej skutkuje odmową organu rentowego przyznania renty z funduszu wypadkowego. Decyzja odmowna zostanie wydana również w razie nieuznania w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenia za wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej lub gdy protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne. Jeśli natomiast w dokumentach tych występują braki formalne, ZUS niezwłocznie zwraca protokół lub kartę w celu ich uzupełnienia.
Barbara Hal