Nowy rok szkolny to trzeci rok reformy w szkołach. Od 1 września nie tylko w przedszkolach, I i II klasach szkół podstawowych oraz I i II klasach gimnazjów, ale także w III klasach szkół podstawowych i III klasach gimnazjów, obowiązywać będzie nowa podstawa programowa nauczania. W podstawie tej określone są cele i treści nauczania, umiejętności uczniów oraz zadania wychowawcze szkoły, które są uwzględniane potem odpowiednio w programach nauczania. Jest ona też bazą do pisania podręczników szkolnych.
Nowa podstawa programowa ma być wprowadzana w życie stopniowo przez siedem lat - za rok obowiązywać będzie także w IV klasach podstawówek i I klasach szkół ponadgimnazjalnych itd., aż obejmie wszystkie klasy i typy szkół. Jednocześnie uczniowie starszych roczników będą się nadal uczyć według starej podstawy programowej.
Efektem wprowadzania nowej podstawy programowej nauczania jest także egzamin gimnazjalny przeprowadzany według nowych zasad. Uczniowie rozpoczynający 1 września naukę w III klasach gimnazjów będą pierwszym rocznikiem, który w kwietniu napisze egzamin według nowych zasad. Nadal będzie się on składał z części humanistycznej, matematyczno-przyrodniczej i z języka obcego, jednak na zaświadczeniach wydawanych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną będą osobno wyszególnione wyniki z: polskiego, historii i wiedzy o społeczeństwie, matematyki, przedmiotów przyrodniczych.
Począwszy od roku szkolnego 2011/2012 egzamin gimnazjalny z języka obcego będzie zdawany na dwóch poziomach: podstawowym i rozszerzonym. Każdy gimnazjalista będzie miał obowiązek przystąpić do egzaminu na poziomie podstawowym. Egzamin na poziomie rozszerzonym będzie obowiązkowy tylko dla uczniów, którzy w gimnazjum kontynuowali naukę języka rozpoczętą w szkole podstawowej. Prawo przystąpienia do niego będzie miał natomiast uczeń, który dobrze poznał język obcy poza szkołą. Ocena z egzaminów z języka obcego będzie liczyła się przy rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych.
Wprowadzenie nowej podstawy wiąże się z rozpoczęciem stopniowego obniżania wieku rozpoczynania nauki w szkole podstawowej - we wrześniu tak jak w ubiegłym roku i dwa lata temu obok siedmiolatków w I klasach pojawią się też sześciolatki. Nadal o tym, czy dzieci młodsze rozpoczną naukę decydują rodzice. Obowiązek szkolny obejmie wszystkie dzieci 6-letnie dopiero od 1 września 2012 r. W związku z tym od tego roku szkolnego wszystkie pięciolatki będą objęte obowiązkowym wychowaniem przedszkolnym.
Od 1 września 2011 r. w przedszkolach i gimnazjach (a rok później w pozostałych typach szkół) zacznie obowiązywać nowa formuła kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Najistotniejsza zmiana to zespołowe planowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci i młodzieży w przedszkolu, szkole i placówce przez nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem. Zmieniają się również zasady wydawania przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne opinii o specyficznych trudnościach w uczeniu się, czyli np. o dysleksji. Taka opinia będzie wydawana jeden raz i będzie ważna na cały okres edukacji.
Od 1 września we wszystkich publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach oświatowych uczniowie muszą mieć dostęp do ciepłej, bieżącej wody i mydła.
Rok szkolny 2011/2012 będzie też dłuższy niż dotąd; wprowadzono zasadę, że począwszy od niego będzie się kończył zawsze w ostatni piątek czerwca. Poza tym, w związku z obywającymi się w przyszłym roku Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej Euro 2012, szkoły będą miały możliwość zawiesić zajęcia na czas oznaczony, w przypadku, gdy na danym terenie wystąpi zagrożenie bezpieczeństwa uczniów.
We wrześniu nauczyciele otrzymają jedyną w tym roku podwyżkę o 7 proc.; od września wysokość minimalnego wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, w zależności od ich stopnia awansu zawodowego - wzrośnie od 143 zł do 196 zł brutto.