Samochody stanowiące majątek przedsiębiorstwa często wykorzystywane są przez pracowników, którym zostały przydzielone, również dla celów prywatnych. Zdarzenie to, określane jako nieodpłatne świadczenia usług, niekiedy skutkuje obowiązkiem naliczenia podatku od towarów i usług.
Obowiązek podatkowy w przypadku VAT
Opodatkowaniu VAT podlegają co do zasady wszystkie usługi świadczone odpłatnie na terytorium kraju. Jednak za odpłatne świadczenie usług, w niektórych przypadkach, ustawa o podatku od towarów i usług uznaje także czynności wykonane bez wynagrodzenia. Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT za odpłatne świadczenie usług uznaje się również bowiem:
- użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów;
- nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Można zatem stwierdzić, iż nieodpłatne użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podlega opodatkowaniu VAT, jeżeli zostaną spełnione łącznie dwa następujące warunki, mianowicie:
- brak związku świadczonych usług z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem,
- istnienie prawa podatnika do odliczenia w całości lub w części podatku naliczonego związanego ze świadczonymi usługami.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego
Choć z pozoru sprawa wydaje się dość prosta, w przypadku samochodów problem jest bardziej złożony. Wynika to z faktu, iż w świetle obowiązujących regulacji w zakresie odliczenia podatku naliczonego od zakupu pojazdów występują aż trzy różne warianty:
- podatnikowi przy nabyciu samochodu firmowego nie przysługuje prawo do odliczenia podatku w ogóle, np. pojazd został nabyty od osoby prywatnej,
- w przypadku samochodów osobowych nabytych z VAT, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 60% kwoty podatku wykazanej na dokumencie sprzedaży (fakturze), jednak nie więcej niż 6 000 zł,
- możliwość odliczenia 100% podatku od towarów i usług i dotyczy przede wszystkim pojazdów ciężarowych, jak i specjalistycznych.
Na postawie powyższych ustaleń można by dojść do wniosku, iż jedynie w przypadku pierwszym, tj. gdy podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT w ogóle, nieodpłatne użyczenie samochodu nie będzie traktowane na równi z odpłatnym świadczeniem usług, a tym samym skutkowało koniecznością naliczenia podatku VAT.
Szczególne regulacje do 31 grudnia 2012 r.
Niemniej jednak do dnia 31 grudnia 2012 r. zapis art. 8 ust. 2 ustawy o VAT (pozwalający na uznanie za odpłatne świadczenie usług użyczenia bez wynagrodzenia) nie ma zastosowania w przypadku wykorzystywania przez podatnika, na cele niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych (np. motocykli), przy nabyciu których kwotę podatku naliczonego stanowiło 50% lub 60% kwoty podatku określonej w fakturze, nie więcej jednak niż odpowiednio 5.000 zł lub 6.000 zł.
Oznacza to, że użyczenie samochodu firmowego jest traktowane na równi z odpłatnym świadczeniem usług, skutkując konsekwencją naliczenia stosownej kwoty podatku VAT, jedynie
w przypadku, gdy podatnikowi przysługiwało pełne prawo do odliczenia podatku VAT, co zostało potwierdzone w indywidualnej interpretacji podatkowej z dnia 11 stycznia 2012 r., wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (sygn. akt IPPP3/443-1319/11-5/KT).
Elżbieta Węcławik, Tax Care
Małgorzata Jawińska, księgowa Tax Care