Po ślubie małżonkowie zaczynają dorabiać się wspólnego majątku i powstaje między nimi wspólność ustawowa. Tę wspólność mogą rozszerzyć lub ograniczyć. Mogą też ustanowić rozdzielność majątkową albo rozdzielność z wyrównaniem dorobków. W tym celu powinni zawrzeć umowę majątkową w formie aktu notarialnego. Umowa zawarta w innej formie - na przykład własnoręcznie spisana przez oboje małżonków - nie będzie ważna.
Umowę majątkową zwaną intercyzą mogą też sporządzić narzeczeni jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Pod rygorem nieważności muszą ją zawrzeć również w formie aktu notarialnego. W czasie trwania małżeństwa umowę majątkową małżonkowie mogą zmienić albo rozwiązać. Na przykład małżonkowie pozostający w rozdzielności majątkowej mogą postanowić, że powstanie między nimi wspólność majątkowa. Wszelkie zmiany umowy majątkowej lub rozwiązanie jej powinno nastąpić także w formie aktu notarialnego.
Dopuszczalna jest także zmiana treści intercyzy przez narzeczonych, jeszcze zanim się pobiorą, pod warunkiem że nastąpi ona w formie aktu notarialnego.
Intercyzę
pod rygorem nieważności sporządza się w formie aktu notarialnego
Ważne!
Narzeczeni albo małżonkowie, zawierając umowę majątkową, nie mogą częściowo rozszerzyć wspólności ustawowej co do pewnych przedmiotów, a częściowo jej ograniczyć co do innych przedmiotów. Nie wolno im połączyć w jednej umowie elementów dwóch różnych umów kształtujących ustrój majątkowy
Ważne!
Dorobek obliczany jest według stanu majątku w momencie ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia
O co umówią się małżonkowie
Małżonkowie w umowie zawartej w formie aktu notarialnego mogą ograniczyć wspólność ustawową, ustanowić rozdzielność majątkową, ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków, rozszerzyć wspólność ustawową albo dokonać innych przesunięć między majątkami męża i żony.
Rozszerzenie wspólnoty ustawowej polegałoby na tym, że przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego rozszerzyliby oni wspólność ustawową na przedmioty, które do tej pory stanowiły majątek osobisty każdego z nich. Nie mogą jednak rozszerzyć tej wspólnoty na przedmioty majątkowe, które odziedziczyli, dostali z tytułu zapisu albo darowizny, a także na prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej, bądź na prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie.
Oprócz tego wspólności nie mogą rozszerzyć również na wierzytelności należne z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, a także z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz na niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
Małżonkowie mogą umówić się też o rozdzielność majątkową. W dodatku w umowie nie muszą uzasadniać, dlaczego chcą ją ustanowić. Z chwilą zawarcia umowy ustaje wspólność majątkowa małżonków. Może ona również ustać z datą późniejszą, wskazaną w umowie. Od momentu ustania jej każdy mąż i żona zaczynają dorabiać się na swój własny rachunek, tworząc własny majątek osobisty. Następnie każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.
Małżonkowie mogą też zawrzeć umowę o rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Dorobkiem każdego z nich jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Najczęściej przy obliczaniu dorobków pomija się przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem tej umowy. Natomiast dolicza się wartość darowizn dokonanych przez jednego z małżonków (z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych oraz drobnych zwyczajowo przyjętych na rzecz innych osób), usług świadczonych osobiście przez jednego małżonka na rzecz majątku drugiego, a także nakładów i wydatków z majątku jednego małżonka na rzecz majątku drugiego małżonka. Dorobek obejmuje oddzielnie majątki każdego małżonka, a nie dotyczy majątku wspólnego. Jest nim tylko rzeczywisty wzrost wartości majątku.
Ważne!
W jednym akcie notarialnym nie można zawrzeć intercyzy razem z takimi umowami jak: dział spadku, o dożywocie, darowizna, zniesienie współwłasności, których stronami obok małżonków są jeszcze inne osoby
OGRANICZENIE SWOBODY MAŁŻONKÓW
Małżonkowie, którzy zawierają intercyzę, mogą w dowolny sposób ograniczyć, rozszerzyć albo wyłączyć wspólności majątkowej. Ich wola przy zawieraniu tej umowy jest ograniczona. Nie mogą:
- wyłączyć z wspólności wynagrodzenia za pracę i dochodów z innej działalności zarobkowej małżonka, podczas gdy taką wspólnością byłyby objęte wynagrodzenia i dochody drugiego,
- rozszerzyć na przyszłość wspólności majątkowej wyłącznie na prawa majątkowe przysługujące tylko jednemu małżonkowi,
- kształtować stosunków majątkowych w sposób sprzeczny z zasadami prawa rodzinnego i zasadami współżycia społecznego, co doprowadziłoby do naruszenia zasady równouprawnienia małżonków.
KTO MOŻE ZAWRZEĆ INTERCYZĘ
Osoba, która chce zawrzeć intercyzę, powinna spełniać następujące wymogi:
- posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,
- ze względu na wiek mieć ograniczoną zdolność do czynności prawnych (wymagana jest wówczas zgoda przedstawiciela ustawowego małoletniego udzielona za zezwoleniem sądu opiekuńczego),
- strona umowy nie może być ubezwłasnowolniona całkowicie albo częściowo.
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ