Ale święta Bożego Narodzenia to przede wszystkim okres wielkiej zadumy, refleksji i spokoju. Jest to także czas pełen tradycji i symboliki.
Jednym ze zwyczajów jest ubieranie bożonarodzeniowej choinki. Po raz pierwszy świąteczne drzewko pojawiło się w XV w. w Niemczech. Zgodnie z polskim obyczajem na gałęziach drzewka świątecznego powinny wisieć bombki, pierniki, łańcuchy, lampki i włosy anielskie. Pod choinką umieszcza się prezenty dla rodziny i najbliższych. Jednym z najważniejszych zwyczajów świątecznych jest uroczysta wieczerza wigilijna, która rozpoczyna się wraz z pojawieniem się pierwszej gwiazdki. Na stole, przykrytym białym obrusem, z wiązką sianka pod spodem, ustawia się jedno nakrycie więcej, niż jest uczestników wieczerzy. Ma ono symbolizować pamięć o tych, którzy niegdyś mieli zasiadać przy wspólnej kolacji, a teraz nie ma ich już wśród żywych, lub jest przeznaczone dla przygodnego gościa, który zapuka do naszych drzwi. Zwyczaj stawiania dodatkowego nakrycia szczególnie upowszechnił się w XIX w. Miał wówczas patriotyczną wymowę, bo w wielu domach miejsce to zarezerwowane było dla członka rodziny przebywającego na zesłaniu na Syberii.
Bezpośrednio przed posiłkiem zebrani goście dzielą się opłatkiem i składają sobie życzenia. Gest ten jest symbolem wspólnoty, miłości i pojednania. Ma także przypominać o tym, że należy dzielić z bliskimi nawet ostatni kawałek chleba. Tradycyjna kolacja wigilijna w Polsce składa się z 12 potraw. Ich liczba symbolizuje liczbę apostołów. Dobór potraw zależy najczęściej od regionu. Istnieje przesąd, że należy spróbować każdej z nich, aby nie zabrakło jej w następnym roku. Niektórzy pozostawiają w portfelu łuski z karpia, które mają przynieść szczęście. Na wsi opłatek z wigilijnego stołu, a także potrawy, podawano bydłu i koniom, czasem nawet wprowadzając je do izby. O północy gospodarz udawał się do obory, bo według tradycji zwierzęta mówiły wówczas ludzkim głosem.
Dzień wigilijny bogaty jest w zwyczaje i przesądy posiadające magiczną moc, zazwyczaj znajdujące swój rodowód w lokalnych, przedchrześcijańskich wierzeniach. Jednym z nich był zakaz szycia, tkania, motania i przędzenia. Uważano, że te czynności są szczególnie lubiane przez demony wody, które mogły zjawić się wszędzie tam, gdzie zakaz złamano. Do dzisiaj przestrzega się, aby w Wigilię nie kłócić się i okazywać sobie wzajemnie życzliwość. Przetrwał też przesąd, że jeśli w wigilijny poranek pierwszym gościem w domu będzie młody chłopiec, przyniesie to szczęśliwy rok. Wszelkie zranienia oraz choroby w czasie świąt odbierane są jako zapowiedź kłopotów ze zdrowiem. Myśliwi tego dnia tradycyjnie udają się na polowanie, którego pomyślny wynik zapewni opiekę na cały rok patrona łowiectwa św. Huberta.