Niemal wszystkie poradniki o zasadach bezpiecznego kupowania w internecie każą w pierwszej kolejności dokładnie sprawdzić dwie rzeczy: opis oferowanego produktu i opinie o sprzedawcy. Ale co, jeśli wśród wielu komentarzy o sprzedającym znajdzie się kilka tego rodzaju:
- Chciałem przestrzec wszystkich tych, którzy mają zamiar kupić głośniki u tego sprzedawcy. Poza hukiem i całą masą niezbyt kontrolowanych dźwięków, nie dają większego efektu. Sprzęt używany od miesiąca do roku. Nie kupujcie takiego szmelcu!!!! - pisze jeden z użytkowników forum audiostereo.pl. Czasami wystarczy kilka podobnych zdań, aby skutecznie przestrzec przed nierzetelnym sprzedawcą lub... podważyć zaufanie do wzorowego przedsiębiorcy. Chociaż wystawianie negatywnych komentarzy przynosi zazwyczaj właściwy efekt, to zdarzają się też takie, które zostały złośliwie napisane przez nieuczciwą konkurencję lub bezpodstawnie niezadowolonych internautów.
Osoby wystawiające nieprawdziwe komentarze powinny liczyć się z konsekwencjami swoich wypowiedzi. Za pomawianie o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania danego rodzaju działalności - grozi odpowiedzialność karna. Pomawianie musi zawsze mieć charakter wypowiedzi o faktach, a nie ocen (nie wystarczy napisać: niesolidny). Należy tutaj mieć na uwadze możliwość stosowania dozwolonej krytyki. Jeżeli zarzut wobec sprzedawcy jest prawdziwy i służy obronie społecznie uzasadnionego interesu (jakim jest na przykład bezpieczeństwo transakcji internetowych), to nie ma mowy o przestępstwie.
Ściganie przestępstwa pomówienia odbywa się na drodze oskarżenia prywatnego. Konieczne jest więc sporządzenie własnego aktu oskarżenia. W większości przypadków jest to jednak niemożliwe, gdyż trzeba w nim wskazać sprawcę pomówienia, a administratorzy serwisów internetowych odmawiają osobom prywatnym podawania danych osobowych swoich użytkowników. Dlatego lepiej najpierw złożyć na Policji ustne lub pisemne zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa i dobrze je uargumentować. Jeśli funkcjonariusze dojdą do wniosku, że za ściganiem sprawcy przemawia interes społeczny, sprawa zostanie wszczęta z urzędu i wyjaśniona.
Za prawdziwość opinii wystawianych na forach i komentarze na aukcjach internetowych odpowiada jedynie osoba, która je wystawiła.
- W Allegro obowiązuje generalna zasada braku ingerencji w wystawiane komentarze. W celu umieszczenia dodatkowych wyjaśnień lub uzupełnienia informacji związanych z transakcją, osoba, która otrzymała komentarz, może dopisać do niego uwagi. Służy do tego opcja: odpowiedź przy danym komentarzu - tłumaczy Bartosz Wojciechowski, kierownik działu prawnego Allegro.pl. Administratorzy serwisów nie mogą ingerować w kwestie zasadności opinii o sprzedających, a tym bardziej rozsądzać o winie danej strony transakcji. Muszą za to usuwać opinie lub kompromitujące komentarze, co do których zapadł wyrok sądu.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA ZA POMÓWIENIE
Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności popełnia przestępstwo zagrożone karą grzywny, ograniczenia albo pozbawienia do roku wolności.
Jeżeli sprawca dopuszcza się powyższego czynu za pomocą środków masowego komunikowania podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.
Art. 212 par. 1 i 2 kodeksu karnego
Rozmowa z RADOSŁAWEM NOŻYKOWSKIM
Autorów wpisów na forach można podać do sądu
W jakiej sytuacji przedsiębiorca może uznać nieżyczliwy wpis na forum jako pomówienie? Musimy przecież rozróżnić oszczerstwa, których autorami jest często nieuczciwa konkurencja lub dokuczliwi klienci od zasłużonej krytyki niesolidnego sprzedawcy.
- Nieżyczliwy wpis na forum, aby dawał podstawę do ścigania karnego, musi pomawiać przedsiębiorcę o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć go w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego zawodu lub rodzaju działalności, a informacja ta jest nieprawdziwa (art. 212 kodeksu karnego). W przypadku publicznego działania - a z takim mamy do czynienia przy publikacji na forum internetowym, w określonych przypadkach nawet publikowanie informacji prawdziwej może stanowić zniesławienie. Do ścigania konieczne jest wystąpienie przez osobę poszkodowaną z oskarżeniem prywatnym. Taki wpis może również stanowić podstawę do wystąpienia z roszczeniem cywilnym o ochronę dóbr osobistych zgodnie z kodeksem cywilnym lub podstawę do skorzystania z przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Takie działanie stanowi również czyn nieuczciwej konkurencji i jest podstawą do roszczeń cywilnych, w tym roszczenia o odszkodowanie.
Jakie działania na drodze cywilnoprawnej mogą podjąć sprzedawcy internetowi w sytuacji, gdy zostali pomówieni na forum?
- Pierwszym krokiem byłoby wystąpienie do administratora forum o usunięcie lub zmianę pomawiających wpisów. Należy zwrócić uwagę, że większość forów nie podlega moderacji przed upublicznieniem wpisu, a jedynie po. Z tych też względów administrator forum może nie wiedzieć o istnieniu takiego wpisu. W przypadku gdyby administracja forum odmawiała usunięcia wpisu, można rozważyć wystąpienie z oskarżeniem prywatnym także wobec administracji forum. W takiej sytuacji odpowiedzialność obarczałaby bowiem nie tylko autora wpisu, ale i administratora forum. Roszczenia cywilnoprawne obejmowałyby żądanie zaniechania działania, które narusza dobra osobiste przedsiębiorcy, podjęcie czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków (np. stosowne przeprosiny), jak również żądania odszkodowania czy też zadośćuczynienia.
Czy jest możliwe, żeby sprawca pomówienia pokrył wszystkie straty związane ze swoim czynem? W jaki sposób określa się wysokość rekompensaty?
- Zasadniczo możliwe jest (również w toku procesu karnego) wystąpienie z powództwem cywilnym o naprawienie szkody wywołanej pomówieniem. Wymaga to jednak wykazania związku pomiędzy działaniem sprawcy a szkodą, wykazania jego bezprawności oraz określenia wysokości szkody, np. poprzez wykazanie obniżenia obrotów z tym związanego. Może to być trudne, gdyż na wysokość obrotów wpływa wiele rozmaitych czynników. W szczególnych przypadkach można również (w związku z przepisami ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji) dochodzić wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści - jeśli naruszyciel taką korzyść ze swego działania odniósł.
Dodatkową drogą jest żądanie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub zasądzenia określonej kwoty na wskazany cel społeczny. Wysokość zadośćuczynienia określana jest zasadniczo bez odwoływania się do konkretnej szkody poniesionej przez danego przedsiębiorcę, lecz z uwzględnieniem całokształtu okoliczności sprawy, np. osoby pomawianej oraz pomawiającego, charakteru samego działania itp. Należy jednak zwrócić uwagę, że dotychczas w Polsce zadośćuczynienia w procesach o naruszenie dóbr osobistych były generalnie skromne, choć pojawiła się tendencja do ich podwyższania.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
RADOSŁAW NOŻYKOWSKI
adwokat w Kancelarii Prawnej Baker & McKenzie Gruszczyński i Wspólnicy
ADAM MAKOSZ
adam.makosz@infor.pl