Płatność alimentów w obliczu epidemii koronawirusa
Problem płatności alimentów w obliczu epidemii koronawirusa był przedmiotem interpelacji poselskiej nr 4365. Do Ministra Sprawiedliwości wpłynęły następujące pytania:
- Czy zobowiązany do zapłaty alimentów może obniżyć wysokość wypłacanych alimentów w związku z utratą pracy, obniżeniem dochodów spowodowanych epidemią koronawirusa?
- Czy sprawy o obniżenie alimentów w związku z utratą pracy, obniżeniem dochodów spowodowanych epidemią koronawirusa będą rozpatrywane przez sądy powszechne jako tzw. pilne sprawy?
- Czy dłużnicy i wierzyciele alimentacyjni mogą liczyć na wsparcie w płatności alimentów w ramach funduszu alimentacyjnego, a jeżeli tak, to na jakich zasadach?
Polecamy: Pracujący rodzic. Wiesz, co Ci się należy! Poznaj swoje prawa nr 2
Obniżenie dochodu lub utrata pracy z powodu koronawirusa a alimenty
W odpowiedzi (z dnia 22 maja 2020 r.) na przedmiotową interpelację Sekretarz Stanu Sebastian Kaleta podkreślił, iż z uwagi na charakter należności alimentacyjnych żaden przepis prawa nie przyznaje zobowiązanemu do alimentacji uprawnienia do samowolnego wstrzymania ich płatności. Działanie takie może skutkować wszczęciem przez uprawnionego do alimentów egzekucji komorniczej celem ich przymusowego wyegzekwowania.
Zobowiązany może jednak skorzystać z przewidzianych prawem możliwości obniżenia czy też czasowego zawieszenia obowiązku alimentacyjnego.
W interpelacji przypomniano, iż stosownie do treści art. 138 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2086, ze zm.) w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego, tzn. podwyższenia lub obniżenia alimentów.
„Zatem zmiana wysokości zarobków, utrata pracy, pogorszenie sytuacji zdrowotnej czy majątkowej osoby zobowiązanej do płacenia alimentów mogą stanowić przesłanki uzasadniające rozważanie przez sąd obniżenia wysokości świadczenia alimentacyjnego” – czytamy w interpelacji.
Powód może już w pozwie bądź na każdym etapie na każdym późniejszym etapie sprawy, domagać się udzielenia zabezpieczenia poprzez obniżenie alimentów czy czasowe zawieszenie/uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Co istotne, wniosek może zawierać żądanie, aby obniżenie alimentów nastąpiło poczynając od dnia złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia lub od innej - wcześniejszej daty.
Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia roszczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Stanowi o tym art. 730 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1460, ze zm.), dalej k.p.c.
„Wydaje się przy tym, że zobowiązany może uprawdopodobnić swoje roszczenie w sposób wystarczający do udzielenia zabezpieczenia, jeśli jego sytuacja finansowa zmieniła się od czasu poprzedniego rozstrzygania w zakresie jego obowiązku alimentacyjnego” – pisze w interpelacji Sekretarz Stanu Sebastian Kaleta. „Uprawdopodobnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia wymagać będzie zaś wykazania, że brak zabezpieczenia co najmniej poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia z uwagi na istotę świadczeń alimentacyjnych, zużywanych na potrzeby uprawnionego na bieżąco, których zwrot przez uprawnionego, po wydaniu rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie, będzie niemożliwy lub znacznie utrudniony” – dodaje.
Obniżenie alimentów – czy należy do spraw „pilnych’?
Sprawy o obniżenie alimentów aktualnie nie należą do kategorii spraw pilnych. Prezes właściwego sądu może jednak zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości Stanowi o tym art. 14a ust. 9 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374, ze zm.).
„Mimo, iż sprawy o obniżenie alimentów aktualnie nie należą do kategorii spraw pilnych fakt ten nie pozbawia możliwości rozpoznawania przez sądy - w tym obszarze - wniosków o udzielenie zabezpieczenia, które nie wymagają wyznaczenia posiedzenia jawnego lub rozprawy” – czytamy w odpowiedzi na interpelację
Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym zgodnie z art. 148 § 3 k.p.c. Obecnie zatem wszystkie kwestie dotyczące zabezpieczenia sąd może rozpoznawać na posiedzeniu niejawnym, a rozprawa odbywać się ma tylko w przypadkach rzeczywistej potrzeby, której zaistnienie ocenia sąd. Obligatoryjne rozpoznanie wniosku o udzielenie zabezpieczenia na rozprawie ustawodawca zastrzegł m.in. w takich sprawach jak zabezpieczenie roszczeń o rentę, emeryturę, wynagrodzenie, ustalenie ojcostwa, piecza i kontakty. Oddalenie wniosku może nastąpić także na posiedzeniu niejawnym.
Roszczenie o udzielenie zabezpieczenia poprzez obniżenie alimentów powinno zatem zostać rozstrzygnięte przez sąd bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Obniżka wynagrodzenia a pomoc z Funduszu Alimentacyjnego
Jak przypomniano w odpowiedzi na przedmiotową interpelację, obniżenie wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub obniżenie dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej stanowi utratę dochodu i jest uwzględniane przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na okresy świadczeniowe od dnia 1 października 2019 r. do dnia 30 września 2021 r.
Źródło:
Interpelacja nr 4365 w sprawie płatności alimentów w obliczu epidemii koronawirusa
Polecamy serwis: Alimenty