Instytucja polecenia
W powszechnym myśleniu przyjęło się, że darowizna jest umową, która nie wymaga od strony obdarowanej żadnej aktywności, z wyjątkiem oświadczenia woli, dzięki któremu doszła do skutku. Jest to do pewnego stopnia prawda. Darowizna jest umową nieodpłatną tzn. nie istnieje ekonomiczny odpowiednik świadczenia darczyńcy po stronie obdarowanego. Nie znaczy to jednak, że jest on zawsze zwolniony z jakiegokolwiek działania. Darczyńca może nałożyć na obdarowanego obowiązek określonego działania lub zaniechania.
Mężczyzna przekazuje wnukowi swoje mieszkanie w formie darowizny. Poleca mu jednak przejęcie opieki nad swoją córką z drugiego małżeństwa.
Zobacz też: Kiedy można odwołać darowiznę?
Jaki jest charakter polecenia?
Istotne jest jednak, że przy poleceniu nie istnieje wierzyciel. Oznacza to, że osoba na rzecz, której nałożony został obowiązek polecenia nie może wykorzystać przymusu państwowego w celu dochodzenia jego realizacji. Jest to, tzw. zobowiązanie naturalne. Wobec tego, np. gdy obdarowany wykonał polecenie, przenosząc własność jakiegoś przedmiotu, to nie może on domagać się jego zwrotu.
Kto może żądać wykonania polecenia?
Darczyńca może żądać wykonania polecenia dopiero wtedy, kiedy wykonał zobowiązanie wynikające z umowy darowizny. Gdy jednak celem darowizny jest wyłącznie korzyść obdarowanego, wówczas darczyńca nie może domagać się jego realizacji.
Gdy darczyńca umrze, to spadkobiercy mogą żądać wykonania polecenia. W przypadku, gdy polecenie ma na względzie interes społeczny takie uprawnienie posiada również organ państwowy.
Czy można odmówić wykonania polecenia?
Istnieje możliwość odmowy wypełnienia polecenia. Dzieje się tak w przypadku „istotnej zmiany stosunków”. Klauzula ta oznacza okoliczności związane zarówno z obdarowanym, jak i osobą, na rzecz której zostało wydane polecenie, które zasadniczo zmieniają sytuację któregoś z tych podmiotów.
Obdarowany, któremu polecono opiekować się inną osobą, zapada na ciężką chorobę, np. stwardnienie rozsiane, która ogranicza jego możliwości działania do tego stopnia, że nie jest w stanie wykonać polecenia.
Od wypełnienia polecenia można zwolnić się także wydając przedmiot darowizny w naturze w stanie takim, w jakim znajduje się w momencie wydania. Taka możliwość nie istnieje, gdy wypełnienia polecenia domaga się odpowiedni organ państwowy.
Zobacz też serwis: Darowizny