W Wielki Piątek, zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego, wiernych obowiązuje nie tylko wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, ale post ścisły, czyli trzy posiłki, przy czym tylko jeden do syta, a dwa lekkie. Prawem o wstrzemięźliwości są związane osoby, które ukończyły 14. rok życia, prawem zaś o poście są związane wszystkie osoby pełnoletnie, aż do rozpoczęcia 60. roku życia. Z przestrzegania wstrzemięźliwości zwolnione są osoby chore oraz te, które nie mają możliwości wyboru pokarmu (dotyczy m.in. punktów zbiorowego żywienia), przy czym wyjątek ten nie dotyczy postu ścisłego w Środę Popielcową i Wielki Piątek.
- Co się dzieje w Kościele katolickim w Wielki Piątek?
- O której godzinie Droga Krzyżowa z Watykanu?
- Kto musi pościć w Wielki Piątek?
- Czy osoby chore są zwolnione z postu?
- Jak wygląda liturgia w Wielki Piątek?
- Jakie obrzędy są w Wielki Piątek?
Co się dzieje w Kościele katolickim w Wielki Piątek?
Dziś, 29 marca w Kościele katolickim obchodzony jest Wielki Piątek. Tego dnia nie sprawuje się eucharystii. W świątyniach celebrowana jest jedynie Liturgia Męki Pańskiej, podczas której odczytuje się Mękę Pańską według Ewangelii św. Jana. Odbywa się także adoracja Krzyża, któremu oddaje się cześć poprzez klęknięcie - jak Chrystusowi Eucharystycznemu.
Po zakończeniu Liturgii Męki Pańskiej Najświętszy Sakrament jest przenoszony w procesji do tzw. Grobu Pańskiego, gdzie przez całą Wielką Sobotę jest adorowany przez wiernych.
W niektórych diecezjach biskupi apelują, by w kościołach były celebrowane w Wielki Piątek nabożeństwa pasyjne: droga krzyżowa i Gorzkie Żale. W wielu miejscach tego dnia wierni będą się modlili o pokój na Ukrainie.
W Warszawie zgodnie z tradycją Centralna Droga Krzyżowa ulicami miasta wyruszy sprzed kościoła akademickiego św. Anny o godz. 20. Weźmie w niej udział kard. Kazimierz Nycz.
O której godzinie Droga Krzyżowa z Watykanu?
W Wielki Piątek 29 marca o godzinie 21.15 rozpocznie się Droga Krzyżowa w rzymskim Koloseum pod przewodnictwem papieża. Natomiast wcześniej, w watykańskiej bazylice Świętego Piotra, papież będzie przewodniczył o godzinie 17.00 nabożeństwu Męki Pańskiej.
Kto musi pościć w Wielki Piątek?
Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego w Wielki Piątek wiernych obowiązuje nie tylko wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, ale post ścisły, czyli trzy posiłki, przy czym tylko jeden do syta, a dwa lekkie. Prawem o wstrzemięźliwości są związane osoby, które ukończyły czternasty rok życia, prawem zaś o poście są związane wszystkie osoby pełnoletnie, aż do rozpoczęcia sześćdziesiątego roku życia.
Post w Kościele katolickim reguluje Kodeks prawa kanonicznego w kanonach 1249-1253. Poniżej podajemy treść tych kanonów:
- Kan. 1249 - Wszyscy wierni, każdy na swój sposób, obowiązani są na podstawie prawa Bożego czynić pokutę; aby jednak wszyscy przez wspólne podejmowanie pokuty łączyli się między sobą, zostają nakazane dni pokuty, w które wierni powinni oddawać się w sposób szczególny modlitwie, wykonywać uczynki pobożności i miłości, podejmować akty umartwienia siebie przez wypełnianie własnych obowiązków z większą starannością, zwłaszcza zaś zachowywać post i wstrzemięźliwość, zgodnie z postanowieniami
zamieszczonych poniżej kanonów. - Kan. 1250 - W Kościele powszechnym dniami i okresami pokutnymi są wszystkie piątki całego roku i czas wielkiego postu.
- Kan. 1251 - Wstrzemięźliwość od spożywania mięsa lub innych pokarmów, zgodnie z postanowieniem konferencji biskupów, należy zachowywać we wszystkie piątki całego roku, chyba że w piątek przypada dzień zaliczony do uroczystości; natomiast wstrzemięźliwość i post obowiązują w środę popielcową oraz w piątek Męki i Śmierci Pana Naszego Jezusa Chrystusa.
- Kan. 1252 - Prawem o wstrzemięźliwości są związane osoby, które ukończyły czternasty rok życia, prawem zaś o poście są związane wszystkie osoby pełnoletnie, aż do rozpoczęcia sześćdziesiątego roku życia. Jednak duszpasterze oraz rodzice powinni zatroszczyć się o to, aby również ci, którzy z racji młodszego wieku nie są jeszcze związani prawem postu i wstrzemięźliwości, byli wychowywani do autentycznego ducha pokuty.
- Kan. 1253 - Konferencja biskupów może dokładniej określić sposób zachowania postu i wstrzemięźliwości, jak również w całości lub części zastąpić post i wstrzemięźliwość innymi formami pokuty, zwłaszcza uczynkami miłości i praktykowaniem pobożności.
Czy osoby chore są zwolnione z postu?
Z konieczności przestrzegania wstrzemięźliwości zwolnione są osoby chore oraz te, które nie mają możliwości wyboru pokarmu (dotyczy m.in. punktów zbiorowego żywienia). Przy czym, wyjątek ten nie dotyczy postu ścisłego w Środę Popielcową i Wielki Piątek.
W szczególnych sytuacjach, ze słusznych powodów, dyspensy od zachowania wstrzemięźliwości może udzielić proboszcz własny bądź miejsca poszczególnym wiernym, rodzinom lub grupom wiernych, nakładając wówczas formę zadośćuczynienia do wypełnienia przez wiernych, np. jałmużnę albo modlitwę w intencjach Kościoła.
Jak wygląda liturgia w Wielki Piątek?
Liturgia Wielkiego Piątku w Kościele katolickim upamiętnia mękę i śmierć Jezusa Chrystusa na krzyżu. Tego dnia, jedynego w roku, w kościołach nie odprawia się mszy świętej.
Wielki Piątek jest dniem skupienia i powagi. Z ołtarzy znikają kwiaty i świece, puste są tabernakula, a obrazy z wizerunkiem Chrystusa są zasłonięte. To także jedyny dzień w roku, kiedy nie odprawia się mszy świętej.
Wieczorna liturgia Męki Pańskiej rozpoczyna się liturgią słowa. Celebrans i asysta wchodzą w ciszy. Przed ołtarzem przez chwilę leżą krzyżem, a po modlitwie wstępnej czytane jest proroctwo o Cierpiącym Słudze Jahwe i fragment Listu do Hebrajczyków. Następnie czyta się lub śpiewa, zwykle z podziałem na role, opis Męki Pańskiej według św. Jana.
Po homilii w bardzo uroczystej modlitwie powszechnej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat, wyrażając w ten sposób pragnienie samego Chrystusa, aby wszyscy byli zbawieni. W sposób szczególny Kościół modli się o zachowanie pokoju na świecie, za starszych braci w wierze (żydów) i za rządzących państwami.
Centrum liturgii wielkopiątkowej stanowi uroczysta adoracja krzyża – adoracja Syna Bożego, który oddał życie za zbawienie wszystkich ludzi. Liturgia podkreśla bardziej chwałę odkupienia przez krzyż niż poniżenia przez mękę.
Jakie obrzędy są w Wielki Piątek?
Zgodnie z polską tradycją w Wielki Piątek w kościołach buduje się groby Pańskie. Po liturgii wielkopiątkowej Ciało Chrystusa w postaci Najświętszego Sakramentu w monstrancji zostaje przeniesione do symbolicznego grobu, przy którym trwa adoracja aż do liturgii Wigilii Paschalnej.
W Polsce począwszy od XVI wieku w centrum umieszcza się figurę zmarłego Jezusa oraz monstrancję z Najświętszym Sakramentem okrytą przezroczystym welonem, na pamiątkę całunu, w który owinięto Jezusa w grobie.
Zgodnie z wytycznymi zawartymi w mszale rzymskim, w kaplicy adoracji, zwanej grobem Pańskim "powinien być ołtarz, choćby przenośny, i tabernakulum do przechowywania puszek z Najświętszym Sakramentem". Monstrancję wystawia się na ołtarzu lub na tronie, który powinien być umieszczony blisko ołtarza.
Ten sam tekst nakazuje, aby wszystkie elementy dekoracyjne i światła kierowały uwagę wiernych na Najświętszy Sakrament, który jest pamiątką śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, a nie na figurę Chrystusa leżącego w grobie.
W wielu kościołach wystrój grobu Pańskiego nawiązuje do aktualnej sytuacji w kraju i na świecie. Nadawanie patriotycznego wymiaru grobom Pańskim upowszechniło się w dawnej Rzeczypospolitej w XIX w.
Tradycja strojenia grobu Pańskiego wywodzi się ze średniowiecza. Od czasów Karola Wielkiego niemal w całej Europie trwał paraliturgiczny obrzęd składania pod kamienną płytą grobową samego krzyża lub Chrystusa w postaci eucharystycznej. W niektórych kościołach składano w ten sposób krzyż, a w jego centrum puszkę z Najświętszym Sakramentem.
Hostię w monstrancji nad wyobrażeniem grobu Chrystusa po raz pierwszy wystawiono w kościele jezuitów w Monachium. Dopiero w epoce baroku wprowadzono dodatkowo figurę zmartwychwstałego Jezusa przykrytego całunem.
W XVIII wieku zwyczaj strojenia grobu Pańskiego zanikł prawie w całej Europie. Zachował się tylko w Austrii, na Węgrzech, w Polsce i w południowych Niemczech.