Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji Kodeksu postępowania karnego. Zakłada on wprowadzenie nowego środka zapobiegawczego – aresztu elektronicznego. Osoby oskarżone za popełnienie przestępstwa mogłyby odbywać areszt nie w zakładzie karnym, lecz w swoim miejscu zamieszkania.
- Areszt elektroniczny – nowy środek zapobiegawczy ministerstwa Sprawiedliwości
- Areszt elektroniczny – kiedy będzie można go stosować?
- Areszt elektroniczny – tylko za zgodą oskarżonego
- Jak długo będzie można stosować areszt elektroniczny?
- Oskarżony będzie mógł wyjść na spacer, zakupy lub odwiedzić rodzinę na długi weekend w trakcie trwania aresztu
- Oskarżony to nie przestępca
- Areszt elektroniczny – od kiedy?
Areszt elektroniczny – nowy środek zapobiegawczy ministerstwa Sprawiedliwości
Nowy typ aresztu polegać ma na pozbawieniu wolności, ale nie w areszcie śledczym – tylko w domu oskarżonego. Oskarżony będzie zobowiązany do nieprzerwanego przebywania w określonym czasie i miejscu, zgodnie z decyzją sądu.
W praktyce oznacza to, że osoba, która normalnie powinna przebywać w areszcie, będzie mogła odbywać izolacje w swoim miejscu zamieszkania. Nad wykonaniem aresztu będzie czuwał system dozoru elektronicznego. Na razie nie wiadomo jeszcze, jak dokładnie miałby on działać – możliwe, że w formie elektronicznej opaski lub bransolety.
Areszt elektroniczny – kiedy będzie można go stosować?
Nowe rozwiązanie przewidziano na dwóch etapach postępowania karnego:
- na początku postępowania przygotowawczego, gdy prokurator wnosi o tymczasowe aresztowanie – sąd będzie mógł warunkowo zgodzić się na tymczasowe aresztowanie z możliwością zmiany go na areszt elektroniczny po spełnieniu określonych warunków;
- w dalszym etapie postępowania, gdy sąd uzna, że dalsze stosowanie tymczasowego aresztu w zakładzie karnym nie jest już konieczne.
Areszt elektroniczny – tylko za zgodą oskarżonego
Aby areszt elektroniczny mógł zostać zastosowany, muszą być spełnione trzy warunki:
- oskarżony musi się na niego zgodzić,
- oskarżony musi dysponować odpowiednim miejscem pobytu,
- wszystkie pełnoletnie osoby mieszkające z oskarżonym muszą wyrazić zgodę – z pewnymi wyjątkami przewidzianymi w ustawie.
Ponadto system dozoru musi być technicznie możliwy do zainstalowania – co oznacza, że w praktyce aresztu elektronicznego nie będzie można stosować np. w miejscach bez internetu lub z bardzo słabym zasięgiem.
Co ważne – sąsiedzi osoby, wobec której sąd zastosuje taki środek zapobiegawczy, nie będą mieli w tym wypadku nic do powiedzenia.
Po decyzji sądu, oskarżony opuści areszt śledczy i uda się samodzielnie do miejsca odbywania aresztu elektronicznego. W wyjątkowych przypadkach sąd może zarządzić transport policyjny lub zastosować tzw. mobilny dozór elektroniczny – czyli kontrolę miejsca pobytu przy użyciu urządzenia działającego w ruchu.
Jak długo będzie można stosować areszt elektroniczny?
Ustawodawca przewidział konkretne ramy czasowe:
- w postępowaniu przygotowawczym areszt elektroniczny będzie mógł trwać maksymalnie 3 miesiące,
- każdorazowe przedłużenie nie będzie mogło przekroczyć 6 miesięcy.
Areszt elektroniczny rozpocznie się z chwilą, gdy uruchomione zostaną środki techniczne niezbędne do jego wykonania.
Oskarżony będzie mógł wyjść na spacer, zakupy lub odwiedzić rodzinę na długi weekend w trakcie trwania aresztu
W przeciwieństwie do tradycyjnego aresztu – oskarżony sam będzie musiał przygotowywać posiłki, robić zakupy czy załatwiać inne codzienne sprawy. Dlatego przewidziano możliwość opuszczania miejsca odbywania aresztu elektronicznego:
- przez pierwsze 3 miesiące – do 3 godzin dziennie, w określonych dniach i godzinach wskazanych przez sąd,
- po tym okresie – do 12 godzin dziennie.
Sąd lub prokurator będą mogli dodatkowo zezwolić na jednorazowe opuszczenie miejsca pobytu nawet na 5 dni – np. na wizytę u chorego członka rodziny czy udział w ważnym wydarzeniu.
Oskarżony to nie przestępca
Nie należy traktować osób oskarżonych na równi z przestępcami. Zgodnie z art. 71 Kodeksu postępowania karnego, za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek wskazany w art. 335 § 1 (skazanie bez rozprawy) lub wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.
Przestępcą jest natomiast osoba, która popełniła przestępstwo – czyli czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę, który jest szkodliwy społecznie w stopniu wyższym niż znikomy i zawiniony przez sprawcę.
Areszt elektroniczny – od kiedy?
Za przygotowanie projektu odpowiada Ministerstwo Sprawiedliwości. Na razie do Kancelarii Premiera trafiły tylko założenia projektu. Gotowy dokument ma zostać przedstawiony Radzie Ministrów w IV kwartale 2025 roku.
Jeśli projekt zyska poparcie większości sejmowej i podpis prezydenta, nowe przepisy mogłyby wejść w życie 1 stycznia 2026 roku – choć to jeszcze niepewne. Ustawodawca przewidział 30-dniowe vacatio legis, czyli okres od ogłoszenia ustawy do jej wejścia w życie.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 2025 poz. 383)
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 2025 poz. 46)