Zmiany z zakresu BHP w 2019 r.
Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym przewiduje zmianę Kodeksu pracy w dwóch kwestiach dotyczących BHP.
Zgodnie z art. 2 ustawy w Kodeksie pracy wprowadza się dwie zmiany dotyczące ograniczenia szkoleń okresowych BHP oraz pełnienia przez pracodawcę zdań służby bhp. Omawiane poniżej zmiany sprowadzają się do:
- ograniczenia obowiązku przeprowadzania szkoleń okresowych BHP dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych;
- poszerzenia możliwości pełnienia zadań służby BHP przez pracodawcę, który zatrudnia do 50 pracowników (dotychczas do 20 pracowników).
Szkolenia BHP – wstępne i okresowe
Kodeks pracy traktuje o szkoleniach z zakresu BHP w rozdziale VIII działu X. W świetle art. 2373 Kodeksu pracy pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada odpowiednich kwalifikacji lub umiejętności do jej wykonywania. Ponadto niezbędna jest również znajomość przepisów i zasad bhp. Bez tej wiedzy również nie można rozpocząć pracy.
Polecamy produkt: Multimedialny pakiet wiedzy: 6 kluczowych zmian 2019 – KADRY.
Co więcej, na pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia szkoleń z tego zakresu jeszcze przed przystąpieniem do wykonywania pracy, a także przeprowadzenie okresowych szkoleń. Ustawodawca przewiduje możliwość rezygnacji ze szkolenia pracownika przed rozpoczęciem pracy wówczas, jeśli podejmuje on pracę na tym samym stanowisku, które zajmował u tego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z nim kolejnej umowy o pracę.
Obowiązek odbycia szkoleń spoczywa także na pracodawcy. Powinien on zostać przeszkolony w dziedzinie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w takim obszarze, który jest konieczny do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to, tak jak w przypadku pracowników, powinno być okresowo powtarzane.
Kodeks pracy regulując obowiązek przeprowadzania okresowych szkoleń BHP, wprowadza bardziej rygorystyczny zapis niż jest to ujęte w dyrektywie Rady z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie szkoleń okresowych BHP. Polski akt prawny nakłada obowiązek odbywania szkoleń okresowych na wszystkich pracowników. Natomiast dyrektywa jest mniej restrykcyjna. Nakazuje przeprowadzanie szkoleń okresowych tylko wtedy, gdy jest to konieczne i uzasadnione. Zgodnie z dyrektywą szkolenie powinno być powtarzane jedynie w przypadkach, gdy charakter występujących zagrożeń to uzasadnia. Przy ocenie konieczności przeprowadzenia szkolenia okresowego należy mieć na uwadze charakter występujących zagrożeń oraz efektywność samego szkolenia.
Tymczasem polski Kodeks pracy nie wymienia sytuacji, kiedy można zwolnić pracownika ze szkolenia okresowego. Przewiduje jedynie przypadki zwolnienia ze szkoleń wstępnych.
Praca na stanowisku administracyjno-biurowym bez szkoleń okresowych
Przedmiotowa ustawa wprowadza po art. 2373§ 21 Kodeksu pracy nowe paragrafy:
§ 22 Szkolenie okresowe pracownika, o którym mowa w § 2, nie jest wymagane dla pracownika na stanowisku administracyjno-biurowym, gdy rodzaj przeważającej działalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej znajduje się w grupie działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, chyba że z oceny ryzyka, o której mowa w art. 226, wynika, że jest to konieczne.
§ 23 W przypadku gdy rodzaj przeważającej działalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej znajdzie się w grupie działalności, dla których zostanie ustalona wyższa niż trzecia kategoria ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, pracodawca jest obowiązany przeprowadzić szkolenie okresowe pracownika, o którym mowa w §22, w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia ustalenia wyższej kategorii ryzyka.
§ 24. Przepis §23 stosuje się odpowiednio, gdy z dokonanej oceny ryzyka, o której mowa w art. 226, wynika, że przeprowadzenie szkolenia okresowego pracownika, o którym mowa w §22, stało się konieczne. Szkolenie okresowe przeprowadza się w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia dokonania oceny ryzyka.
Zgodnie z nowym zapisem pracodawcy zostają zasadniczo zwolnieni z przeprowadzania szkoleń okresowych pracowników wykonujących pracę na stanowiskach administracyjno-biurowych. Rodzaj przeważającej działalności pracodawcy musi należeć do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka.
Kategorie ryzyka danej grupy działalności określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i skutków (Dz.U. z 2016 r. poz. 1005). Wskazane rozporządzenie określa aż 30 kategorii ryzyka, z czego pierwsze charakteryzują się najniższym ryzykiem. Działalności, dla których ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka są to więc działalności o najniższych wskaźnikach wypadkowości i o warunkach środowiska pracy, gdzie występują najmniej szkodliwe czynniki dla zdrowia. 3 pierwsze kategorie ryzyka to jedynie 1/10 całości, co oznacza, że 10% kategorii byłyby zwolnionych z przeprowadzania szkoleń okresowych (przy czym należy brać pod uwagę tylko stanowiska administracyjno-biurowe).
Natomiast nawet jeśli pracodawca spełnia powyższe wymogi, a z oceny ryzyka wynika, że jest to konieczne, należy przeprowadzić szkolenia okresowe. Obowiązek przeprowadzenia oceny ryzyka reguluje art. 226 Kodeksu pracy:
„Pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.”
Wyłączenie pracowników administracyjno-biurowych z obowiązku odbywania szkoleń okresowych nie oznacza całkowitego pozbycia ich możliwości przeszkolenia i znajomości przepisów bhp. Dla przykładu §11 ust.1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. poz. 1860, z późn. zm.), traktuje o tym, że pracownik wykonujący pracę na stanowisku administracyjno-biurowym, gdzie występują warunki narażenia na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, podlega instruktażowi stanowiskowemu. Co więcej, przeniesienie pracownika na to stanowisko lub wprowadzenie zmian warunków techniczno-organizacyjnych, również zobowiązuje do odbycia instruktażu.
Ponadto, kategoria ryzyka pracodawcy może się zmienić. Ustala się ją dla grupy działalności w zależności od ryzyka określonego rzeczywistymi wskaźnikami częstości, jak: poszkodowani w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowani przy pracy śmiertelnie i ciężko, stwierdzone choroby zawodowe, zatrudnieni w warunkach zagrożenia. Jeśli więc kategoria ryzyka pracodawcy, u którego zatrudnieni są pracownicy administracyjno-biurowi zmieni się na wyższa niż trzecia, powstanie obowiązek przeprowadzania szkoleń okresowych.
Pełnienie zadań służby bhp przez pracodawcę
Kolejną zmianą przewidzianą przepisami projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym jest zmiana brzmienia w art. 23711 § 1 punktu 2 Kodeksu pracy:
Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej „służbą bhp”, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
1) zatrudnia do 10 pracowników albo
2) zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Obecnie Kodeks pracy zawiera w tym punkcie liczbę „do 20 pracowników”, zatem nowa regulacja rozszerza katalog pracodawców, którzy mogą samodzielnie wykonywać zadania służby bhp o pracodawców zatrudniających od 21 do 50 pracowników. Dotychczas bowiem pracodawcy, którzy spełniali pozostałe wymogi do pełnienia zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, lecz zatrudniali ponad 20 pracowników, nie mogli samodzielnie pełnić funkcji służby bhp. Stanowiło to obciążenie dla dużej części małych przedsiębiorstw.
Ustalenie kategorii ryzyka danej działalności odnosi się tylko do pracodawców zatrudniających od 11 do 50 pracowników.
Zgodnie z proponowaną zmianą Kodeksu pracy jeśli:
- pracodawca zatrudnia do 50 pracowników włącznie i
- działalność, którą wykonuje zalicza się do grupy z nie wyższą niż trzecia kategoria ryzyka oraz
- ma ukończone szkolenie do tego niezbędne,
może sam pełnić funkcję służby bhp.
Warto podkreślić, że proponowana zmiana dotyczy tylko tych grup działalności, gdzie występują najniższe wskaźniki wypadkowości i warunki środowiska pracy, w których występują najmniej szkodliwe czynniki dla zdrowia.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw z 2018 r., poz. 917)