Osiągnięcie wieku emerytalnego a wypowiedzenie

Emilia Amielanczyk
rozwiń więcej
Wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony musi nastąpić wraz ze wskazaniem rzeczywistych i realnych przyczyn tego wypowiedzenia. Ponadto przyczyny te nie mogą stać w sprzeczności z jedną z podstawowych zasad prawa pracy, czyli zasadą niedyskryminacji, która w szczególności odnosi się do wieku i płci pracownika.

Dotychczasowe orzecznictwo popierało stanowisko mówiące, iż osiągnięcie wieku emerytalnego połączone z nabyciem uprawnień emerytalnych nie stanowi przejawu dyskryminacji z art. 113 K.p. rozumianej jako bezprawne pozbawienie lub ograniczenie praw wynikających ze stosunku pracy albo nierównomierne traktowanie pracowników ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, narodowość, rasę, przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne oraz przynależność związkową, a także przyznanie z tych względów niektórym pracownikom mniejszych praw niż te, z których korzystają inni pracownicy, znajdujący się w tej samej sytuacji faktycznej i prawnej (I PKN 246/97). Jednakże w ostatnim czasie nastąpiła zmiana, która nie zezwala, aby dana sytuacja stanowiła wyłączną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. W przeciwnym wypadku, zostanie ona zakwalifikowana jako dyskryminacja ze względu na wiek.


Biorąc po uwagę naturalny proces fizjologiczny, jakim jest starzenie się organizmu człowieka, ustawodawca ustalił pewną granicę wieku, po przekroczeniu której, pracownik nabywa prawo do świadczenia emerytalnego, mającego pozwolić mu na samodzielne utrzymanie się po zakończeniu aktywnego życia zawodowego. Jest to jednak granica wyznaczona sztucznie i nie przesądza o tym, czy dany pracownik nadal może wydajnie wykonywać swoje obowiązki czy też nie, o czym świadczyć mogą wyjątki od przepisów K.p., które zmieniają wysokość wieku przejścia na emeryturę podwyższając go bądź zaniżając. W każdym razie osiągnięcie wieku emerytalnego wraz z uprawnieniami emerytalnymi nie stanowi powodu, dla którego pracownik miałby być automatycznie zwolniony. Jednakże we wcześniejszym orzecznictwie pojawiła się teza, iż obie te okoliczności łącznie mogą stanowić samoistną przyczynę rozwiązania umowy o pracę. Szczególnie podkreślano, jako niezwykle istotny, fakt równoczesnego nabycia uprawnień emerytalnych. Aczkolwiek, pomimo tego że przyczyny te uznawane były za uzasadnione, nie wykluczano możliwości oceny zasadności wypowiedzenia, pod względem innych elementów stanu faktycznego. Do takiej, a nie innej wykładni przepisów K.p. mogły skłonić sądownictwo aspekty społeczne związane z dużym bezrobociem w latach dziewięćdziesiątych, co wymagało racjonalizacji zatrudnienia, skutkiem czego uznawano potrzebę zwolnienia miejsca pracy przez osoby w pewien sposób zabezpieczone finansowo dzięki otrzymanemu świadczeniu.
Przykładem takiego poglądu jest m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1999 roku ( I PKN 31/99), gdzie sąd wprost stwierdza, że wypowiedzenie umowy o pracę kobiecie, która skończyła 60 lat i uzyskała świadczenie emerytalne, nie jest traktowane jako dyskryminujące, zwłaszcza, iż było ono zgodne z realizowaną przez pracodawcę polityką zatrudnienia w służbie zdrowia, mającej na celu umożliwienie młodym lekarzom odbycie stażu. Dodatkowo w uzasadnieniu sąd potwierdza jednoczesne wystąpienie dwóch przesłanek wypowiedzenia umowy, które miały miejsce w momencie, gdy powódka nie była już chroniona na mocy art. 39 K.p. Jednym z ostatnich orzeczeń potwierdzających daną argumentację jest wyrok SN z 14 stycznia 2008 roku (II PK 102/07). Sąd również w tym przypadku potwierdził, iż osiągniecie wieku emerytalnego wraz z nabyciem uprawnień stanowi wystarczające kryterium doboru pracowników do zwolnienia i jest usprawiedliwione społecznie.

Aczkolwiek aktualnie miała miejsce zmiana danego punktu widzenia i poprzedni pogląd ulega dezaktualizacji. Istotny jest wyrok z dnia 19 marca 2008 roku (I PK 219/07). Uzasadnienie odnosiło się głównie do faktu dyskryminacji ze względu na płeć. Innym ważnym punktem jest to, iż uzyskanie świadczeń emerytalnych odnosiło się do emerytury kolejowej, gdzie w przypadku kobiety do przejścia na emeryturę (wcześniejszą) wystarcza ukończenie 55 roku życia. Pomimo tego można jednak wysnuć pewne wnioski, które wyraźnie stwierdzają, że sam fakt nabycia uprawnień emerytalnych, poprzedzony osiągnięciem odpowiedniego wieku, nie może być wyłączną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę. Wypowiedzenie takie musi być oparte na innych, dodatkowych przyczynach, które potwierdzać będą w danym, odosobnionym przypadku, iż dany pracownik nie jest w stanie wykonywać należycie swoich obowiązków.
Kolejnym etapem potwierdzającym zmianę w orzecznictwie jest uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2008 roku (I PZP 4/08). Kwestia ta stała się również obiektem zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich, który zadał Sądowi Najwyższemu pytanie prawne mające na celu określenie, czy osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie uprawnień jest wystarczającą, samoistną przesłanką wypowiedzenia umowy o pracę. SN w uchwale 7 sędziów z dnia 21 stycznia 2009 roku (II PZP 13/08) stwierdził, iż pracodawca, który w ten sposób motywuje wypowiedzenie umowy dopuszcza się dyskryminacji ze względu na wiek z art.113 K.p., w związku z czym potwierdzone zostało tym samym poprzednie orzeczenie.

Aktualnie należy więc podkreślić, iż osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie uprawnień do świadczenia emerytalnego nie stanowi dłużej samodzielnej przesłanki wypowiedzenia umowy o pracę, musi być poparta innymi powodami, wskazującymi na niemożność dalszego właściwego świadczenia pracy przez określonego pracownika. Jeśli wymagania te nie zostaną spełnione, pracodawca dopuszcza się dyskryminacji ze względu na wiek.

Prawo
Opłata za psy i inne zwierzęta domowe wzrośnie o połowę. Jest projekt rozporządzenia
18 maja 2024

Zwiększą się koszty utrzymania zwierząt domowych. Właściciele, którzy chcą podróżować ze swoimi pupilami, będą musieli uiścić wyższą opłatę.

Od 1 czerwca 2024 r. wyższe limity dorabiania do niektórych emerytur i rent
18 maja 2024

Od 1 czerwca 2024 r. zmienią się tzw. progi graniczne, o których powinni pamiętać pracujący seniorzy. W przeciwnym razie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiesi lub zmniejszy świadczenie. Limity nie dotyczą jednak wszystkich emerytów i rencistów.

Urlop proporcjonalny a zmiana pracy. Co mówią przepisy?
17 maja 2024

Kiedy stosuje się urlop proporcjonalny? Co w przypadku zmiany pracy? Prezentujemy najważniejsze zasady.

5000,00 zł na wakacje dla dzieci w wieku szkolnym. Tym razem nie tylko dla dzieci rolników. Sprawdź, kto skorzysta.
18 maja 2024

5000,00 zł na wakacje dla dzieci w wieku szkolnym. Sprawdź, kto skorzysta z wakacyjnej AktywAKCJI. Tym razem nie jest to program skierowany jedynie do dzieci rolników.

Zdolność kredytowa Polaków w maju 2024 r. Kto ile może pożyczyć na mieszkanie? Co dalej w latach 2024-2026? Będą podwyżki i tańsze kredyty?
17 maja 2024

Zdolność kredytowa w przypadku kredytów hipotecznych (mieszkaniowych) jest w maju 2024 r. wyższa niż pod koniec 2021 roku, czyli przed serią podwyżek stóp procentowych. Jest tak mimo, iż aktualne oprocentowanie kredytów jest 2-3 razy wyższe niż niecałe 3 lata temu. Tak wynika z danych zebranych przez HREIT. Tak pozytywna sytuacja dla potencjalnych kredytobiorców wynika przede wszystkim ze wzrostu wynagrodzeń.

Aktywnie w żłobku - dla kogo nowe świadczenie? 1500 lub 1900 zł miesięcznie na dziecko
17 maja 2024

Aktywnie w żłobku - dla kogo? To nowe świadczenie w wysokości 1500 lub 1900 zł miesięcznie na dziecko ma przysługiwać na dofinansowanie kosztów objęcia dziecka opieką w żłobku, klubie dziecięcym albo sprawowaną przez dziennego opiekuna. Na jakich warunkach będzie przyznawane?

Co ukrywał w domu Zbigniew Ziobro? Ruszy śledztwo
17 maja 2024

Krzysztof Kopania, rzecznik Prokuratury Okręgowej w Łodzi, ogłosił, że prokuratura rozpoczyna śledztwo w związku z ukryciem akt nadzoru wytworzonych w byłej Prokuraturze Generalnej. Dokumenty te dotyczą nadzoru nad postępowaniem prowadzonym przez Prokuraturę Rejonową w Ostrowcu Świętokrzyskim w sprawie narażenia ojca byłego ministra sprawiedliwości, Zbigniewa Ziobry, na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Za taki czyn grozi kara do 2 lat pozbawienia wolności.

Umowa zlecenia wliczana do stażu pracy? Ważne zmiany w Kodeksie pracy
17 maja 2024

To będzie ważna nowelizacja. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej chce dodać do kodeksu pracy nowy przepis, zgodnie z którym do stażu pracy będzie się liczyły m.in. okresy wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia i prowadzenia indywidualnej działalności gospodarczej. Projekt nowelizacji ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów i wpłynąć do Sejmu w III kwartale 2024 r. 

Najwyższa emerytura w Polsce wynosi niemal 50 000 zł. Ile najniższa i od czego to zależy?
17 maja 2024

Najniższa emerytura wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wynosi zaledwie 1 grosz. Wysokość emerytur i tzw. emerytury groszowe budzą sporo wątpliwości. Od czego zależy wysokość świadczeń?

3200 zł miesięcznie na rehabilitację. Wnioski można składać do 7 czerwca 2024 r.
17 maja 2024

3200 zł miesięcznie na rehabilitację w ramach programu „Rehabilitacja 25 plus”. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) informuje, że nabór wniosków o przyznanie środków finansowych potrwa do 7 czerwca 2024 r.

pokaż więcej
Proszę czekać...