Jak to jest z tymi sądami pracy? W praktyce różnie. Przytaczamy jednak ciekawą regulację z kodeksu postępowania cywilnego - dającą sądowi możliwość uprzedzenia o wyniku sprawy. Czy zatem pracownik albo pracodawca szybciej dowie się, że wygra albo przegra sprawę - tak, w pewnym sensie tak.
- Jakie sprawy z zakresu prawa pracy?
- Prawdopodobnym wynik sprawy: czyli czy pracownik wygra czy nie wygra
- Spraw o przywrócenie jest w sądach pracy dużo
- Przywrócenie na poprzednich warunkach pracy i płacy
Oczywistym jest, że pracownicy mają ochronę przewidzianą w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz.U. z t.j. z 2025 r. poz. 277) oraz w innych aktach prawnych związanych z zatrudnieniem. Jest ich sporo, podobnie - jak funkcja ochronna pracowników jest spora! A z czego to wynika? Z założenia ustawodawcy, że pracownik (z góry) jest słabszą stroną stosunku pracy. Oczywiście, mając na uwadze aspekt organizacyjny, techniczny, fakt podporządkowania pracodawcy itd, itd. można powiedzieć, że pracownik to ta podległa i zależna od pracodawcy strona stosunku pracy. Jednak sami doskonale wiemy, jak bardzo pracownicy (mówiąc dość prostym językiem) potrafią kombinować. Lewe zwolnienia lekarskie, niesumienne i niestaranne wykonywanie pracy, oszukiwanie pracodawcy a często wręcz jawne działanie przeciwko jego słusznie pojętemu interesowi. A przecież za naruszenie obowiązku o działanie w imieniu pracodawcy i dbanie o jego dobra - grożą spore konsekwencje, włącznie z rozwiązaniem umowy o pracę.
Oczywiście z założenia sądy pracy są sądami niezależnymi, niezawisłymi i bezstronnymi - ale nie oszukujmy się, sam fakt zachęcania do ugody, prowadzenia postępowania przygotowawczego w sprawach z zakresu prawa pracy, ukierunkowywanie pracownika (jako powoda) na modyfikację pisma w zakresie braków formalnych a nawet informowanie stron o możliwym rozstrzygnięcie - jeszcze przed formalnym rozpoczęciem rozprawy - wszystko to prowadzi do wniosku (niestety smutnego, ale wywodzonego z doświadczenia i opinii innych prawników) - sądy pracy są propracownicze. Oczywiście, nie każde i wiadomo, że nie można generalizować, ale wydaje się, że ta pozycja pracownika jako powoda jest naprawdę znacznie lepsza.
Przykładem takiego wniosku może być to, że w ostatniej ze znanych mi spraw sądowych - pracowniczej, sąd jeszcze przed pierwszą rozprawą wprost wskazał: istnieje duże prawdopodobieństwo wygrania sporu przez pracownika i wydania wyroku na jego korzyść. Pracodawca jak to zobaczył zrobił wielkie oczy - ale tak, tak właśnie jest. Sąd uprzedził o wyniku rozprawy!
Jakie sprawy z zakresu prawa pracy?
Kodeks Postępowania Cywilnego wskazuje w art. 476 § 1: Przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy:
- o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane;
- o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy;
- o roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy;
- o odszkodowania dochodzone od pracodawcy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Oczywiście to tylko generalne wymienienie, bo typów poszczególnych sporów jest naprawdę dużo!
Prawdopodobnym wynik sprawy: czyli czy pracownik wygra czy nie wygra
Przepis art. 1561 KPC daje sądowi możliwość wydania pouczenia stron o prawdopodobnym wyniku sprawy - jak już było wyżej wskazane. Przepisy brzmią dokładnie tak:
- § 1. W miarę potrzeby na posiedzeniu przewodniczący może pouczyć strony o prawdopodobnym wyniku sprawy w świetle zgłoszonych do tej chwili twierdzeń i dowodów.
- § 2. Pouczenie, o którym mowa w § 1, może obejmować w szczególności wyrażenie poglądu co do: 1) wykładni przepisów prawa mogących znaleźć zastosowanie w sprawie; 2) faktów, które na danym etapie sprawy mogą zostać uznane za bezsporne lub dostatecznie wykazane.
Szokujące? No dla prawników nie, dla pracowników i pracodawców - może już tak.
Spraw o przywrócenie jest w sądach pracy dużo
Na tym dość generalnie zarysowanym tle działalności sądów pracy, warto odnieść się do jednego z wydanych w ostatnim czasie przed Sądem Najwyższym zapadł ważny wyrok na rzecz pracowników. Jak czytamy w tezie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2025 r., sygn. I PSKP 3/25: Stosując art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p. Sąd może przywrócić pracownika do pracy na poprzednich warunkach, zobowiązując pracodawcę do zatrudnienia pracownika na takim samym stanowisku, jakie zajmował poprzednio i za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującym u tego pracodawcy przed dniem wypowiedzenia regulaminem lub taryfikatorem wynagrodzeń. Sprawa była wielowątkowa ponieważ dotyczyła nie tylko przepisów kodeksu pracy ale też ustaw i rozporządzeń dot. zatrudniania i wynagradzania w służbie medycznej (pielęgniarek). Jak wynika z uzasadnienia wyroku: W ocenie Sądu Najwyższego, określenie wysokości najniższych wynagrodzeń zasadniczych oraz wzajemnych relacji pomiędzy wynagrodzeniami dla poszczególnych kategorii zawodowych pracowników medycznych nie wyłącza ogólnych przepisów prawa pracy normujących zasady ustalania wynagrodzenia za pracę, w tym zakłada możliwość różnicowania wysokości wynagrodzeń poszczególnych pracowników w zależności od posiadanego doświadczenia zawodowego, np. stażu pracy, dodatkowych kwalifikacji. Nie ma przeszkód formalnych, aby pracownicy z niższym wykształceniem, ale z większym doświadczeniem zawodowym, byli analogicznie wynagradzani jak osoby zaliczone do grupy drugiej.
Przywrócenie na poprzednich warunkach pracy i płacy
W innych podobnych sprawach, gdzie można było dokonać podobnej subsumpcji sądy orzekały podobnie. Dla przykładu można podać dwa:
- Przywrócenie na poprzednich warunkach, III PZP 3/04 - Uchwała Sądu Najwyższego, OSNP 2005/4/49 - uchwała z dnia 15 września 2004 r. Wprowadzenie układem zbiorowym pracy mniej korzystnych dla pracowników warunków nabywania i ustalania wysokości niektórych składników wynagrodzenia za pracę wymaga wypowiedzenia dotychczasowych warunków umowy o pracę także wtedy, gdy ukształtowane nowym układem wynagrodzenie nie uległo obniżeniu (art. 24113 § 2 k.p.).
- Przywrócenie na poprzednich warunkach, I PKN 326/97 - Wyrok Sądu Najwyższego, OSNP 1998/15/454 - wyrok z dnia 24 października 1997 r. Przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach oznacza, że pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownika na takim samym stanowisku jakie zajmował poprzednio, zapewnić mu możliwość wykonywania takiej samej pracy i za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującym u tego pracodawcy regulaminem lub taryfikatorem wynagrodzeń (art. 45 § 1 KP).
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz.U. z t.j. z 2025 r. poz. 277)