REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jaka kara za uchylanie się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kamil Paweł Szmidt
Kamil Paweł Szmidt
adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Julia Król
Julia Król
aplikantka radcowska w RESIST Rezanko Sitek
Penalizacja uchylania się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego
Penalizacja uchylania się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Z dniem wejścia w życie ustawy z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, do Kodeksu karnego wprowadzono nowe przestępstwo polegające na uchylaniu się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego. Zamiarem ustawodawcy przy wprowadzeniu nowego przestępstwa było zarówno zapewnienie prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, jak i ochrona majątkowych interesów pokrzywdzonego wierzyciela.

Opis czynu zabronionego z art. 244c k.k.

Na gruncie art. 244c § 1 Kodeksu karnego (dalej: k.k.), który wszedł w życie 1 października 2023 roku, ustawodawca przewidział sankcję w postaci kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat za uchylanie się od wykonania orzeczonego przez sąd na rzecz pokrzywdzonego lub osoby dla niego najbliższej, za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązki.

REKLAMA

REKLAMA

Dla wyjaśnienia istoty przepisu należy w pierwszej kolejności omówić pojęcia, które zostały nim objęte. Obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę oraz nawiązka stanowią środki kompensacyjne, które mogą zostać orzeczone przez sąd w wyroku skazującym wobec sprawcy (art. 46 k.k.). Celem stosowania tych środków w procesie karnym jest stworzenie mechanizmu umożliwiającego pokrzywdzonemu lub innej uprawnionej osobie, skuteczniejszego dochodzenia roszczeń cywilnoprawnych wynikających z przestępstwa w ramach orzeczenia sądu karnego. W rezultacie pokrzywdzony lub inna uprawniona osoba, nie będzie musiała wytaczać odrębnego powództwa cywilnego w przedmiocie naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Natomiast przez „uchylanie się” możemy rozumieć świadome unikanie wykonania czy też nierealizowanie nałożonego obowiązku, mimo posiadania takiej możliwości.

Ważne

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 1996 roku, sygn. akt II KRN 204/96 wskazał, że w pojęciu "uchyla się" mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, sprawca obowiązku tego nie wypełnia, gdyż wypełnić go nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem. Ten negatywny stosunek winien być wykazany stosownymi dowodami.

REKLAMA

W świetle powyższego, podmiotem przestępstwa wskazanego w artykule 244c k.k. może być jedynie osoba skazana za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, wobec której orzeczono jeden ze środków kompensacyjnych tj. obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę albo nawiązkę oraz która uchyla się od jego wykonania. Podkreślenia wymaga, że mimo umieszczenia przestępstwa w rozdziale XXX k.k. - przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości - jego ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego (art. 244c § 3 k.k.). Oznacza to, że zainicjowanie ścigania następuje w wyniku złożenia odpowiedniego wniosku przez pokrzywdzonego, a z chwilą jego złożenia, toczy się z urzędu (art. 12 § 1 Kodeksu postępowania karnego; dalej: k.p.k.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przykład

Stanisław został skazany prawomocnym wyrokiem sądu karnego za przestępstwo z art. 297 § 1 k.k. tj. wyłudzenie kredytu. Sąd w wyroku wymierzył Stanisławowi karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, kolejno warunkowo zawiesił karę pozbawienia wolności na okres 2 lat i orzekł wobec Stanisława obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz Banku X kwoty 100 tysięcy złotych. Bank X przez następny rok nie otrzymał żadnych środków od Stanisława mimo zasądzonego obowiązku naprawienia szkody. Jednocześnie, Stanisław będąc zatrudnionym w firmie Y na stanowisku Dyrektora Generalnego, otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 20 tysięcy złotych netto miesięcznie i świadomie nie wypełniał nałożonego przez sąd obowiązku. Działanie Stanisława wypełniło znamiona czynu zabronionego z art. 244c k.k.

Szansa dla sprawcy przestępstwa – art. 244c § 2 k.k.

Na szczególną uwagę zasługuje § 2, w którym ustawodawca zdecydował się dać szansę sprawcy przestępstwa określonego w art. 244c § 1 k.k. i wyznaczył mu termin 30 dni, począwszy od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, na wykonanie środka kompensacyjnego w całości. W takim przypadku, sprawca przestępstwa nie będzie podlegał karze, a to oznacza, że mamy do czynienia z negatywną przesłanką procesową w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k., która powoduje umorzenie postępowania karnego.

Powyższe rozwiązanie nie stanowi całkowitej nowości w polskim systemie prawnym, gdyż ustawodawca posłużył się już podobną konstrukcją w odniesieniu do przestępstwa niealimentacji, przewidując możliwość wyłączenia karalności. Stosownie do art. 209 § 4 k.k. sprawca przestępstwa niealimentacji (art. 209 § 1 k.k.), który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty, nie podlega karze.

Ważne

Mając na uwadze, że przestępstwo określone w art. 244c k.k. zostało wprowadzone do porządku prawnego stosunkowo niedawno, aktualna linia orzecznicza pozostaje ograniczona. Wobec tego należy obserwować podejście sądów, które z czasem pozwoli na realną ocenę skuteczności penalizacji tego czynu zabronionego.

Ocena wprowadzonego przepisu

W doktrynie ocena wprowadzonego przestępstwa z art. 244c k.k. jest w przeważającej mierze krytyczna. Wskazuje się, że zmiany te mają przede wszystkim charakter represyjny i sprowadzają się do zwiększenia surowości reakcji karnej, bez realnego wpływu na skuteczność zwalczania przestępczości. Ponadto, sankcja za niewykonanie obowiązku o charakterze majątkowym (kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat) jest nieproporcjonalnie wysoka. Z drugiej strony, należy pamiętać, że zmiana ta zwiększa ochronę majątkowych interesów osoby pokrzywdzonej na rzecz której sąd orzekł środek kompensacyjny. Przewidziana w § 2 szansa dla sprawcy przestępstwa na wykonanie środka kompensacyjnego w całości w terminie 30 dni może mieć działanie mobilizacyjne dla sprawcy, który wykona nałożony na niego obowiązek i ureguluje należność. W praktyce oznacza to, że szanse pokrzywdzonego wierzyciela na zwrot należności ulegają zwiększeniu.

Autorzy:
Kamil Paweł Szmidt - adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Julia Król - aplikantka radcowska w RESIST Rezanko Sitek

Podstawy prawne

  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 383).
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 46 z późn. zm.).

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy można zignorować system kaucyjny i dalej wyrzucać puszki, plastikowe i szklane butelki do odpadów segregowanych tak jak dotychczas? Czy grożą za to kary?

O systemie kaucyjnym, polegającym na selektywnym recyklingu butelek szklanych, plastikowych oraz puszek aluminiowych o określonej pojemności w ostatnim czasie było głośno i napisano już prawie wszystko. Co jednak w przypadku, gdy ktoś nie chce lub nie ma możliwości i warunków, aby kolekcjonować niezgniecione butelki i puszki oraz oddawać je w punktach zbiorczych (np. automatach lub zobowiązanych do tego sklepach)? Czy zgodne z przepisami będzie wyrzucanie takich opakowań jak dotąd do odpadów segregowanych, to jest butelki szklane do zielonych, a butelki plastikowe oraz puszki aluminiowe do żółtych pojemników?

Prawa samotnego rodzica. Zasiłki, ulgi, alimenty i uprawnienia pracownicze. Oto, co Ci się należy!

Samotne rodzicielstwo stawia przed rodzicami wiele wyzwań, zarówno emocjonalnych, jak i finansowych. W Polsce system prawny oferuje szereg narzędzi i wsparcia, które mają ułatwić funkcjonowanie samotnego rodzica. Wiedza na temat przysługujących uprawnień jest kluczowa, aby w pełni korzystać z ochrony, jaką zapewniają przepisy. Dotyczy to zarówno aspektów socjalnych, jak i kwestii zatrudnienia.

Wyłączenie od dziedziczenia a wydziedziczenie. Co z zachowkiem?

Chociaż nazwy te brzmią podobnie, to w praktyce wyłączenie od dziedziczenia i wydziedziczenie są różnymi instytucjami prawa spadkowego. Na czym polega wyłączenie od dziedziczenia? Czy testament negatywny pozbawi niedoszłego spadkobiercę zachowku? Kiedy wydziedziczenie jest skuteczne?

Opłata Śmieciowa 2026. Nowe zasady i podwyżki w segregacji bioodpadów

Właściciele domów i mieszkań muszą przygotować się na kolejne obciążenie budżetu. W 2026 roku opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w wielu miastach i gminach wzrosną, a jednocześnie wejdą w życie nowe, bardziej restrykcyjne zasady segregacji, zwłaszcza w zakresie bioodpadów i systemu kaucyjnego.

REKLAMA

Budżet państwa zapłaci składki za nianię (np. za babcię). Dla emerytki to szansa na wyższą emeryturę. Trzeba tylko podpisać tę umowę

Znalezienie odpowiedzialnej osoby, która z troską zajmie się dzieckiem, to dla wielu rodziców ogromne wyzwanie. Nianią może być zarówno młoda osoba wchodząca na rynek pracy, jak i babcia, która chce dorobić do emerytury. ZUS informuje, że zatrudnienie opiekunki (także np. babci) na podstawie umowy uaktywniającej to rozwiązanie proste, bezpieczne i korzystne finansowo dla obu stron.

Tyle dla emerytów, tyle dla rodziców. Sejm bierze się za budżet na 2026 rok

Sejm rozpoczął prace nad budżetem państwa na 2026 rok, który przewiduje zarówno rekordowe wydatki na obronę i ochronę zdrowia, jak i konkretne wsparcie dla emerytów, rencistów oraz rodziców. Projekt ustawy kładzie nacisk na stabilność finansów państwa, rozwój infrastruktury, inwestycje strategiczne i politykę prorodzinną, a jednocześnie przewiduje kontynuację popularnych programów społecznych, takich jak 13. i 14. emerytura czy „Rodzina 800+”.

Polski sąd pyta TSUE o WIBOR w umowach kredytu sprzed 2018 roku. Czy to będzie „orzecznicza bomba”?

Zapamiętajmy datę 25 września 2025 roku, gdyż może ona być jedynym z kamieni milowych spraw dotyczących kredytów ze zmienną stopą procentową opartą na WIBOR. Tego dnia Sąd Okręgowy w Warszawie, rozpoznający sprawę o sygn. akt XXVIII C 22943/22, postanowił zadać Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalne, które mogą okazać się przełomowe dla kredytobiorców, którzy zawarli umowy przed 1 stycznia 2018 roku.

Czy to koniec z promocjami skłaniającymi klientów do kupowania dużej ilości piwa, np. 5 puszek + 5 gratis? Trwają prace nad projektem nowelizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Wszystko zaczęło się od alkotubek, a teraz całkiem możliwe, że już w 2026 r. będzie koniec z promocjami skłaniającymi klientów do kupowania dużej ilości piwa, np. 5 puszek + 5 gratis. Nie wiadomo natomiast co ze sprzedażą alkoholu na stacjach benzynowych. Wciąż trwają prace nad projektem nowelizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - propozycji jest dużo, stanowiska są zróżnicowane a resort zdrowia próbuje wypracować najbardziej optymalne rozwiązanie dla konsumentów ale i przedsiębiorców.

REKLAMA

Wiek emerytalny kobiety w górę? To tylko pierwszy krok do koniecznych zmian!

Wyrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn jest raczej nieuniknione, a w przyszłości może czekać nas jego dalsze podnoszenie. To jest efekt zmian demograficznych oraz wyzwań ekonomicznych, z którymi musi zmierzyć się system emerytalny w Polsce. Co nas czeka?

Ustawa o asystencji osobistej wchodzi w życie. Co czeka osoby z niepełnosprawnościami i ich opiekunów?

Projekt ustawy o asystencji osobistej to ogromny krok w kierunku niezależnego życia osób z niepełnosprawnościami. Ma zastąpić niestabilne programy (jak AOON) systemową regulacją. Nowa ustawa, przyjęta przez Stały Komitet Rady Ministrów we wrześniu 2025 r., wprowadza pełną indywidualizację wsparcia, którego wymiar może sięgnąć nawet 240 godzin miesięcznie. Sprawdź, co ta rewolucja oznacza dla Ciebie i Twoich bliskich.

REKLAMA