REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jaka kara za uchylanie się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kamil Paweł Szmidt
Kamil Paweł Szmidt
adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Julia Król
Julia Król
aplikantka radcowska w RESIST Rezanko Sitek
Penalizacja uchylania się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego
Penalizacja uchylania się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Z dniem wejścia w życie ustawy z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, do Kodeksu karnego wprowadzono nowe przestępstwo polegające na uchylaniu się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego. Zamiarem ustawodawcy przy wprowadzeniu nowego przestępstwa było zarówno zapewnienie prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, jak i ochrona majątkowych interesów pokrzywdzonego wierzyciela.

Opis czynu zabronionego z art. 244c k.k.

REKLAMA

Na gruncie art. 244c § 1 Kodeksu karnego (dalej: k.k.), który wszedł w życie 1 października 2023 roku, ustawodawca przewidział sankcję w postaci kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat za uchylanie się od wykonania orzeczonego przez sąd na rzecz pokrzywdzonego lub osoby dla niego najbliższej, za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązki.

REKLAMA

Dla wyjaśnienia istoty przepisu należy w pierwszej kolejności omówić pojęcia, które zostały nim objęte. Obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę oraz nawiązka stanowią środki kompensacyjne, które mogą zostać orzeczone przez sąd w wyroku skazującym wobec sprawcy (art. 46 k.k.). Celem stosowania tych środków w procesie karnym jest stworzenie mechanizmu umożliwiającego pokrzywdzonemu lub innej uprawnionej osobie, skuteczniejszego dochodzenia roszczeń cywilnoprawnych wynikających z przestępstwa w ramach orzeczenia sądu karnego. W rezultacie pokrzywdzony lub inna uprawniona osoba, nie będzie musiała wytaczać odrębnego powództwa cywilnego w przedmiocie naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Natomiast przez „uchylanie się” możemy rozumieć świadome unikanie wykonania czy też nierealizowanie nałożonego obowiązku, mimo posiadania takiej możliwości.

Ważne

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 1996 roku, sygn. akt II KRN 204/96 wskazał, że w pojęciu "uchyla się" mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, sprawca obowiązku tego nie wypełnia, gdyż wypełnić go nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem. Ten negatywny stosunek winien być wykazany stosownymi dowodami.

W świetle powyższego, podmiotem przestępstwa wskazanego w artykule 244c k.k. może być jedynie osoba skazana za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, wobec której orzeczono jeden ze środków kompensacyjnych tj. obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę albo nawiązkę oraz która uchyla się od jego wykonania. Podkreślenia wymaga, że mimo umieszczenia przestępstwa w rozdziale XXX k.k. - przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości - jego ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego (art. 244c § 3 k.k.). Oznacza to, że zainicjowanie ścigania następuje w wyniku złożenia odpowiedniego wniosku przez pokrzywdzonego, a z chwilą jego złożenia, toczy się z urzędu (art. 12 § 1 Kodeksu postępowania karnego; dalej: k.p.k.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przykład

Stanisław został skazany prawomocnym wyrokiem sądu karnego za przestępstwo z art. 297 § 1 k.k. tj. wyłudzenie kredytu. Sąd w wyroku wymierzył Stanisławowi karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, kolejno warunkowo zawiesił karę pozbawienia wolności na okres 2 lat i orzekł wobec Stanisława obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz Banku X kwoty 100 tysięcy złotych. Bank X przez następny rok nie otrzymał żadnych środków od Stanisława mimo zasądzonego obowiązku naprawienia szkody. Jednocześnie, Stanisław będąc zatrudnionym w firmie Y na stanowisku Dyrektora Generalnego, otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 20 tysięcy złotych netto miesięcznie i świadomie nie wypełniał nałożonego przez sąd obowiązku. Działanie Stanisława wypełniło znamiona czynu zabronionego z art. 244c k.k.

Szansa dla sprawcy przestępstwa – art. 244c § 2 k.k.

REKLAMA

Na szczególną uwagę zasługuje § 2, w którym ustawodawca zdecydował się dać szansę sprawcy przestępstwa określonego w art. 244c § 1 k.k. i wyznaczył mu termin 30 dni, począwszy od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, na wykonanie środka kompensacyjnego w całości. W takim przypadku, sprawca przestępstwa nie będzie podlegał karze, a to oznacza, że mamy do czynienia z negatywną przesłanką procesową w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k., która powoduje umorzenie postępowania karnego.

Powyższe rozwiązanie nie stanowi całkowitej nowości w polskim systemie prawnym, gdyż ustawodawca posłużył się już podobną konstrukcją w odniesieniu do przestępstwa niealimentacji, przewidując możliwość wyłączenia karalności. Stosownie do art. 209 § 4 k.k. sprawca przestępstwa niealimentacji (art. 209 § 1 k.k.), który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty, nie podlega karze.

Ważne

Mając na uwadze, że przestępstwo określone w art. 244c k.k. zostało wprowadzone do porządku prawnego stosunkowo niedawno, aktualna linia orzecznicza pozostaje ograniczona. Wobec tego należy obserwować podejście sądów, które z czasem pozwoli na realną ocenę skuteczności penalizacji tego czynu zabronionego.

Ocena wprowadzonego przepisu

W doktrynie ocena wprowadzonego przestępstwa z art. 244c k.k. jest w przeważającej mierze krytyczna. Wskazuje się, że zmiany te mają przede wszystkim charakter represyjny i sprowadzają się do zwiększenia surowości reakcji karnej, bez realnego wpływu na skuteczność zwalczania przestępczości. Ponadto, sankcja za niewykonanie obowiązku o charakterze majątkowym (kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat) jest nieproporcjonalnie wysoka. Z drugiej strony, należy pamiętać, że zmiana ta zwiększa ochronę majątkowych interesów osoby pokrzywdzonej na rzecz której sąd orzekł środek kompensacyjny. Przewidziana w § 2 szansa dla sprawcy przestępstwa na wykonanie środka kompensacyjnego w całości w terminie 30 dni może mieć działanie mobilizacyjne dla sprawcy, który wykona nałożony na niego obowiązek i ureguluje należność. W praktyce oznacza to, że szanse pokrzywdzonego wierzyciela na zwrot należności ulegają zwiększeniu.

Autorzy:
Kamil Paweł Szmidt - adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Julia Król - aplikantka radcowska w RESIST Rezanko Sitek

Podstawy prawne

  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 383).
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 46 z późn. zm.).

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Za szkody najemcy zapłaci wynajmujący? Za co odpowiedzialność ponosi lokator?

Zaległości dotyczące płatności czynszu i rachunków, a także złe zachowanie najemcy prowadzące do konfliktów z sąsiadami. Tego najbardziej mogą obawiać się właściciele mieszkań rozważający ich wynajęcie. Zaległości czynszowe to częściej poruszany temat aniżeli konsekwencje złego zachowania lokatora w prywatnym mieszkaniu. Tymczasem obawy właścicieli mieszkań o skutki złego zachowania lokatora są czasem spore. Wzmacniają je uchwały wspólnot mieszkaniowych próbujące „przerzucić” na wynajmującego odpowiedzialność za nieodpowiednie zachowanie najemcy (np. spowodowanie szkód w częściach wspólnych budynku). Warto wyjaśnić, dlaczego takie uchwały są wątpliwe i poruszyć również inne aspekty złego zachowania lokatorów.

1300 zł miesięcznie dla każdego dorosłego? Za to zniknąć muszą: 800+, zasiłki socjalne, 13 i 14 emerytura. Ministerstwo Finansów policzyło koszty wprowadzenia bezwarunkowego dochodu podstawowego (BDP)

W odpowiedzi na interpelację poselską, Jurand Drop, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, udzielił odpowiedzi na pytanie, czy jego resort pracuje nad wprowadzeniem w Polsce tzw. bezwarunkowego dochodu podstawowego (BDP) i jakie byłby koszty wypłaty każdemu dorosłemu obywatelowi 1300 zł tytułem BDP.

Koniec z nadużywaniem przez pracodawców umów zlecenia i umów o dzieło – zostaną one przekształcone w umowy o pracę. „Umowa o pracę zapewnia większą ochronę prawną, stabilność zatrudnienia, daje też dostęp do świadczeń i uprawnień pracowniczych”

W dniu 19 sierpnia br. do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów trafił przygotowany w MRPiPS projekt ustawy o Reformie Państwowej Inspekcji Pracy. Zakłada on m.in. uprawnienie Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) do wydawania decyzji administracyjnych o przekształceniu nieprawidłowo zawartych umów cywilnoprawnych (czyli umów zlecenia i umów o dzieło) w umowy o pracę. Ma to istotnie ograniczyć nadużycia pracodawców względem pracowników, polegające na zawieraniu przez nich umów cywilnoprawnych z pracownikami, w warunkach, w których powinna zostać zawarta umowa o pracę.

Rada Gabinetowa 27 sierpnia: Prezydent Nawrocki chce porozumienia, które będzie miało wpływ na system legislacyjny państwa polskiego

Rada Gabinetowa, zwołana przez prezydenta Karola Nawrockiego, odbyła się dziś rano w Pałacu Prezydenckim. Przedmiotem obrad Rady był stan finansów publicznych, inwestycje rozwojowe, w tym budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego i elektrowni jądrowych, a także ochrona polskiego rolnictwa.

REKLAMA

Świadczenie wspierające: Rząd nie będzie chronił osób niepełnosprawnych (stopień znaczny)

Przed czym miałby chronić? Przed opłatami ponoszonymi przez osoby niepełnosprawne. To opłaty, które płacą za pomoc w sporządzaniu wniosków o świadczenie wspierające. Jego maksymalna wysokość 4134 zł (w 2025 r.). Za pomoc w jego przyznaniu firmy pośredniczące i kancelarie życzą sobie wielokrotność świadczenia. Może to być nawet 6-krotność wartości przyznanego świadczenia (czyli prawie 25 000 zł z: 6 x 4134 zł). To są wygórowane opłaty. Od kilku miesięcy posłowie alarmują rząd o tym procederze, który dotyka osoby niepełnosprawne w najpoważniejszym stopniu niepełnosprawności (często starsze). Rząd odmówił interwencji, chodź przecież to politycy stworzyli skomplikowany system przyznawania świadczenia wspierającego, z którym nie radzą sobie osoby niepełnosprawne i ich rodziny.

Jednolity plik ubezpieczeniowy (JPU) i kilkadziesiąt innych zmian w obowiązkach wobec ZUS-u. MRPiPS chce uproszczenia procedur dla płatników [założenia projektu nowelizacji]

W dniu 26 sierpnia 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia projektu nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Celem tej nowelizacji jest ograniczenie obowiązków płatników składek, w tym przedsiębiorców, względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz uproszczenie procedur dla płatników składek związanych ze sporządzaniem i przekazywaniem do ZUS dokumentów ubezpieczeniowych oraz eliminacja powielania danych, które są już dostępne w systemie informatycznym ZUS. Głównym założeniem przygotowywanych w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmian jest, aby zakres danych, które płatnik składek musiałby udostępnić ZUS był ograniczony do niezbędnego minimum. ZUS opierałby się na danych już zgromadzonych na kontach oraz w wewnętrznych systemach (np. zasiłkowych), jak również zaciągałby dane z systemów zewnętrznych (np. z MF). Rząd planuje przyjąć i skierować do Sejmu tę nowelizację w I kwartale 2026 roku.

Czym jest oskarżenie prywatne

Nie każde przestępstwo ścigane jest z urzędu. W polskim prawie karnym istnieje grupa czynów, w których to sam pokrzywdzony musi wystąpić w roli oskarżyciela – składając do sądu prywatny akt oskarżenia. Jakie to przestępstwa? Jak wygląda procedura?

Małżeńskie jubileusze w Polsce – czy państwo powinno płacić za wierność? Dlaczego potrzebne są regulacje, które umożliwią uhonorowanie par z długim stażem?

Małżeńskie jubileusze w Polsce, czyli uhonorowanie par, które wspólnie przeżyły 50, 60 czy 70 lat, stało się pięknym zwyczajem kultywowanym przez samorządy w całym kraju. W wielu gminach jubilaci otrzymują nie tylko medale „Za długoletnie pożycie małżeńskie”, ale także listy gratulacyjne, nagrody rzeczowe czy nawet świadczenia pieniężne. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy wkracza prawo – Regionalne Izby Obrachunkowe i sądy administracyjne wskazują, że brak jest jednoznacznej podstawy ustawowej do finansowania takich gratyfikacji ze środków publicznych. Pojawia się więc pytanie: czy państwo powinno płacić za wierność i wspólne życie małżonków? Dyskusja wokół jubileuszy małżeńskich dotyka nie tylko kwestii tradycji i wartości rodzinnych, ale także zasady legalizmu, konstytucyjnej równości obywateli i ograniczeń prawa finansów publicznych. Spór o to, jak uregulować świadczenia dla małżeńskich jubilatów, trafił już do Senatu – i może zadecydować o przyszłości tego wyjątkowego zwyczaju.

REKLAMA

Reklama aptek wraca? Przełomowy projekt ustawy po wyroku TSUE

Rząd planuje uchylenie całkowitego zakazu reklamy aptek. Zmiana jest konsekwencją wyroku TSUE, który uznał polskie przepisy za zbyt restrykcyjne i sprzeczne z prawem unijnym. Nowa ustawa ma pozwolić aptekom na reklamę, ale w ściśle określonych ramach i z wyższymi karami za nadużycia.

14. emerytura z KRUS - ile i dla kogo w 2025 r. Kiedy wypłata?

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego poinformowała w komunikacie, że dodatkowe roczne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów, potocznie zwane "czternastą emeryturą", będzie w 2025 roku wypłacone we wrześniu, podobnie jak w poprzednich dwóch latach. Kto ma prawo do tego świadczenia, ile wyniesie w tym roku?

REKLAMA