REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jaka kara za uchylanie się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kamil Paweł Szmidt
Kamil Paweł Szmidt
adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Julia Król
Julia Król
aplikantka radcowska w RESIST Rezanko Sitek
Penalizacja uchylania się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego
Penalizacja uchylania się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Z dniem wejścia w życie ustawy z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, do Kodeksu karnego wprowadzono nowe przestępstwo polegające na uchylaniu się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego. Zamiarem ustawodawcy przy wprowadzeniu nowego przestępstwa było zarówno zapewnienie prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, jak i ochrona majątkowych interesów pokrzywdzonego wierzyciela.

Opis czynu zabronionego z art. 244c k.k.

REKLAMA

Na gruncie art. 244c § 1 Kodeksu karnego (dalej: k.k.), który wszedł w życie 1 października 2023 roku, ustawodawca przewidział sankcję w postaci kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat za uchylanie się od wykonania orzeczonego przez sąd na rzecz pokrzywdzonego lub osoby dla niego najbliższej, za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązki.

REKLAMA

Dla wyjaśnienia istoty przepisu należy w pierwszej kolejności omówić pojęcia, które zostały nim objęte. Obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę oraz nawiązka stanowią środki kompensacyjne, które mogą zostać orzeczone przez sąd w wyroku skazującym wobec sprawcy (art. 46 k.k.). Celem stosowania tych środków w procesie karnym jest stworzenie mechanizmu umożliwiającego pokrzywdzonemu lub innej uprawnionej osobie, skuteczniejszego dochodzenia roszczeń cywilnoprawnych wynikających z przestępstwa w ramach orzeczenia sądu karnego. W rezultacie pokrzywdzony lub inna uprawniona osoba, nie będzie musiała wytaczać odrębnego powództwa cywilnego w przedmiocie naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Natomiast przez „uchylanie się” możemy rozumieć świadome unikanie wykonania czy też nierealizowanie nałożonego obowiązku, mimo posiadania takiej możliwości.

Ważne

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 1996 roku, sygn. akt II KRN 204/96 wskazał, że w pojęciu "uchyla się" mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, sprawca obowiązku tego nie wypełnia, gdyż wypełnić go nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem. Ten negatywny stosunek winien być wykazany stosownymi dowodami.

W świetle powyższego, podmiotem przestępstwa wskazanego w artykule 244c k.k. może być jedynie osoba skazana za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, wobec której orzeczono jeden ze środków kompensacyjnych tj. obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę albo nawiązkę oraz która uchyla się od jego wykonania. Podkreślenia wymaga, że mimo umieszczenia przestępstwa w rozdziale XXX k.k. - przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości - jego ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego (art. 244c § 3 k.k.). Oznacza to, że zainicjowanie ścigania następuje w wyniku złożenia odpowiedniego wniosku przez pokrzywdzonego, a z chwilą jego złożenia, toczy się z urzędu (art. 12 § 1 Kodeksu postępowania karnego; dalej: k.p.k.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przykład

Stanisław został skazany prawomocnym wyrokiem sądu karnego za przestępstwo z art. 297 § 1 k.k. tj. wyłudzenie kredytu. Sąd w wyroku wymierzył Stanisławowi karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, kolejno warunkowo zawiesił karę pozbawienia wolności na okres 2 lat i orzekł wobec Stanisława obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz Banku X kwoty 100 tysięcy złotych. Bank X przez następny rok nie otrzymał żadnych środków od Stanisława mimo zasądzonego obowiązku naprawienia szkody. Jednocześnie, Stanisław będąc zatrudnionym w firmie Y na stanowisku Dyrektora Generalnego, otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 20 tysięcy złotych netto miesięcznie i świadomie nie wypełniał nałożonego przez sąd obowiązku. Działanie Stanisława wypełniło znamiona czynu zabronionego z art. 244c k.k.

Szansa dla sprawcy przestępstwa – art. 244c § 2 k.k.

REKLAMA

Na szczególną uwagę zasługuje § 2, w którym ustawodawca zdecydował się dać szansę sprawcy przestępstwa określonego w art. 244c § 1 k.k. i wyznaczył mu termin 30 dni, począwszy od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, na wykonanie środka kompensacyjnego w całości. W takim przypadku, sprawca przestępstwa nie będzie podlegał karze, a to oznacza, że mamy do czynienia z negatywną przesłanką procesową w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k., która powoduje umorzenie postępowania karnego.

Powyższe rozwiązanie nie stanowi całkowitej nowości w polskim systemie prawnym, gdyż ustawodawca posłużył się już podobną konstrukcją w odniesieniu do przestępstwa niealimentacji, przewidując możliwość wyłączenia karalności. Stosownie do art. 209 § 4 k.k. sprawca przestępstwa niealimentacji (art. 209 § 1 k.k.), który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty, nie podlega karze.

Ważne

Mając na uwadze, że przestępstwo określone w art. 244c k.k. zostało wprowadzone do porządku prawnego stosunkowo niedawno, aktualna linia orzecznicza pozostaje ograniczona. Wobec tego należy obserwować podejście sądów, które z czasem pozwoli na realną ocenę skuteczności penalizacji tego czynu zabronionego.

Ocena wprowadzonego przepisu

W doktrynie ocena wprowadzonego przestępstwa z art. 244c k.k. jest w przeważającej mierze krytyczna. Wskazuje się, że zmiany te mają przede wszystkim charakter represyjny i sprowadzają się do zwiększenia surowości reakcji karnej, bez realnego wpływu na skuteczność zwalczania przestępczości. Ponadto, sankcja za niewykonanie obowiązku o charakterze majątkowym (kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat) jest nieproporcjonalnie wysoka. Z drugiej strony, należy pamiętać, że zmiana ta zwiększa ochronę majątkowych interesów osoby pokrzywdzonej na rzecz której sąd orzekł środek kompensacyjny. Przewidziana w § 2 szansa dla sprawcy przestępstwa na wykonanie środka kompensacyjnego w całości w terminie 30 dni może mieć działanie mobilizacyjne dla sprawcy, który wykona nałożony na niego obowiązek i ureguluje należność. W praktyce oznacza to, że szanse pokrzywdzonego wierzyciela na zwrot należności ulegają zwiększeniu.

Autorzy:
Kamil Paweł Szmidt - adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Julia Król - aplikantka radcowska w RESIST Rezanko Sitek

Podstawy prawne

  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 383).
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 46 z późn. zm.).

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
ZUS: Jak i kiedy można otrzymać niezrealizowane świadczenie wspierające po osobie z niepełnosprawnością?

Osoby z niepełnosprawnością, które ubiegały się o świadczenie wspierające, mogą – w szczególnych przypadkach – przekazać to prawo swoim bliskim. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina jednak, że nie zawsze jest to możliwe.

Sejm na żywo. Komisja śledcza ds. Pegasusa. Ziobro nie stawił się po raz kolejny

W piątek sejmowa komisja śledcza ds. Pegasusa po raz ósmy podjęła próbę przesłuchania b. szefa MS Zbigniewa Ziobry (PiS). Ostatni, siódmy termin przesłuchania Ziobry, był wyznaczony na 5 czerwca. Wówczas posłowie komisji przegłosowali wniosek do sądu o ukaranie go grzywną w wysokości 3 tys. zł.

Od 1 lipca 2025 r. zakaz palenia papierosów w przestrzeni publicznej na terenie całego kraju. Wakacje wolne od dymu tytoniowego – koniec z paleniem na plażach, w parkach i nie tylko

Zgodnie z ustawą z dnia 9.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych – każdy ma prawo do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego, pary z papierosów elektronicznych i substancji uwalnianych za pomocą nowatorskich wyrobów tytoniowych. Dym tytoniowy wdychany przez biernego palacza (tzw. dym bocznego strumienia), zawiera od 5 do 15 razy więcej tlenku węgla i od 2 do 20 razy więcej nikotyny niż dym wdychany przez palacza, co skutkuje jego większą toksycznością. Ochrona osób niepalących i realizacja prawa do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego – odbywa się poprzez wprowadzanie zakazów palenia w przestrzeni publicznej. Co na ten temat mówią przepisy i jakie zmiany wchodzą w życie 1 lipca 2025 r.? Czy będą to wakacje wolne od dymu tytoniowego?

3 stopnie niepełnosprawności a zasiłki z MOPS w 2025 r. [LISTA]

Legitymowanie się określonym stopniem niepełnosprawności może niekiedy decydować o możliwości uzyskania konkretnego wsparcia w ośrodkach pomocy społecznej. Jakie zasiłki wypłaca MOPS i ile wynoszą w 2025 r.? Kto może je otrzymać? Czy w najbliższym czasie planowane są zmiany przepisów?

REKLAMA

Rząd: Odszkodowania za działki. Gminy boją się pozwów poszkodowanych właścicieli

Wszyscy już wiedzą, że wielu właścicieli działek budowlanych jest zagrożonych utratą ich wartości wskutek wejścia życie nowych przepisów o planach ogólnych w gminach. Od miesięcy alarmują o tym media (w tym infor.pl). Teraz oficjalnie potwierdzają to przedstawiciele gmin, którzy wiedzą najlepiej, jaki będzie skutek nowych regulacji. Gminy interesują się problemem utraty działek w kontekście konieczności wypłaty ich właścicielom odszkodowań. I pytają "Skąd mamy na to wziąć pieniądze?"

Sąd Najwyższy: K. Nawrocki +586 głosów, R. Trzaskowski -589 głosów - po ponownych przeliczeniach kart do głosowania z komisji w Warszawie, Staszowie i Magnuszewie

Sąd Najwyższy poinformował 25 czerwca 2025 r., że po ponownym przeliczeniu głosów z jednej z warszawskich komisji wyborczych stwierdzono, że na Karola Nawrockiego oddano nie 136, a 296 głosów ważnych. Natomiast Rafał Trzaskowski finalnie uzyskał 1611 głosów ważnych, a nie 1774. Podobnie było po przeliczeniach kart do głosowania z komisji w Staszowie (151 głosów przybyło K. Nawrockiemu i tyle samo ubyło R. Trzaskowskiemu) i Magnuszewie (275 głosów przybyło K. Nawrockiemu i tyle samo ubyło R. Trzaskowskiemu). W sumie po ponownym przeliczeniu głosów w tych trzech komisjach "zysk" K. Nawrockiego to 586 głosów, a "strata" R. Trzaskowskiego to 589 głosów.

Sąd Najwyższy rozstrzygnie o ważności wyborów prezydenckich 1 lipca 2025 r. [komunikat]

Sąd Najwyższy wyznaczył na 1 lipca 2025 r. jawne posiedzenie, podczas którego podejmie uchwałę w sprawie ważności wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych 18 maja i 1 czerwca 2025 r. Decyzja zapadnie o godz. 13:00 w sali A.

Nawet 11 200 zł dopłaty do klimatyzacji. Dla kogo i kiedy?

Przyszło lato a wraz z nim upały. Dotychczas wiele osób mogło tylko pomarzyć o klimatyzacji, jednak teraz może stać się to faktem. Dzięki dopłatom wiele osób już tego lata będzie mogło poczuć ulgę od coraz to wyższych temperatur w Polsce. Istnieje możliwość ubiegania się o dofinansowanie do posiadania klimatyzacji, nie tylko w domu jednorodzinnym ale i w mieszkaniach. Poniżej najważniejsze zasady i informacje dotyczące programu.

REKLAMA

Posiadanie i handel podrobionymi towarami – o kwestiach odpowiedzialności prawnej

Mimo różnorodności i szerokiej dostępności towarów, podrobione produkty, zwłaszcza luksusowych marek, cieszą się nadal ogromnym zainteresowaniem. Warto wiedzieć w jakich sytuacjach tzw. podróbka może nam przynieść odpowiedzialność karną.

NATO: Polska zyskuje na szczycie w Hadze. 5% PKB na obronność, F-35, AWACS i deklaracja Trumpa

„Jesteśmy z nimi do końca. NATO będzie silne” – powiedział prezydent USA Donald Trump, rozwiewając wątpliwości co do zaangażowania Stanów Zjednoczonych w działania Sojuszu. Ale to tylko jedna z deklaracji, jakie zapadły podczas zakończonego w środę szczytu NATO w Hadze. Polska znalazła się w centrum uwagi, a Minister Obrony Władysław Kosiniak-Kamysz mówi o „bardzo ważnych i dobrych dla Polski decyzjach”.

REKLAMA