REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jaka kara za uchylanie się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kamil Paweł Szmidt
Kamil Paweł Szmidt
adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Julia Król
Julia Król
aplikantka radcowska w RESIST Rezanko Sitek
Penalizacja uchylania się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego
Penalizacja uchylania się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Z dniem wejścia w życie ustawy z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, do Kodeksu karnego wprowadzono nowe przestępstwo polegające na uchylaniu się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego. Zamiarem ustawodawcy przy wprowadzeniu nowego przestępstwa było zarówno zapewnienie prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, jak i ochrona majątkowych interesów pokrzywdzonego wierzyciela.

Opis czynu zabronionego z art. 244c k.k.

REKLAMA

Na gruncie art. 244c § 1 Kodeksu karnego (dalej: k.k.), który wszedł w życie 1 października 2023 roku, ustawodawca przewidział sankcję w postaci kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat za uchylanie się od wykonania orzeczonego przez sąd na rzecz pokrzywdzonego lub osoby dla niego najbliższej, za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązki.

REKLAMA

Dla wyjaśnienia istoty przepisu należy w pierwszej kolejności omówić pojęcia, które zostały nim objęte. Obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę oraz nawiązka stanowią środki kompensacyjne, które mogą zostać orzeczone przez sąd w wyroku skazującym wobec sprawcy (art. 46 k.k.). Celem stosowania tych środków w procesie karnym jest stworzenie mechanizmu umożliwiającego pokrzywdzonemu lub innej uprawnionej osobie, skuteczniejszego dochodzenia roszczeń cywilnoprawnych wynikających z przestępstwa w ramach orzeczenia sądu karnego. W rezultacie pokrzywdzony lub inna uprawniona osoba, nie będzie musiała wytaczać odrębnego powództwa cywilnego w przedmiocie naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Natomiast przez „uchylanie się” możemy rozumieć świadome unikanie wykonania czy też nierealizowanie nałożonego obowiązku, mimo posiadania takiej możliwości.

Ważne

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 1996 roku, sygn. akt II KRN 204/96 wskazał, że w pojęciu "uchyla się" mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, sprawca obowiązku tego nie wypełnia, gdyż wypełnić go nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem. Ten negatywny stosunek winien być wykazany stosownymi dowodami.

W świetle powyższego, podmiotem przestępstwa wskazanego w artykule 244c k.k. może być jedynie osoba skazana za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, wobec której orzeczono jeden ze środków kompensacyjnych tj. obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę albo nawiązkę oraz która uchyla się od jego wykonania. Podkreślenia wymaga, że mimo umieszczenia przestępstwa w rozdziale XXX k.k. - przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości - jego ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego (art. 244c § 3 k.k.). Oznacza to, że zainicjowanie ścigania następuje w wyniku złożenia odpowiedniego wniosku przez pokrzywdzonego, a z chwilą jego złożenia, toczy się z urzędu (art. 12 § 1 Kodeksu postępowania karnego; dalej: k.p.k.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przykład

Stanisław został skazany prawomocnym wyrokiem sądu karnego za przestępstwo z art. 297 § 1 k.k. tj. wyłudzenie kredytu. Sąd w wyroku wymierzył Stanisławowi karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, kolejno warunkowo zawiesił karę pozbawienia wolności na okres 2 lat i orzekł wobec Stanisława obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz Banku X kwoty 100 tysięcy złotych. Bank X przez następny rok nie otrzymał żadnych środków od Stanisława mimo zasądzonego obowiązku naprawienia szkody. Jednocześnie, Stanisław będąc zatrudnionym w firmie Y na stanowisku Dyrektora Generalnego, otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 20 tysięcy złotych netto miesięcznie i świadomie nie wypełniał nałożonego przez sąd obowiązku. Działanie Stanisława wypełniło znamiona czynu zabronionego z art. 244c k.k.

Szansa dla sprawcy przestępstwa – art. 244c § 2 k.k.

REKLAMA

Na szczególną uwagę zasługuje § 2, w którym ustawodawca zdecydował się dać szansę sprawcy przestępstwa określonego w art. 244c § 1 k.k. i wyznaczył mu termin 30 dni, począwszy od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, na wykonanie środka kompensacyjnego w całości. W takim przypadku, sprawca przestępstwa nie będzie podlegał karze, a to oznacza, że mamy do czynienia z negatywną przesłanką procesową w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k., która powoduje umorzenie postępowania karnego.

Powyższe rozwiązanie nie stanowi całkowitej nowości w polskim systemie prawnym, gdyż ustawodawca posłużył się już podobną konstrukcją w odniesieniu do przestępstwa niealimentacji, przewidując możliwość wyłączenia karalności. Stosownie do art. 209 § 4 k.k. sprawca przestępstwa niealimentacji (art. 209 § 1 k.k.), który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty, nie podlega karze.

Ważne

Mając na uwadze, że przestępstwo określone w art. 244c k.k. zostało wprowadzone do porządku prawnego stosunkowo niedawno, aktualna linia orzecznicza pozostaje ograniczona. Wobec tego należy obserwować podejście sądów, które z czasem pozwoli na realną ocenę skuteczności penalizacji tego czynu zabronionego.

Ocena wprowadzonego przepisu

W doktrynie ocena wprowadzonego przestępstwa z art. 244c k.k. jest w przeważającej mierze krytyczna. Wskazuje się, że zmiany te mają przede wszystkim charakter represyjny i sprowadzają się do zwiększenia surowości reakcji karnej, bez realnego wpływu na skuteczność zwalczania przestępczości. Ponadto, sankcja za niewykonanie obowiązku o charakterze majątkowym (kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat) jest nieproporcjonalnie wysoka. Z drugiej strony, należy pamiętać, że zmiana ta zwiększa ochronę majątkowych interesów osoby pokrzywdzonej na rzecz której sąd orzekł środek kompensacyjny. Przewidziana w § 2 szansa dla sprawcy przestępstwa na wykonanie środka kompensacyjnego w całości w terminie 30 dni może mieć działanie mobilizacyjne dla sprawcy, który wykona nałożony na niego obowiązek i ureguluje należność. W praktyce oznacza to, że szanse pokrzywdzonego wierzyciela na zwrot należności ulegają zwiększeniu.

Autorzy:
Kamil Paweł Szmidt - adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Julia Król - aplikantka radcowska w RESIST Rezanko Sitek

Podstawy prawne

  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 383).
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 46 z późn. zm.).

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Parkowanie na chodniku. Jak to robić zgodnie z prawem, a co jest zakazane? Radca prawny odpowiada na najczęstsze pytania [Q&A]

Parkowanie, przede wszystkim samochodem, na chodniku to temat budzący coraz większe wątpliwości. Gołym okiem widać, że liczba samochodów rośnie szybciej niż liczba miejsc do parkowania. Szczególnie widoczne to jest na nowych osiedlach (mimo wymogów co do liczby miejsc parkowania, jakie powinny być wybudowane) i w centrach miast, ale nawet na obszarach wiejskich, pełniących funkcję współczesnych suburbii, tego rodzaju problemy się pojawiają. Jednocześnie rośnie liczba aktywistów dokumentujących lub zgłaszających wykroczenia przeciwko zasadom parkowania i poruszania się pojazdami po chodnikach. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawicie tych zasad dla uniknięcia wątpliwości w pojawiających się w tym zakresie sporach między użytkownikami drogi, a nawet policją lub strażą miejską.

Staż pracy na nowo! Rewolucja w Kodeksie pracy: zleceniobiorcy i samozatrudnieni zyskają prawa pracownicze

Staż pracy na nowych zasadach od 2026 roku. Rząd zajmie się projektem, który umożliwi wliczanie do stażu pracy okresów wykonywania umów zlecenia oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Nowe przepisy zrównają prawa samozatrudnionych i zleceniobiorców z etatowcami – w tym prawo do dłuższego urlopu i nagród jubileuszowych.

ZUS: Tata też może wziąć płatny urlop po narodzinach dziecka (ojcowski, rodzicielski a nawet macierzyński)

ZUS przypomina: po narodzinach dziecka z płatnego urlopu może skorzystać nie tylko mama. Ojciec również ma taką możliwość – nie tylko w ramach najpopularniejszego urlopu ojcowskiego, ale także urlopu rodzicielskiego, a w określonych sytuacjach nawet urlopu macierzyńskiego.

W PZON coraz trudniej otrzymać orzeczenie dające świadczenie pielęgnacyjne (z pkt 7 i 8) [List czytelnika]

Do redakcji wpływają listy matek, których dzieci chorują na autyzm, zespół Aspergera, chorobę afektywną dwubiegunową. I obecnie te dzieci tracą pkt 7 i 8 w orzeczeniach o niepełnosprawności. Powoduje to utratę prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Czy pojawia się praktyka orzekania niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym dla tych chorych, czy to tylko incydentalne przypadki?

REKLAMA

Renta wdowia 2025 – ponad milion wniosków już złożonych. Dziemianowicz-Bąk ujawnia: 300 zł więcej dla seniorów od 1 lipca 2025 r.

Ponad 1 mln wniosków o rentę wdowią wpłynęło już do ZUS i innych instytucji emerytalnych – poinformowała ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podczas konferencji prasowej. Pierwsze wypłaty ruszą 1 lipca 2025 r., a średnia wysokość dodatkowego świadczenia to ok. 300 zł miesięcznie.

Nieruchomość w Hiszpanii – podatki (zakup, wynajem, sprzedaż). Przewodnik dla polskich inwestorów

Zakup nieruchomości w Hiszpanii wiąże się z koniecznością poznania lokalnego systemu podatkowego, który może znacząco wpłynąć na końcową rentowność inwestycji. Różnice w opodatkowaniu zależą od statusu kupującego, rodzaju transakcji oraz wybranej formy prawnej zakupu.

Możesz dostać 800 plus za czerwiec z wyrównaniem. Jeden warunek trzeba szybko spełnić!

ZUS informuje, że tylko osoby, które prześlą do 30 czerwca 2025 r. wniosek o 800+ - dostaną świadczenie na dziecko za cały nowy okres wypłat, który trwa od czerwca 2025 r. do maja 2026 r. Te osoby mają gwarancję wypłaty 800 plus za czerwiec - wypłata nastąpi najpóźniej w sierpniu - a więc będzie to tzw. wyrównanie. Natomiast jeżeli ktoś złoży wniosek w lipcu, już nie będzie mógł otrzymać świadczenia wychowawczego za czerwiec.

Renta wdowia: 300 zł miesięcznie. Poznaliśmy właśnie średnią wysokość nowego świadczenia, wypłaty już od lipca 2025 roku

Już od 1 lipca 2025 roku ruszy długo wyczekiwane rozwiązanie wspierające osoby starsze, które doświadczyły utraty współmałżonka – renta wdowia. To nowe świadczenie ma być realną pomocą dla osób, które po śmierci męża lub żony mierzą się nie tylko z emocjonalną pustką, ale również z drastycznym pogorszeniem sytuacji finansowej. Według danych, aż co piąta osoba powyżej 65. roku życia w Polsce jest zagrożona ubóstwem.

REKLAMA

Jak i gdzie uzyskać informacje w sprawie sądowej?

Biuro Obsługi Interesanta pełni kluczową rolę w zapewnieniu sprawnej komunikacji między sądem a obywatelami. Interesantem może być zarówno strona postępowania toczącego się w danym sądzie, wezwany świadek, uczestnik, czy też osoba dopiero zamierzająca skorzystać ze środków ochrony prawnej. Biuro jest pierwszym miejscem, które należy odwiedzić, aby uzyskać niezbędne informacje, czy otrzymać druki formularzy sądowych.

Emeryt ma w ZUS 300 000 zł. 14 lat pracy po zakończeniu służby wojskowej. Co z tymi pieniędzmi?

Do Infor.pl stale wpływają listy od emerytów mundurowych, którzy muszą odprowadzać składki do ZUS od pracy świadczonej w cywilu po przejściu na emeryturę mundurową (zwykłe umowy o pracę). Niektórzy z nich tracą te pieniądze, inni mogą - po spełnieniu dodatkowych warunków - uzyskać korzyści emerytalne z ZUS. Jest kilka systemów emerytalnych dla mundurowych. Dla niektórych z nich zasady są niekorzystne (w praktyce np. 300 000 zł odprowadzonych składek do ZUS przepada). Inni mają lepiej.

REKLAMA