Pojęcia
Na wstępie należy wskazać różnice między niezgodnością towaru z umową, a wadą. Pierwszy z pojęć dotyczy towarów zakupionych przez konsumenta od przedsiębiorcy. Mamy więc na myśli zakupy na własny użytek od profesjonalisty, który jest zarejestrowany we właściwym rejestrze. Wady rzeczy oraz nieruchomości dotyczą natomiast umów zawieranych pomiędzy dwoma osobami fizycznymi albo dwoma przedsiębiorcami. Innym wypadkiem, kiedy konsument korzysta z instytucji rękojmi za wady są wady dzieła. Jest to wyjątkowa sytuacja, w której regulacje te stosowane są w obrocie konsumenckim
Ze względu na, często mylne, używanie pojęcia wady należy się krótkie wyjaśnienie w tej kwestii.
Wada fizyczna
Rozróżnia się dwa rodzaje wad w odniesieniu do rzeczy. Jedna z nich jest wada fizyczna. Przyjmuje się, że rzecz jest wadliwa, jeżeli:
- zmniejszona jest jej wartość
- zmniejszona jest jej użyteczność ze względu na oznaczony w umowie cel albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy;
- nie ma właściwości, o których kupujący był zapewniony przez sprzedawcę;
- jest niekompletna
Przekładając powyższą definicje na aspekty bardziej praktyczne można powiedzieć, że towarem mającym wady jest rzecz stworzona z materiałów o gorszej jakości albo nie odpowiada ustalonym standardom. Przykładowo aparat fotograficzny nie działa, zegarek nie jest wodoszczelny, mimo iż sprzedawca zapewniał, że posiada taką funkcje albo drukarka nie ma wszystkich części tworzących komplet.
Zobacz też: Kiedy towar jest niezgodny z umową
Wada prawna
W odniesieniu do rzeczy należy wspomnieć o innym rodzaju wad, czyli wadzie prawnej. Mamy z nią do czynienia, gdy:
- rzecz nie jest własnością sprzedającego;
- jest obciążona prawem lub prawami osoby trzeciej.
Przykładem tego typu sytuacji może być zakup mieszkania, które jest obciążone służebnością albo przypadek, w którym na zakupionym przez nas samochodzie ciąży prawo zastawu.
Rękojmia
Odróżnienie tych dwóch rodzajów wad ma istotne znaczenie z punktu widzenia roszczeń jakie kupującemu przysługują, czyli tzw. rękojmi za wady. Konsument w przypadku korzystania z rękojmi ma nieco inne uprawnienia niż to ma miejsce przy niezgodności towaru z umową. W omawianym zagadnieniu w pierwszej kolejności kupujący może odstąpić od umowy sprzedaży (wiąże się to ze zwrotem przez strony umowy tego, co nawzajem sobie świadczyły). Chyba, że sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie.
Kolejnymi, po odstąpieniu od umowy, uprawnieniami wynikającymi z rękojmi za wady są:
- żądanie obniżenia ceny, jeżeli wady są nieistotne;
- wymiana rzeczy na wolną od wad, dotyczy rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku;
- naprawa w wyznaczonym terminie, dotyczy rzeczy oznaczonych co do tożsamości, jeżeli sprzedający jest wytwórcą rzeczy.
Zobacz też: Sprzedaż towarów
Informacja o wadzie
Niezwykle ważnym obowiązkiem konsumenta jest poinformowanie sprzedającego o wadzie. Kupujący ma miesiąc od momentu wykrycia wady na zawiadomienie sprzedawcy. W przeciwnym razie traci swoje uprawnienia.
Istotne jest również jak długo trwa odpowiedzialność sprzedawcy. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, a w przypadku wad budynku - po upływie 3 lat, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił. Zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższych terminów, jeżeli przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.