Wskazane przepisy naturalnie regulują oględziny osób żywych, albowiem oddzielne przepisy dotyczą badań denatów. Dotyczą one zarówno oskarżonych (art. 74 Kodeksu postępowania karnego), jak i świadków (art. 192 § 1 i 4 Kodeksu postępowania karnego). Oględziny przeprowadzać mogą tylko i wyłącznie organy procesowe, które do pomocy w konkretnych czynnościach mogą przybierać biegłych lub specjalistów.
Zgodnie z tym, co zostało wskazane oględziny mogą polegać na zapoznaniu się wizualnym z daną osobą (np. śladami siniaków na dłoniach, złamaniu nosa) lub na przeprowadzeniu w stosunku do tej osoby przewidzianych prawem badań. Jest to potencjalnie bardzo istotna czynność dowodowa, albowiem przeważnie jest dokonywana od razu lub w niedługim czasie po danym zdarzeniu i pozwala ujawnić jak najwięcej informacji.
Żona zgłaszająca pobicie przez męża zbadana niezwłocznie po przyjeździe policji na miejsce zdarzenia będzie miała bardziej widoczne wszystkie obrażenia niż po upływie określonego czasu. Ustalenie rodzaju tych uszkodzeń ciała zablokuje następczą potencjalną obronę oskarżonego, iż dany uraz powstał później (nie w wyniku pobicia pokrzywdzonej)
Zobacz serwis: Postępowanie dowodowe
Jakim badaniom mogą być poddane osoby podlegające oględzinom?
Wskazane badania, którym mogą być poddani oskarżeni (podejrzani) oraz świadkowie to między innymi:
- badania psychologiczne i psychiatryczne oraz badania połączonym z dokonaniem zabiegów na ciele danej osoby (z wyjątkiem chirurgicznych) pod warunkiem, że dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu osoby badanej, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne;
- pobranie krwi, włosów lub innych wydzielin organizmu
- pobraniu wymazu z śluzówki policzków
Od osób badanych można również pobrać odciski, fotografować je oraz okazać w celach rozpoznawczych innym osobom.
Zasada poszanowania intymności oraz odczuć osoby poddawanej oględzinom
Zgodnie z tym, co zostało wskazane przepis art. 208 KPK stanowi, iż oględzin lub badań ciała, które mogą wywołać uczucie wstydu, powinna dokonać osoba tej samej płci, chyba, że łączą się z tym szczególne trudności, natomiast inne osoby odmiennej płci mogą być obecne tylko w razie konieczności. Zasada ta jest wyrazem poszanowania cudzej intymności i nie wymaga dalszego tłumaczenia. Tylko wyjątkowo osoba innej płci może zatem dokonać oględzin danej osoby, lub przy nich być.
Przy oględzinach wyjątkowo agresywnej i brutalnej kobiety może być obecny obok kobiety policjantki również funkcjonariusz policji, jeśli ma to zapewnić jego koleżance bezpieczeństwo oraz umożliwić dokonanie czynności oględzin.
Zobacz serwis: Śledztwo i dochodzenie