W myśl ustawodawcy kościelnego tylko te małżeństwa są ważne, które zostają zawarte wobec asystującego miejscowego ordynariusza albo proboszcza, albo wobec kapłana lub diakona delegowanego przez jednego z nich, a także wobec dwóch świadków; według zasad wyrażonych w odpowiednich kanonach i z uwzględnieniem określonych w prawie wyjątków. Za asystującego natomiast przy zawieraniu małżeństwa uważa się tylko tego, kto jest obecny i pyta narzeczonych, czy wyrażają zgodę i przyjmują ją w imieniu Kościoła. Powyższa forma winna być zachowana zawsze, gdy choćby jeden z nupturientów został ochrzczony w Kościele katolickim lub był do niego przyjęty i nie odstąpił od niego formalnym aktem, z zachowaniem przepisów o prawie ordynariusza miejsca do dyspensowania od formy.
Zobacz również: Jakie mogą być przyczyny stwierdzenia nieważności małżeństwa w Kościele?
Oczywiście w praktyce spotkać można wyjątki od wyżej wskazanej formy, która nie jest wymagana do ważności i zachodzić może w przypadku gdy małżeństwo zawiera strona katolicka ze stroną niekatolicką obrządku wschodniego; natomiast kanoniczna forma zawarcia jest wymagana tylko do godziwości. Niemniej jednak w wypadku uzasadnionych trudności niepozwalającej zachować formy kanonicznej, ordynariusz miejsca może od niej dyspensować. Władza dyspensowania natomiast odnosi się w tym wypadku nie tylko do tych, którzy zawierają małżeństwo mieszane w sensie ścisłym, lecz także do tych, którzy zawierają małżeństwo mieszane w sensie szerokim. Biskup poza niebezpieczeństwem śmierci nie może dyspensować od formy kanonicznej przy zawieraniu małżeństw przez obydwie strony.
Zobacz również: Pełnomocnik do zawarcia małżeństwa
Władza ordynariusza miejsca oraz proboszcza, którzy są zwyczajnymi świadkami urzędowymi upoważnionymi przez samo prawo ma charakter terytorialny. Prawodawca bowiem postanowił, że jeden i drugi na mocy swego urzędu, w granicach własnego terytorium ważnie asystują przy małżeństwach nie tylko swoich podwładnych, lecz także obcych, chyba że jedno z nich należy do obrządku łacińskiego, chyba że wyrokiem lub dekretem zostali ekskomunikowani, ukarania interdyktem lub suspendowani od urzędu.
Pominięcie zatem powyższych formalności przy wyrażaniu zgody małżeńskiej powoduje nieważność małżeństwa, a strony lub strona może na tej podstawie występować do sądu kościelnego o stwierdzenie nieważności swego małżeństwa. Pamiętać i wiedzieć jednak trzeba, iż braki formy kanonicznej są najrzadszymi przyczynami nieważności małżeństwa.