Już w połowie listopada wejdzie w życie wiele istotnych zmian w prawie i postępowaniu spadkowym. Część z nich dotyczy składania przez rodzica oświadczenia o odrzuceniu spadku. Co się zmieni?
- Nie zawsze potrzebne zezwolenie sądu
- Jakie informacje w oświadczeniu o odrzuceniu spadku?
- Pozostałe zmiany
Nie zawsze potrzebne zezwolenie sądu
Przede wszystkim nie w każdej sytuacji będzie konieczne zezwolenie sądu na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu.
Nie będzie ona wymagana, gdy czynność polega na odrzuceniu spadku przez rodzica w imieniu dziecka, któremu w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska, gdy jest dokonywana za zgodą drugiego z rodziców, któremu w tym zakresie również przysługuje władza rodzicielska, albo jest dokonywana wspólnie, a dziecko jest powołane do dziedziczenia w wyniku uprzedniego odrzucenia spadku przez któregokolwiek z rodziców. Podobnie ma by ć w sytuacji, gdy spadek odrzucają inni zstępni rodziców tego dziecka.
„Założeniem leżącym u podstaw opisywanego rozwiązania jest swoiste domniemanie faktyczne, że spadek odrzucony przez rodzica powołanego do spadku jest najprawdopodobniej zadłużony i kwestia jego odrzucenia w imieniu dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską tego rodzica nie musi być poddawana ocenie sądu. W takiej sytuacji rodzic ma początkowo własny interes w dokładnym zbadaniu konsekwencji przyjęcia przez siebie spadku. Proponowane rozwiązanie nie stwarza zatem zagrożenia dla interesów majątkowych dziecka” – czytamy w uzasadnieniu do tych przepisów na etapie ich projektowania.
W praktyce jednak zgoda sądu będzie wymagana w innych sytuacjach, przykładowo gdy dziecko będzie powołane do spadku „obok” rodzica.
Zmiany te wejdą w życie 15 listopada 2023 r. Będą miały zastosowanie również do spadków otwartych przed 15 listopada 2023 r., jeżeli termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie upłynął przed dniem wejścia w życie ustawy.
Jakie informacje w oświadczeniu o odrzuceniu spadku?
W związku z powyższymi zmianami w oświadczeniu o odrzuceniu spadku znajdzie się kilka dodatkowych informacji. Rodzic (pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenia fałszywego oświadczenia) poinformuje o:
1) przysługiwaniu mu władzy rodzicielskiej i jej zakresie,
2) wyrażeniu przez drugiego z rodziców zgody na odrzucenie spadku, chyba że oświadczenie to jest składane wspólnie,
3) uprzednim odrzuceniu spadku przez któregokolwiek z rodziców,
4) odrzuceniu spadku przez innych zstępnych rodziców tego dziecka
– chyba że przed złożeniem oświadczenia zostało wydane zezwolenie sądu na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka w postaci odrzucenia spadku.
Oświadczenie może dotyczyć więcej niż jednego dziecka.
Jeżeli oświadczenie będzie składane przed sądem albo notariuszem, przed jego odebraniem sędzia albo notariusz uprzedzi składającego oświadczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Pozostałe zmiany
Po zmianach do zachowania sześciomiesięcznego terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku wystarczy złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Gdy zaś złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku będzie wymagało zezwolenia sądu, to bieg terminu do złożenia oświadczenia ulegnie zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie. Nowe przepisy znajdą zastosowanie również do oświadczeń, których termin złożenia nie upłynął jeszcze przed dniem wejścia w życie ustawy, czyli 15 listopada 2023 r.
Warto też pamiętać, iż zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka lub osoby pozostającej pod opieką w postaci prostego przyjęcia lub odrzucenia spadku, w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, będzie wydawał sąd spadku.
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r., poz. 1615)