Koniec eldorado dla banków? Rząd ostro podnosi podatki

• Solidna podwyżka podatku dla banków z powodu wydatków na obronność
• Dodatkowe miliardy do budżetu państwa
• Wyższy CIT dla banków i instytucji finansowych
• Podatek od niektórych instytucji finansowych – obniżki od 2027 r.
• Kontekst i harmonogram zmian
• Prezes ZBP: dodatkowe podatki muszą być czasowe, sektor bankowy nie może być jedynym obciążonym

Rząd przedstawił projekt ustawy, który zakłada znaczące zmiany w opodatkowaniu banków i instytucji finansowych. Dokument nosi tytuł „Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych” i został oznaczony numerem UD288. Zmiany mają na celu zwiększenie wpływów do budżetu państwa, a ich głównym uzasadnieniem jest konieczność finansowania modernizacji polskiej armii w obliczu zagrożeń wynikających z agresji Rosji na Ukrainę.

Solidna podwyżka podatku dla banków z powodu wydatków na obronność

Według rządu, utrzymanie wysokiego poziomu wydatków obronnych wymaga pozyskania nowych źródeł finansowania. Dlatego też zdecydowano się na podniesienie podatków w sektorze bankowym oraz wprowadzenie dodatkowych regulacji mających zrównoważyć obciążenia w kolejnych latach.

„By sfinansować rosnące wydatki obronne, Ministerstwo Finansów planuje podwyżkę stawki podatku dochodowego od banków. Stawka wzrośnie z 19 proc. do 30 proc. w roku 2026, w roku 2027 będzie to 26 proc., a w kolejnych latach będzie to 23 proc. Stawka dla sektora bankowego zostanie obniżona o 10 proc. w roku 2027 oraz o 20 proc. – ale względem obecnego stanu – w roku 2028 i tak pozostanie. Potem ewentualnie można pomyśleć o pracach nad modyfikacją podatku bankowego” – powiedział wiceminister finansów Jarosław Neneman.

Dodatkowe miliardy do budżetu państwa

Ministerstwo Finansów szacuje, że zmiany skutkować będą zwiększeniem wpływów z podatku CIT w roku 2026 o ok. 6,5 mld zł. „Łącznie w okresie 10 lat proponowane rozwiązania mają przynieść budżetowi ponad 20 mld zł, co będzie stanowiło istotny udział sektora bankowego w finansowaniu wydatków budżetu państwa, w szczególności zwiększonych potrzeb w odniesieniu do wydatków na bezpieczeństwo i ochronę zdrowia” - podał resort finansów w komunikacie.

W tym roku z podatku bankowego, czyli podatku od niektórych instytucji finansowych, budżet ma uzyskać ponad 6,9 mld zł. Od stycznia do lipca tego roku wpływy z tego źródła wyniosły niespełna 4,1 mld zł. Na początku sierpnia br. Narodowy Bank Polski informował, że w ciągu sześciu miesięcy tego roku banki zarobiły prawie 23,34 mld zł, czyli o prawie 3,6 mld zł więcej niż w tym samym okresie 2024 r., kiedy zanotowały 19,74 mld zł zysku.

Wyższy CIT dla banków i instytucji finansowych

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych zakłada istotne podwyższenie stawek podatku dochodowego od osób prawnych dla banków, instytucji kredytowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK). Zgodnie z założeniami:

• w roku podatkowym rozpoczynającym się w 2026 r. stawka podatku wyniesie 30% podstawy opodatkowania,
• w 2027 r. zostanie obniżona do 26%,
• a od 2028 r. i w latach kolejnych będzie wynosić 23%.

Zmiany obejmują również sposób naliczania zaliczek miesięcznych. Banki i instytucje finansowe będą musiały płacić je w kwotach powiększonych lub pomniejszonych zgodnie z nowymi regulacjami. Oznacza to m.in.:

• w 2026 r. zaliczki wzrosną aż o 57,9%,
• w 2027 r. będą wyższe o 36,8%,
• w 2028 r. zostaną obniżone o 23,3%,
• a w 2029 r. spadną o 11,5%.

Te zmiany oznaczają dla sektora finansowego duże obciążenia w pierwszych latach, które następnie mają zostać częściowo złagodzone.

Podatek od niektórych instytucji finansowych – obniżki od 2027 r.

Rząd zapowiedział również zmiany w ustawie o podatku od niektórych instytucji finansowych (ustawa o ponif). Dotkną one m.in. banków krajowych, oddziałów banków zagranicznych, oddziałów instytucji kredytowych oraz SKOK-ów.

Obecnie obowiązująca stawka podatku zostanie obniżona:

• w 2027 r. o 10%, czyli z 0,0366% do 0,0329% podstawy opodatkowania,
• od 2028 r. o 20%, czyli do poziomu 0,0293% podstawy opodatkowania.

Choć wprowadzone zmiany zwiększają obciążenia w ramach CIT, to jednocześnie zakładają stopniowe obniżki w podatku od niektórych instytucji finansowych. W ocenie rządu takie rozwiązanie pozwoli zrównoważyć skutki reformy i lepiej dostosować system podatkowy do aktualnych potrzeb państwa.

Kontekst i harmonogram zmian

Ministerstwo Finansów odpowiada za opracowanie projektu, a osobą nadzorującą prace jest Jarosław Neneman, Podsekretarz Stanu. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III/IV kwartał 2025 roku.

Projekt nie ogranicza się wyłącznie do samych stawek – przewidziano również szereg zmian dostosowawczych. Mają one zapewnić spójność prawa podatkowego i ułatwić instytucjom finansowym rozliczanie się według nowych zasad.

Rząd podkreśla, że sytuacja geopolityczna wymaga konsekwentnego wzmacniania potencjału obronnego Polski. W związku z tym dodatkowe wpływy z podatków bankowych mają stanowić kluczowe źródło finansowania modernizacji i rozbudowy armii.

Polecamy: Komplet podatki 2025

Prezes ZBP: dodatkowe podatki muszą być czasowe, sektor bankowy nie może być jedynym obciążonym

Prezes Związku Banków Polskich Tadeusz Białek, komentując propozycję Ministerstwa Finansów, zaznaczył, że musi ona mieć charakter czasowy, aby nie doprowadzić do trwałego obniżenia konkurencyjności sektora. Wyraził również nadzieję, że nie tylko sektor bankowy zostanie obciążony dodatkową kontrybucją podatkową, gdyż - jak przekonywał - jest wiele znacznie bardziej zyskownych i rentownych branż gospodarki. Tłumaczył, że długoterminowa dysproporcja w poziomie stawek CIT dla poszczególnych branż mogłaby wpłynąć na zaburzenie warunków rynkowych.

„Sektor bankowy jest największym płatnikiem podatków ze wszystkich sektorów gospodarki. W zeszłym roku banki zapłaciły ponad 13 mld zł CIT-u, co czwarta złotówka z CIT pochodziła od banków, 6 mld zł podatku bankowego i odprowadziły ponad 3,5 mld zł dywidend do Skarbu Państwa. Banki są też największym nabywcą obligacji skarbowych, obsługują w ponad 50 proc. potrzeby pożyczkowe państwa” - podkreślił Białek w rozmowie z PAP. Jak dodał, trudno mu sobie wyobrazić sytuację, w której „wyłącznie sektor bankowy jest podmiotem dodatkowych obciążeń podatkowych”, gdyż jest on „krwiobiegiem gospodarki”, dostarczając 87 proc. zewnętrznego finansowania.

Rozmówca zwrócił również uwagę, że ZBP od dłuższego czasu wskazywał na błędną konstrukcję podatku bankowego. - Podatek bankowy utrudnia kredytowanie gospodarki, ponieważ jego aktualna konstrukcja penalizuje banki za ich działalność na rynku podatkowym. Forma opodatkowania sektora bankowego powinna mieć neutralny wpływ na jego aktywność na rynku kredytowym, a nie negatywny, jak jest aktualnie. Obecna forma jest jednoznacznie szkodliwa dla funkcjonowania gospodarki - powiedział prezes ZBP.

Dodał, że jako pozytywny sygnał dostrzega zmniejszenie podatku bankowego na rzecz podatku CIT, zakładając, że podatek bankowy docelowo zostanie w całości zastąpiony podatkiem CIT. „Już wcześniej ZBP postulował dwie możliwe ścieżki rozwiązania problemu złej podstawy opodatkowania. Jedna to właśnie inkorporacja podatku bankowego do podatku CIT, a druga dotyczyła zmiany podstawy opodatkowania z aktywów na pasywa (w Polsce podatek bankowy naliczany jest od aktywów w wysokości 0,0366 proc.). Będziemy to konsekwentnie podnosić. Dobrze, że jest pierwszy krok w tym zakresie, ale brakuje tej „kropki nad i”, jaką powinno być przynajmniej zarysowanie ścieżki do pełnej inkorporacji podatku bankowego w ramach podatku CIT” - podkreślił Białek.

Jego zdaniem propozycja MF nie rozwiązuje problemów wynikających z podatku bankowego, ale pozwoli na aktywizację inwestycji ze strony przedsiębiorstw. - Wierzymy, że jest to pierwszy dobry krok w kierunku głębszych zmian w zakresie podatku bankowego, a dyskusja w tej sprawie będzie kontynuowana - zaznaczył.

Zwrócił także uwagę, że istnieje potencjał do uwolnienia dodatkowych środków w sektorze bankowym, które mogłyby wesprzeć finanse publiczne zamiast podnoszenia podatków – m.in. poprzez obniżenie ponadnormatywnego wymogu wskaźnika DGS (system gwarancji depozytów), czy systemowe rozwiązanie problemu kredytów walutowych. - Regulacje nakierowane na ugody z bankami pozwoliłyby w kolejnych latach uwolnić co najmniej 15-20 mld złotych - przekonywał.