Koniec z oddawaniem ziemi Kościołowi? Szykuje się wielka zmiana w relacjach państwo–Kościół

• Polska 2050 uderza w artykuł 70a – koniec z nieodpłatnym oddawaniem nieruchomości Kościołowi Katolickiemu
• 76 tysięcy hektarów ziemi – gigantyczna skala przekazań na rzecz Kościoła Katolickiego
• Projekt ustawy Polski 2050 – trzy kluczowe zmiany w relacjach państwo–Kościół
• NIK alarmowała o nieprawidłowościach – Polska 2050 odpowiada na raporty i patologie
• „To nie jest projekt przeciwko Kościołowi” – Polska 2050 o intencjach ustawy
• Co zamiast oddawania ziemi? Polska 2050 wskazuje nowe możliwości dla gruntów
• Zespół ds. Świeckiego Państwa – pierwszy krok w większym planie Polski 2050

Polska 2050 uderza w artykuł 70a – koniec z nieodpłatnym oddawaniem nieruchomości Kościołowi Katolickiemu

Podczas konferencji z dnia 24 września br. ugrupowanie Polska 2050 zaprezentowało projekt ustawy, który może wywołać prawdziwe trzęsienie ziemi w polskiej polityce i relacjach między państwem a Kościołem. Chodzi o uchylenie artykułu 70a ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Ten przepis od 1989 roku dawał możliwość nieodpłatnego przekazywania nieruchomości Kościołowi – a skala tych transferów w ciągu ponad trzech dekad okazała się gigantyczna.

Według danych przedstawionych przez ugrupowanie, do 2019 roku przekazano Kościołowi około 76 tys. hektarów ziemi. To obszar, który trudno wyobrazić sobie w liczbach, dlatego posłanka Ewa Szymanowska porównała go do wielkości dwóch polskich metropolii: „Żeby państwu uzmysłowić, jaki to jest obszar, to jest orientacyjnie mniej więcej tyle, co Warszawa i Łódź razem wzięte”.

Projekt ustawy od Polski 2050 przewiduje zatem nie tylko uchylenie przepisu, ale też zakończenie wszelkich dalszych przekazań i wygaszenie toczących się roszczeń. Jak podkreślono, to krok, który ma uporządkować nie tylko własność gruntów, ale również zasady finansowe w relacjach państwo–Kościół.

76 tysięcy hektarów ziemi – gigantyczna skala przekazań na rzecz Kościoła Katolickiego

Przekazywanie ziemi Kościołowi miało być pierwotnie formą rekompensaty za straty majątkowe poniesione przez wspólnotę w okresie PRL. Jednak z czasem mechanizm ten stał się jednym z najbardziej krytykowanych przywilejów w relacjach państwo–Kościół.

Tylko w latach od stycznia 1992 do czerwca 2019 roku skala przekazań osiągnęła wartość trudną do wyobrażenia. „Tylko w tym okresie przekazaliśmy 76 tys. hektarów ziemi” – podkreślała Ewa Szymanowska. W praktyce oznacza to, że roszczenia Kościoła zostały już w pełni zaspokojone, a dalsze utrzymywanie tego mechanizmu nie znajduje uzasadnienia.

Dla opinii publicznej takie liczby mogą wydawać się abstrakcyjne. Dlatego zestawienie powierzchni oddanej Kościołowi z obszarem dwóch dużych polskich miast – Warszawy i Łodzi – sprawia, że łatwiej dostrzec, jak ogromne konsekwencje miało obowiązywanie artykułu 70a przez ponad trzy dekady.

Projekt ustawy Polski 2050 – trzy kluczowe zmiany w relacjach państwo–Kościół

Polska 2050 w swoim projekcie ustawy przedstawiła trzy zasadnicze rozwiązania, które mają definitywnie zakończyć kontrowersje związane z przekazywaniem ziemi. Ugrupowanie podkreśla, że są to zmiany systemowe, a nie doraźne korekty.

W projekcie znalazły się następujące punkty:

• uchylenie art. 70a i zakończenie dalszego przekazywania nieruchomości,
• wygaszenie toczących się roszczeń o kolejne działki,
• uporządkowanie zasad finansowych w relacjach państwo–Kościół.

Według Polski 2050 właśnie te trzy elementy pozwolą zamknąć okres wyjątkowych przywilejów i wprowadzą pełną przejrzystość do relacji instytucji państwowych z Kościołem Katolickim.

NIK alarmowała o nieprawidłowościach – Polska 2050 odpowiada na raporty i patologie

Podczas konferencji przypomniano także, że zmiany proponowane przez ugrupowanie nie są jedynie kwestią ideologiczną. Od lat bowiem Najwyższa Izba Kontroli wskazywała na liczne nieprawidłowości związane z przekazywaniem ziemi Kościołowi.

W raportach NIK pojawiały się informacje o przypadkach, gdy o te same działki składano wielokrotnie wnioski, a także o sytuacjach, w których Kościół, mimo przejęcia nieruchomości, nie został wpisany do ksiąg wieczystych. Takie praktyki rodziły chaos prawny, a w niektórych przypadkach także realne straty finansowe dla Skarbu Państwa.

Dlatego ugrupowanie podkreśla, że ich inicjatywa jest reakcją na realne problemy, które zostały udokumentowane przez instytucję kontrolną. To także argument pokazujący, że sprawa nie dotyczy walki politycznej z Kościołem, ale przede wszystkim ochrony interesów państwa i obywateli.

„To nie jest projekt przeciwko Kościołowi” – Polska 2050 o intencjach ustawy

Jednym z najważniejszych akcentów konferencji była wypowiedź Ewy Szymanowskiej, która jasno podkreśliła, że celem inicjatywy nie jest konfrontacja z Kościołem Katolickim. „Inicjatywa nie jest wymierzona przeciwko Kościołowi, lecz służy przejrzystości i równemu traktowaniu wszystkich obywateli” – zaznaczyła posłanka.

Według ugrupowania problem nie tkwi w samej instytucji Kościoła, ale w przestarzałym przepisie, który przez lata tworzył niezdrową sytuację i stawiał jedną wspólnotę religijną w uprzywilejowanej pozycji względem innych obywateli czy organizacji.

Dlatego Polska 2050 stawia sprawę jasno – chodzi o sprawiedliwość i równość wobec prawa, a także o to, by państwo traktowało wszystkie podmioty według tych samych reguł, bez wyjątków i przywilejów.

Co zamiast oddawania ziemi? Polska 2050 wskazuje nowe możliwości dla gruntów

Kolejnym istotnym elementem propozycji ugrupowania jest wizja alternatywnego wykorzystania gruntów, które dotychczas mogły trafiać w ręce Kościoła. Według Polski 2050 ziemia ta powinna służyć społeczeństwu jako całości, a nie tylko wybranej instytucji.

Jak wskazano podczas konferencji, przekazywane dotąd grunty rolne mogłyby zostać wykorzystane m.in. pod:

• budowę mieszkań społecznych,
• rozwój rolnictwa i wsparcie lokalnych producentów żywności.

Dzięki temu państwo mogłoby realnie odpowiedzieć na potrzeby obywateli – od kryzysu mieszkaniowego po rozwój krajowej produkcji żywności. To także przykład bardziej racjonalnego gospodarowania majątkiem publicznym.

Zespół ds. Świeckiego Państwa – pierwszy krok w większym planie Polski 2050

Projekt ustawy dotyczący artykułu 70a to dopiero początek. Polska 2050 zapowiedziała, że to pierwsza inicjatywa przygotowana w ramach prac Zespołu ds. Świeckiego Państwa. Ten specjalny zespół zajmuje się kompleksowym opracowywaniem rozwiązań, które mają uporządkować relacje między instytucjami publicznymi a wspólnotami religijnymi.

Celem ugrupowania jest stworzenie nowego, przejrzystego modelu współpracy, w którym nie będzie miejsca na niejasne mechanizmy czy przywileje jednej grupy. To długofalowy plan, który może zmienić obraz polskiego życia publicznego i doprowadzić do wyraźniejszego oddzielenia Kościoła od państwa.

Polska 2050 już teraz zapowiada, że kolejne projekty ustaw będą dotyczyły m.in. finansowania działalności kościelnej, zasad korzystania z funduszy publicznych przez instytucje religijne, a także przejrzystości w obszarze edukacji czy służby zdrowia.