Nowe świadczenie dla wszystkich kobiet powyżej 45 roku życia już w 2026 r. Minister zdrowia ujawnia szczegóły

• Klimakterium i menopauza – czym, tak naprawdę, są i jakie są ich objawy?
• „Zostałyśmy w jakimś sensie oszukane. Na lekcjach biologii są informacje o menstruacji, potem o życiu seksualnym jakoś się mówi, a do menopauzy się raczej nie dociera”
• Dolegliwości występujące w okresie okołomenopauzalnym nie pozostają bez znaczenia dla aktywności zawodowej kobiet
• Minister zdrowia zapowiada nowe świadczenie dla kobiet 45+, finansowane przez NFZ
• Jak pomóc sobie w łagodzeniu objawów klimakterium i zbliżającej się menopauzy?

Klimakterium i menopauza – czym, tak naprawdę, są i jakie są ich objawy?

Klimakterium, czyli okres przekwitania, zaczyna się kilka lat wcześniej, niż wystąpi ostatnia miesiączka, czyli – menopauza. Według Światowej Organizacji Zdrowia WHO – menopauza jest ostatecznym ustaniem miesiączkowania, po którym przez 12 miesięcy nie wystąpiło już żadne krwawienie. O tym, że do niej doszło – kobieta dowiaduje się zatem dopiero po upływie wspomnianych powyżej 12 miesięcy. Ostatnia miesiączka u kobiet (czyli menopauza) występuje najczęściej pomiędzy 45 a 55 rokiem życia. Jest to czas wielu zmian w organizmie kobiety. Każda kobieta, przeżywa ten okres życia (przekwitania) w inny sposób, jednak jest jeden element niezmienny – u wszystkich kobiet, w tym okresie, zmianie ulega gospodarka hormonalna, co nierzadko wiąże się z uciążliwymi objawami, takimi jak m.in.:

• uderzenia gorąca,
• nadmierne pocenie się,
• zwiększona pobudliwość, nerwowość,
• trudności w koncentracji,
• bóle mięśni i stawów,
• zmiany nastroju, płaczliwość, drażliwość, nerwowość,
• problemy ze snem,
• zmęczenie,
• bóle i zawroty głowy,
• mrowienia,
• zaburzenia rytmu serca,
• suchość pochwy,
• częstsze infekcje intymne czy
• bolesne współżycie.

Ponadto, klimakterium towarzyszy często wzrost masy ciała i zmniejszone zapotrzebowanie na życie seksualne (spadek libido – czyli pociągu seksualnego). Wszystkie powyższe objawy przekwitania mogą trwać nawet do kilku lat po ostatniej miesiączce.

W okresie przekwitania miesiączki mogą być nieregularne i pojawiać się coraz rzadziej. Jeśli ostatnia miesiączka wystąpiła rok temu i jej brak nie wynika z choroby, ciąży lub innych zaburzeń – oznacza to, że doszło do menopauzy. W związku ze zmniejszeniem poziomu wydzielanych hormonów (estrogenu i progesteronu) ustają wówczas zdolności rozrodcze kobiety.

W medycynie, wyróżnia się aż cztery okresy związane z przekwitaniem u kobiety:

1. premenopauzę – która rozpoczyna się nawet na kilka lat przed menopauzą (najczęściej po 41 roku życia) i zwiastują ją zaburzenia miesiączkowania,
2. perimenopauzę – która występuje najczęściej około 46 roku życia i bezpośrednio poprzedza menopauzę, czyli ostatnią miesiączkę oraz
3. menopauzę właściwą – która objawia się zatrzymaniem krwawienia miesiączkowego, co następuje najczęściej około 51 roku życia oraz
4. postmenopauzę – która rozpoczyna się od wystąpienia ostatniej miesiączki i trwa do końca życia kobiety.

„Zostałyśmy w jakimś sensie oszukane. Na lekcjach biologii są informacje o menstruacji, potem o życiu seksualnym jakoś się mówi, a do menopauzy się raczej nie dociera”

Z raportu pt. „Menopauza bez tabu” sporządzonego w wyniku badania przeprowadzonego na zlecenie Kulczyk Foundation¹ wynika, że aż 93% Polek nie potrafi poprawnie wskazać definicji menopauzy. Tylko 7% spośród ankietowanych kobiet, potrafiło poprawnie zdefiniować menopauzę, jako – termin określający ostatnią miesiączkę. Pozostałe osoby natomiast wskazywały, iż menopauza jest:

• okresem poprzedzającym ostatnią miesiączkę, któremu towarzyszą różne objawy związane ze zmianami w organizmie – aż 54% ankietowanych,
• okresem po ostatniej miesiączce – 31% ankietowanych lub udzielały odpowiedzi
• nie wiem/trudno powiedzieć – 8% ankietowanych.

Powyższe wyniki badania skomentowała dr Alicja Długołęcka – „Zostałyśmy w jakimś sensie oszukane. Bo jednak mimo wszystko mam wrażenie, że nawet na lekcjach biologii są informacje o menstruacji, potem o życiu seksualnym jakoś się mówi, a do menopauzy to się raczej nie dociera. Mam wrażenie, że wyjściowy stan wiedzy kobiet jest daleki od tego, żebyśmy jako kobiety miały świadomość zmian i otwartości w obserwowaniu siebie. I ten brak wiedzy, w moim doświadczeniu pracy z kobietami, przejawia się tym, że emocje biorą górę nad zaciekawieniem i że temat jest wypierany. Czyli, że nawet jeśli jakaś wiedza jest, to ona jest nieprzyjmowana, bo silniejszy jest ten mechanizm, że to nas jeszcze nie dotyczy lub już nie dotyczy. Wycinamy w ten sposób kilkanaście niezwykle istotnych lat w naszym rozwoju, nie opiekujemy się sobą. I to jest moje najbardziej dojmujące doświadczenie.”

Brak odpowiedniej edukacji na temat okresu okołomenopauzalnego oraz związanych z nim objawów, jakie mogą towarzyszyć kobiecie, nierzadko powoduje również, że nieświadome, niepotrafiące znaleźć odpowiedzi na pytanie – co dzieje się z ich organizmem – kobiety, krążą od lekarza do lekarza, nie otrzymując tak bardzo potrzebnej im, w tym okresie, pomocy – wynika z reportażu Adrianny Otręby dla Faktów TVN pt. „MenoPower”.

Dolegliwości występujące w okresie okołomenopauzalnym nie pozostają bez znaczenia dla aktywności zawodowej kobiet

Z najnowszego raportu IPSOS pt. „Niewidzialne w pracy. Kobiety w okresie okołomenopauzalnym” przygotowanego na zlecenie Kulczyk Foundation² wynika z kolei, że okres menopauzalny i występujące wówczas dolegliwości, takie jak m.in.:

• przewlekłe zmęczenie,
• bóle mięśni i stawów oraz bóle głowy,
• kłopoty z koncentracją lub pamięcią,
• uderzenia gorąca,
• nagłe, intensywne pocenie się,
• obniżenie, wahanie nastroju, płaczliwość, rozdrażnienie,
• zawroty głowy,
• utrata pewności siebie czy
• kołatanie serca

są powodem, dla których aż 42% z aktywnych zawodowo kobiet w wieku 40-55 lat (które, zgodnie z danymi GUS, stanowią 20% wszystkich pracowników w naszym kraju) rozważa ograniczenie lub zakończenie aktywności zawodowej. Ponad połowa kobiet (51%) mówi o tym, że nie czuje się wystarczająco komfortowo, żeby otwarcie mówić w pracy o swoich zdrowotnych potrzebach związanych z transformacją menopauzalną. Jednocześnie aż 87% badanych uważa, że wprowadzenie rozwiązań wspierających w tym okresie wpłynęłoby pozytywnie na ich stosunek do pracy i codzienne funkcjonowanie w niej. Te dwie informacje razem dają obraz sytuacji, w której potrzeby kobiet w okresie okołomenopauzalnym są w dużej mierze ignorowane lub przemilczane w środowisku pracy. Z przeprowadzonego badania został wyciągnięty wniosek, iż – kobiety zdają sobie sprawę, że dedykowane wsparcie byłoby bardzo pomocne, ale jednocześnie nie mają poczucia, że mogą się o nie upomnieć u pracodawcy. Brak otwartości w mówieniu o wyzwaniach tego okresu powoduje, że problem pozostaje niewidzialny, a potrzeby niezaspokojone.

– „Kobiety w okresie okołomenopauzalnym często dalej chcą rozwijać się i angażować w działalność firmy. Naturalny etap transformacji menopauzalnej jest jednak trudny. W skrajnych przypadkach kobiety rezygnują z pracy lub decydują się na jej zmianę, nie informując o rzeczywistych powodach swojego odejścia. Konieczna jest edukacja i podjęcie realnych działań, które pozwolą na zmianę tego stanu rzeczy.” – tłumaczy Dominika Kulczyk, przedsiębiorczyni i założycielka Kulczyk Foundation.

Minister zdrowia zapowiada nowe świadczenie dla kobiet 45+, finansowane przez NFZ

Podczas Forum Zdrowia Kobiet, które odbyło się 9 i 10 czerwca br. w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach – minister zdrowia Izabela Leszczyna zapowiedziała, że resort zdrowia przygotowuje pakiet rozwiązań dla pacjentek w wieku okołomenopauzalnym:

– „Menopauza nie jest łatwym czasem dla kobiety. Dlatego przygotujemy pakiet rozwiązań dla tej grupy pacjentek. Chcemy zaangażować tu umiejętności naszych położnych” – powiedziała Izabela Leszczyna.

Więcej szczegółów na temat planowanych rozwiązań, ujawniła ona w rozmowie z autorką reportażu „MenoPower” dla TVN, Adrianną Otrębą:

– „Menopauza jest pewnym tematem tabu. My same niechętnie o tym mówimy.” – zaczęła minister zdrowia i wyjaśniła, że nowe świadczenie dla kobiet ma stanowić dedykowana porada edukacyjna dla kobiet w okresie okołomenopauzalnym, która udzielana będzie przez położną i której koszt pokrywany będzie przez NFZ. W ocenie minister Leszczyny – wprowadzenie refundacji w powyższym zakresie, stanowić będzie „dodatkową motywację” dla położnych do udzielania takich porad, co korzystnie wpłynie na zwiększenie świadomości i wiedzy kobiet na temat tego co dzieje się z ich organizmem w okresie pomiędzy 45 a 55 rokiem i życia i w jaki sposób mogą sobie pomóc w łagodzeniu objawów przekwitania. Nowa usługa ma znaleźć się w koszyku świadczeń gwarantowanych, czyli finansowanych ze środków publicznych (przez NFZ) od początku 2026 r.

Jak pomóc sobie w łagodzeniu objawów klimakterium i zbliżającej się menopauzy?

Z uwagi na fakt, iż – na ten moment – w koszyku świadczeń gwarantowanych finansowanych przez NFZ, nie znalazła się jeszcze dedykowana porada położnej w tym zakresie – warto zapoznać się ze sposobami na łagodzenie objawów przekwitania, o których informuje, za pośrednictwem swojego serwisu internetowego, Ministerstwo Zdrowia. Kobietom w okresie okołomenopauzalnym, pomóc może odpowiednia dieta, ilość ruchu oraz jakość i długość snu, a także:

• Jedzenie regularnie 4-5 posiłków dziennie. Brak pośpiechu przy jedzeniu.
• Unikanie żywności wysokoprzetworzonej – gotowych dań, fast foodów.
• Włączenie warzyw do każdego posiłku – zapełnienie nimi połowy talerza.
• Zastąpienie słodyczy przekąską z warzyw lub owoców.
• Wybieranie naturalnych źródeł potasu, który reguluje ciśnienie tętnicze – pomidorów, awokado, moreli, bananów.
• Zastąpienie jasnych produktów zbożowych, pełnoziarnistymi – kaszami, ryżem brązowym, pieczywem i makaronem razowym, które są produktami bogatymi w błonnik, pozytywnie wpływający na pracę przewodu pokarmowego i obniżający poziom „złego” cholesterolu LDL.
• Włączenie do diety co najmniej 2 porcje produktów mlecznych – mleka, kefiru, maślanki, jogurtu, twarogu, które są dobrymi źródłami wapnia, będącego m.in. składnikiem kości (zapobieganie osteoporozie). W przypadku braku możliwości picia mleka – warto wybierać roślinne wzbogacone w wapń.
• Wprowadzenie do diety co najmniej 2 porcje tłustych ryb tygodniowo – łososia, pstrąga, makreli, śledzia, które są bogactwem kwasów tłuszczowych omega-3, zapewniających prawidłową pracę układu nerwowego i krążenia.
• Zadbanie o dodatkowe źródła wapnia w diecie – warzywa zielone (jarmuż, szpinak, brokuły, brukselkę), ryby z ościami (np. sardynki).
• Ograniczenie zjadania czerwonego mięsa – wołowiny, wieprzowiny, gęsi, kaczki, podrobów i tłustych wędlin maksymalnie do 500 g tygodniowo. Zastąpienie ich chudym mięsem drobiowym, rybami, nasionami roślin strączkowych.
• Włączenie do diety, co najmniej 1-2 razy w tygodniu, nasion roślin strączkowych – fasoli, ciecierzycy, soi, soczewicy, grochu.
• Nie zapominanie, w codziennej diecie, o dodatku zdrowych tłuszczów – oleju lnianym, rzepakowym, oliwie z oliwek, orzechach i nasionach.
• Ograniczenie cukru, unikanie produktów z dodatkiem cukru.
• Ograniczenie sól do maksymalnie 1 łyżeczki dziennie – zastąpienie ją ziołami.
• Wypijanie co najmniej 2 litrów niesłodzonej wody dziennie. Niedobór wody powoduje bóle głowy, rozdrażnienie i zmęczenie. Odpowiednie nawodnienie wpływa również na stan skóry.
• Zadbanie o odpowiednią ilość i jakość snu – co najmniej 7 godzin dziennie.
• Wdrożenie aktywności fizycznej, która łagodzi objawy klimakterium i poprawia nastrój – marszu, spacerek z kijkami (nordic walking), tańca, jogi czy pływania.

¹ Ciekawość na zlecenie Kulczyk Foundation, Menopauza bez tabu. Raport z badania, sierpień 2023 r.

² IPSOS na zlecenie Kulczyk Foundation, „Niewidzialne w pracy. Kobiety w okresie okołomenopauzalnym”, sierpień 2024 r.