Nie wszystkie osoby chore mają prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Aby otrzymać to świadczenie, trzeba spełnić ściśle określone kryteria, które obejmują zarówno stan zdrowia, jak i wymogi formalne (między innymi odpowiednio długi staż pracy (okresy składkowe i nieskładkowe) oraz złożenie wniosku w wymaganym czasie).
- Wzrost świadczeń chorobowych w 2025 roku. 1878 zł miesięcznego wsparcia dla osób cierpiących na konkretne schorzenia i choroby
- Wysokość świadczeń (kwoty brutto)
- Warunki przyznawania renty
- Podstawowe kryteria uprawniające do renty
- Przyznanie renty a choroba alkoholowa
- Choroby najczęściej uprawniające do renty
- Czas trwania niezdolności i renty
- Renta szkoleniowa
Wzrost świadczeń chorobowych w 2025 roku. 1878 zł miesięcznego wsparcia dla osób cierpiących na konkretne schorzenia i choroby
Renta z tytułu niezdolności do pracy to świadczenie pieniężne wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). W roku 2024 wysokość tego świadczenia wzrosła, a kolejna waloryzacja nastąpiła 1 marca 2025 roku.
Wysokość świadczeń (kwoty brutto)
Aktualne kwoty świadczeń (brutto) wynoszą:
- Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy: 1878,91 zł,
- Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy: 1409,18 zł.
Warunki przyznawania renty
Renta przysługuje osobie, która została uznana za całkowicie lub częściowo niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej z powodu problemów zdrowotnych.
- Całkowita niezdolność do pracy: Oznacza utratę zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy.
- Częściowa niezdolność do pracy: Oznacza znaczną utratę zdolności do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.
Dodatkowo, w przypadku naruszenia sprawności organizmu wymagającego stałej lub długotrwałej opieki innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.
Podstawowe kryteria uprawniające do renty
Aby otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy, ubezpieczony musi spełniać łącznie trzy główne warunki:
- Został uznany za niezdolnego do pracy (całkowicie lub częściowo).
- Posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy, którego długość jest ustalana w zależności od wieku, w jakim powstała niezdolność do pracy.
- Niezdolność do pracy musi powstać: o w okresach określonych ustawowo (np. w trakcie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, zasiłków z ubezpieczenia społecznego); o albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Wyjątek: Wymóg powstania niezdolności w określonym czasie nie dotyczy osób, które są całkowicie niezdolne do pracy, spełniają warunek stażu ubezpieczeniowego oraz posiadają minimum 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni) okresów składkowych i nieskładkowych.
Przyznanie renty a choroba alkoholowa
Mimo że na liście schorzeń uprawniających do świadczenia może znajdować się choroba alkoholowa, renta nie przysługuje każdemu uzależnionemu. Renta z ZUS może zostać przyznana osobie cierpiącej na chorobę alkoholową tylko wtedy, gdy:
- Lekarz orzecznik stwierdzi, że uzależnienie i jego skutki (np. marskość wątroby, uszkodzenia układu nerwowego, encefalopatia) uniemożliwiają podjęcie pracy.
- Osoba spełnia wymagane warunki stażu ubezpieczeniowego.
- Choroba spowodowała trwałą lub długotrwałą niezdolność do pracy.
Choroby najczęściej uprawniające do renty
Najczęstszymi przyczynami przyznawania renty przez ZUS są:
- Choroby układów: krążenia, nerwowego, oddechowego, kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej.
- Zaburzenia psychiczne i zachowania: takie jak depresja czy schizofrenia.
- Inne schorzenia: nowotwory złośliwe, choroby oka, skóry, choroby zakaźne i pasożytnicze, a także przewlekłe choroby układu ruchu.
Renta może być przyznana również z tytułu chorób zawodowych, do których najczęściej zalicza się: pylicę płuc, ubytek słuchu, uszkodzenie głosu, choroby obwodowego układu nerwowego, przewlekłe choroby układu ruchu, nowotwory złośliwe oraz choroby skóry i zakaźne.
Czas trwania niezdolności i renty
Niezdolność do pracy jest orzekana na okres nie dłuższy niż 5 lat. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy z medycznego punktu widzenia nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu – wtedy orzeka się ją na okres dłuższy niż 5 lat. W związku z tym ZUS wypłaca dwa rodzaje rent:
- Renta stała: Przysługuje ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy uznano za trwałą.
- Renta okresowa: Przysługuje, gdy niezdolność do pracy ma charakter czasowy, przez okres wskazany w decyzji. Po upływie tego terminu można wnioskować o przedłużenie prawa do renty, co zależy od ponownej oceny lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS.
Renta szkoleniowa
Prawo do renty szkoleniowej przysługuje osobie spełniającej warunki do renty, jeśli orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego z powodu niemożności wykonywania dotychczasowego zawodu.
- Wysokość renty szkoleniowej: Wynosi 75 proc. podstawy wymiaru renty, jednak nie mniej niż najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
- Okres: Przyznawana jest na 6 miesięcy. Na wniosek starosty okres ten może zostać skrócony lub przedłużony (maksymalnie do 30 miesięcy).
- Procedura: Po przyznaniu świadczenia ZUS kieruje beneficjenta do powiatowego urzędu pracy w celu odbycia szkoleń umożliwiających zdobycie nowego zawodu.
Należy pamiętać, że wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy jest niższa i stanowi 75 proc. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.