Nowe 800 plus dla seniorów za każde wychowane dziecko, bo zostali pozbawieni 172 800 zł i wprowadzenia takiego świadczenia „wymaga uczciwość pokoleniowa”

• 800 plus, czyli świadczenie, które ma pomóc w pokryciu bieżących wydatków związanych z wychowaniem dzieci, ale już nie – zrekompensować wydatki poniesione na dzieci przez rodziców, którzy są obecnie w wieku senioralnym
• Nowe 800 plus dla seniorów, za każde wychowane dziecko (czyli rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do świadczenia wychowawczego) – to potulat petycji, której rozpatrzeniem już niebawem zajmie się Sejm
• Sejmowe BEOS przeciwne wprowadzeniu nowego 800 plus dla seniorów za każde wychowane dziecko (czyli rozszerzenia kręgu osób uprawnionych do świadczenia wychowawczego)
• Świadczenie dla seniorów, za wychowanie dzieci już jest, ale – przysługuje za wychowanie co najmniej czworga dzieci, a ojcom-seniorom wyłącznie zastępczo
• Na jakim etapie są obecnie prace w Sejmie nad rozpatrzeniem petycji w sprawie wprowadzenia nowego 800 plus dla seniorów za każde wychowane dziecko (czyli rozszerzenia kręgu osób uprawnionych do świadczenia wychowawczego)?

800 plus, czyli świadczenie, które ma pomóc w pokryciu bieżących wydatków związanych z wychowaniem dzieci, ale już nie – zrekompensować wydatki poniesione na dzieci przez rodziców, którzy są obecnie w wieku senioralnym

Świadczenie wychowawcze z programu „Rodzina 800 plus” to wsparcie dla rodzin w częściowym pokryciu wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.

Świadczenie w wysokości 800 zł miesięcznie na każde dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia, przysługuje:

• matce lub ojcu,
• opiekunowi faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka),

– jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki, ojca lub odpowiednio – opiekuna faktycznego,

• opiekunowi prawnemu dziecka,
• dyrektorowi domu pomocy społecznej.

O świadczenie wychowawcze 800 plus może ubiegać się każda rodzina, bez względu na stan cywilny rodziców. Otrzymają je, po spełnieniu warunków ustawowych, zarówno rodziny, w których rodzice są w związku małżeńskim, rodzice pozostający w nieformalnych związkach, jak i osoby samotnie wychowujące dziecko. Świadczenie 800 plus nie przysługuje jednak rodzicom-seniorom, jako rekompensata za to, że w przeszłości wychowali dzieci i ponosili w związku z tym wydatki.

Nowe 800 plus dla seniorów, za każde wychowane dziecko (czyli rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do świadczenia wychowawczego) – to potulat petycji, której rozpatrzeniem już niebawem zajmie się Sejm

W dniu 18 maja 2025 r. do Sejmu została złożona petycja obywatelska (nr BKSP-155-X-539/25) w sprawie rozszerzenia świadczenia 800 plus, przysługującego na podstawie ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, również na seniorów – emerytów, którzy „wychowali i wykształcili dzieci”. Petytor postuluje, aby ww. świadczenie przysługiwało:

• w kwocie 400 zł miesięcznie – każdemu rodzicowi-emerytowi, który wychował wyłącznie jedno dziecko i odpowiednio
• w kwocie 800 zł miesięcznie – każdemu rodzicowi-emerytowi, za każde „wychowane i wykształcone” dziecko, jeżeli wychował co najmniej 2 dzieci, które pracują i płacą podatki w Polsce.

W ocenie autora petycji, wprowadzenia takiego świadczenia dla seniorów, którzy wychowali i wykształcili dzieci, które aktualnie pracują w Polsce i płacą tutaj podatki – wymaga „uczciwość pokoleniowa”. Podkreśla on, iż osobom będącym obecnie w wieku senioralnym, w okresie, kiedy wychowywały dzieci – nie przysługiwało świadczenie analogiczne do obecnego 800 plus, co pozbawiło ich kwoty rzędu 172 800 zł (które aktualnie rodzice mogą otrzymać na każde dziecko, pobierając świadczenie 800 plus w okresie od urodzenia dziecka, do ukończenia przez nie 18 roku życia). „Rodzice tychże dzieci, które są aktualnie aktywne zawodowo mają niskie, a wręcz głodowe emerytury i są zawsze pomijani w przyznawaniu wszelkich fruktów z budżetu państwa po 1989 r.” – ubolewa petytor i dodaje – „W praworządnym państwie nie może być tak, że jedni obywatele otrzymują pomoc państwa i żyją sobie dostatnio, a inni są pozbawieni wszelkich praw i tylko łożą na to państwo pieniądze w formie wysokich podatków”.

Z pełną treścią petycji w sprawie rozszerzenia świadczenia 800 plus na rodziców-emerytów, można zapoznać się poniżej:

Sejmowe BEOS przeciwne wprowadzeniu nowego 800 plus dla seniorów za każde wychowane dziecko (czyli rozszerzenia kręgu osób uprawnionych do świadczenia wychowawczego)

W opinii prawnej dotyczącej petycji z dnia 18 maja 2025 r. (nr BKSP-155-X-539/25), której przedmiotem jest rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do świadczenia 800 plus na seniorów – emerytów, którzy „wychowali i wykształcili dzieci” – sejmowe Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji (dalej: BEOS) zarekomendowało nieuwzględnienie przez Komisję do Spraw Petycji żądania będącego przedmiotem petycji.

W ocenie BEOS – „Propozycja zawarta w petycji budzi istotne wątpliwości prawne. Zdefiniowany w petycji krąg osób uprawnionych do dodatku pieniężnego emerytalnego z tytułu wychowania dzieci ma charakter ograniczony i nie obejmuje innych niż rodzice osób bliskich, które wychowywały dzieci, co nie wydaje się uzasadnione.” Ponadto – „Dodatkowe wymogi określone w petycji dotyczące dzieci emerytów stanowiące warunki nabycia prawa do świadczenia [red.: takie jak „wykształcenie” dziecka, jego praca w Polsce i opłacanie przez nie podatków do budżetu państwa] także budzą wątpliwości”, gdyż jak wyjaśnia ekspertka – „w Polsce istnieje obowiązek szkolny i każde dziecko uczęszcza do szkoły, a tym samym zdobywa wykształcenie. W tym kontekście mogą zatem wystąpić trudności z weryfikacją tego warunku.” Co do pracy dorosłych już dzieci na terytorium Polski – „Nie jest jasne, czy określenie należy interpretować w sposób ograniczony tylko do wykonywania pracy czy też w sposób szerszy jako wszystkie rodzaje aktywności zawodowej. Ponadto mogą występować przerwy w wykonywaniu pracy. Niewykonywanie pracy przez określony czas może wynikać z przyczyn zależnych lub niezależnych od danej osoby. W petycji nie określono, jak należy traktować takie okresy, i czy w tym okresie przysługiwałoby przedmiotowe świadczenie. Należy również zwrócić uwagę, że obecnie dorosłe dzieci mogą być trwale niezdolne do pracy z przyczyn niezależnych od nich samych i rodziców. Mogą również wystąpić sytuacje, w których dzieci same uzyskają status emeryta i nie będą pracować.” W kontekście warunku w postaci obowiązku opłacania podatków do budżetu państwa natomiast – „nie doprecyzowano czy dotyczy to podatków związanych z wykonywanie pracy czy jakichkolwiek podatków. Powyższe oznacza, że w praktyce mogłyby wystąpić trudności z weryfikacją spełniania warunków wymaganych do wypłaty świadczenia” – przekonuje dr hab. Magdalena Szczepańska, ekspert ds. legislacji w sejmowym Biurze Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji.

Ponadto, w ww. opinii prawnej podkreślono, iż – „propozycja zawarta w ustawie wymagałaby rozważenia i uregulowania kwestii szczegółowych takich jak: potencjalny zbieg prawa do świadczenia wychowawczego i dodatku czy też status okresów niewykonywania pracy.”

Z pełną treścią opinii prawnej na temat ww. petycji można zapoznać się poniżej:

Świadczenie dla seniorów, za wychowanie dzieci już jest, ale – przysługuje za wychowanie co najmniej czworga dzieci, a ojcom-seniorom wyłącznie zastępczo

W obecnym systemie świadczeń w Polsce, istnieje już świadczenie, które ma zapewnić niezbędne środki utrzymania osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia, aby wychowywać dzieci lub z tego powodu w ogóle go nie podjęły i jest nim – rodzicielskie świadczenie uzupełniające, które przysługuje od 1 marca 2019 r. i zostało wprowadzone ustawą z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (inaczej zwane programem – „Mama 4+”).

Zgodnie z art. 3 ww. ustawy – przysługuje ono:

• matce, która ukończyła 60 lat oraz urodziła i wychowała lub tylko wychowała co najmniej 4 dzieci oraz
• ojcu, który ukończył 65 lat oraz wychował co najmniej 4 dzieci, ponieważ matka dzieci zmarła, porzuciła je lub przez długi czas ich nie wychowywała,

jeżeli nie posiadają oni dochodu zapewniającego niezbędne środki utrzymania (czyli dochodu stanowiącego równowartość co najmniej aktualnie obowiązującej kwoty najniższej emerytury).

Warunek urodzenia i wychowania lub wyłącznie wychowania co najmniej 4 dzieci można spełnić nie tylko w stosunku do dzieci własnych, ale również – dzieci współmałżonka, dzieci przysposobionych lub dzieci przyjętych na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej).

Ponadto, aby otrzymać świadczenie, seniorka lub odpowiednio – senior, musi mieszkać w Polsce i mieć tutaj ośrodek interesów życiowych przez co najmniej 10 lat (po ukończeniu 16 roku życia), a także posiadać:

• polskie obywatelstwo lub
• obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej albo państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) i mieć prawo pobytu lub prawo stałego pobytu w Polsce lub
• zalegalizowany pobyt w Polsce (jeśli jest cudzoziemcem).

Jeżeli uprawniona matka-seniorka lub ojciec-senior co najmniej 4 dzieci, nie pobiera emerytury ani renty – rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługuje w wysokości najniższej emerytury, czyli aktualnie (tj. od 1 marca 2025 r.) – w wysokości 1 878,91 zł miesięcznie. Świadczenie to, podlega corocznej waloryzacji (od 1 marca każdego roku).

Jeżeli natomiast uprawniona matka-seniorka lub ojciec-senior, pobiera emeryturę lub rentę w wysokości niższej niż najniższa emerytura, wówczas – rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługuje w wysokości stanowiącej równowartość różnicy pomiędzy aktualnie obowiązującą kwotą najniższej emerytury, a kwotą pobieranego świadczenia (czyli – stanowi ono dopełnienie do najniższej emerytury).

Nierówność matek i ojców w zakresie uprawnienia do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego (a konkretnie – nieprzysługiwanie świadczenia ojcom, pomimo, że ukończyli 65 lat i wychowali co najmniej 4 dzieci – jeżeli matka dzieci żyje, nie porzuciła ich ani nie zaprzestała ich wychowywania na dłuższy czas) – stało się przedmiotem interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich (dalej: RPO) do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Jak zwrócił uwagę RPO w swoim wystąpieniu w tej sprawie z 25 marca 2024 r. – ustawa jednoznacznie uzależnia zatem prawo ojca do ww. świadczenia od określonych przesłanek związanych z matką. Ojcu przysługuje prawo do świadczenia wyłącznie, gdy nie może skorzystać z niego matka. Zostało zatem ono unormowane zasadniczo odmiennie od uprawnienia matki, a wręcz potraktowane jako zastępcze i posiłkowe.

W opinii RPO, takie ukształtowanie prawa ojca do świadczenia może budzić zasadnicze wątpliwości co do zgodności art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym z art. 33 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.

Jak dalej wyjaśnia rzecznik – „Założenie ustawodawcy, że pierwszeństwo do uzyskania świadczenia ma matka wychowująca co najmniej czworo dzieci, a ojciec wychowujący co najmniej czworo dzieci nabędzie uprawnienie tylko w ograniczonych ściśle warunkach (śmierć matki dzieci, porzucenie dzieci albo długotrwałe zaprzestania wychowywania dzieci) w sposób nierówny traktuje rodziców dzieci.

Może to prowadzić do powielania i utrwalania nieuprawnionych twierdzeń, że w realizacji prawa rodziców do wychowania dzieci to prawo matki nabiera uprzywilejowanego charakteru, a w zakresie obowiązków rodzicielskich, obowiązek wychowywania dzieci obciąża co do zasady matkę, a jedynie w wyjątkowych przypadkach ojca.

Przesądzając o pierwszeństwie kobiety/matki w realizacji prawa do świadczenia w porównaniu z mężczyzną/ojcem – gdy oboje spełniają warunki uzyskania świadczenia z tytułu wychowania co najmniej czworga dzieci – ustawodawca wprowadził nierówność w prawach i obowiązkach rodziców dzieci. Zróżnicowanie takie, w ocenie Rzecznika, nie znajduje racjonalnego uzasadnienia.”

Więcej na ten temat (w tym m.in. na temat dalszych „losów” interwencji RPO w powyższej sprawie, można przeczytać w poniższym artykule:

Na jakim etapie są obecnie prace w Sejmie nad rozpatrzeniem petycji w sprawie wprowadzenia nowego 800 plus dla seniorów za każde wychowane dziecko (czyli rozszerzenia kręgu osób uprawnionych do świadczenia wychowawczego)?

Petycja z dnia 18 maja 2025 r. (nr BKSP-155-X-539/25), której przedmiotem jest rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do świadczenia 800 plus na seniorów – emerytów, którzy „wychowali i wykształcili dzieci” – w dniu 3 czerwca 2025 r. została skierowana do rozpatrzenia przez sejmową Komisję do Spraw Petycji. Posiedzenie, podczas którego ww. Komisja będzie obradować nad petycją, zostało wyznaczone na 8 października 2025 r. Jeżeli posłowie – członkowie Komisji przychylą się do zawartego w niej postulatu – będą mogli podjąć inicjatywę ustawodawczą, mającą na celu zmianę ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci w taki sposób, aby przysługujące na jej podstawie świadczenie 800 plus objęło również rodziców, którzy są już w wieku senioralnym.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1576 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1051 z późn. zm.)
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. M.P. z 2022 r., poz. 990 z późn. zm.)