Nowa petycja w Sejmie: likwidacja PIT w zamian za koniec świadczeń 800 plus oraz 13. i 14. emerytury

• Bilans finansowy według danych Ministerstwa Finansów – likwidacja obu stron równania jako rozwiązanie neutralne
• Sprawiedliwość i powszechność rozwiązania – równość wobec systemu i uproszczenie zasad podatkowych PIT
• Nieskuteczność programów celowych takich jak 800 plus, a także ograniczony wpływ 13. i 14. emerytury
• Korzyści dla obywateli i państwa – większe dochody netto i ograniczenie biurokracji
• Rekomendacje w zakresie samorządów – mechanizmy rekompensacyjne i udział w podatkach VAT i CIT
• Wnioski końcowe – neutralność dla budżetu i stabilność systemu

W Sejmie pojawiła się petycja dotycząca zniesienia podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) w zamian za likwidację programów „Rodzina 800+”, „13. emerytury” oraz „14. emerytury”. Wnioskodawcą jest Robert Ołdakowski, który – na podstawie ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach – wnosi o podjęcie prac legislacyjnych zmierzających do wprowadzenia zmian w systemie podatkowo-socjalnym. Jak pisze autor, petycja dotyczy „zniesienia podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) w zamian za likwidację programów 800+ oraz dodatkowych emerytur („13.” i „14.”)”. Ołdakowski wnosi również o wprowadzenie „mechanizmu rekompensacyjnego dla jednostek samorządu terytorialnego w związku z utratą wpływów z PIT”. Celem propozycji jest utrzymanie neutralności budżetowej, uproszczenie systemu podatkowego i stworzenie bardziej sprawiedliwego, powszechnego rozwiązania, z którego korzyści odczuliby wszyscy podatnicy.

Bilans finansowy według danych Ministerstwa Finansów – likwidacja obu stron równania jako rozwiązanie neutralne

W uzasadnieniu autor powołuje się na oficjalne dane Ministerstwa Finansów i analizy budżetowe, wskazując, że likwidacja podatku PIT oraz świadczeń 800+, 13. i 14. emerytury byłaby neutralna dla budżetu państwa. Jak napisano w petycji: „Likwidacja obu stron równania byłaby neutralna dla budżetu państwa: wpływy z podatku PIT w 2024 r. wyniosły ok. 97,6 mld zł, łączny koszt programów „800+” (ok. 70 mld zł), „13. emerytury” (ok. 13 mld zł) i „14. emerytury” (ok. 14 mld zł) wyniósł ok. 97 mld zł dochody z PIT są niemal równe wydatkom na te trzy świadczenia”.

W dokumencie wskazano, że rozwiązanie pozostaje neutralne także wobec składki zdrowotnej, ponieważ możliwość jej odpisu od podatku została w praktyce wyeliminowana już przy wcześniejszym podniesieniu kwoty wolnej do 30 tysięcy złotych. Wnioskodawca zauważa również, że „wprowadzenie odpowiedniej rekompensaty dla JST gwarantuje stabilność finansową samorządów” oraz że „obowiązek istnienia podatku PIT nie wynika z prawa unijnego – jest to wyłączna kompetencja państw członkowskich.” Zdaniem autora petycji, zniesienie PIT i likwidacja wskazanych świadczeń byłoby nie tylko neutralne finansowo, lecz także administracyjnie prostsze i bardziej racjonalne z punktu widzenia systemowego.

Sprawiedliwość i powszechność rozwiązania – równość wobec systemu i uproszczenie zasad podatkowych PIT

Wnioskodawca podkreśla, że obecne programy socjalne obejmują jedynie wybrane grupy społeczne – rodziny z dziećmi oraz emerytów. Tymczasem, jak stwierdza, „zniesienie podatku PIT byłoby rozwiązaniem powszechnym, z którego skorzystaliby wszyscy podatnicy, w tym emeryci i osoby pracujące wychowujące dzieci”. Autor zaznacza, że takie działanie uczyniłoby system podatkowy prostszym, przejrzystym i bardziej sprawiedliwym. Obecny system – jak wskazuje – zawiera liczne ulgi i odliczenia, które zniekształcają realny poziom opodatkowania.

W petycji znalazło się również zestawienie pokazujące różnicę między nominalnymi a efektywnymi stawkami podatkowymi:

• 2022 r.: I próg (dochód do 120 tys. zł) – 4,13%, II próg (powyżej 120 tys. zł) – 15,58%;
• 2023 r.: I próg (dochód do 120 tys. zł) – 4,50%, II próg (powyżej 120 tys. zł) – 16,00%.

Jak czytamy w uzasadnieniu, „efektywny podatek, płacony przez obywateli, ze względu na wiele, także skomplikowanych odpisów i ulg, jest i tak znacząco niższy niż faktycznie istniejące progi podatkowe”.

Nieskuteczność programów celowych takich jak 800 plus, a także ograniczony wpływ 13. i 14. emerytury

Autor petycji wskazuje, że program „Rodzina 500+”, przekształcony w „800+”, nie osiągnął swojego głównego celu, jakim miał być wzrost dzietności. Jak napisano: „Program „Rodzina 500+”, obecnie „800+”, nie doprowadził do wzrostu dzietności, co było jednym z jego głównych celów - jest to de facto program socjalny bez progów dochodowych, co kłoci się z definicji z ideą wsparcia socjalnego z budżetu państwa”.

W odniesieniu do świadczeń emerytalnych, petycja stwierdza jednoznacznie: „13. i 14. emerytura w praktyce stały się stałym dodatkiem, obciążającym budżet, z ograniczonym wpływem na poprawę sytuacji materialnej części emerytów –powszechny efekt daje kwota wolna w podatku PIT na poziomie 30 tys. zł”. Zdaniem autora, te środki można by lepiej wykorzystać, wprowadzając trwałe rozwiązanie w postaci zniesienia PIT, które przyniosłoby realną ulgę wszystkim obywatelom.

Korzyści dla obywateli i państwa – większe dochody netto i ograniczenie biurokracji

W uzasadnieniu szeroko omówiono korzyści, jakie przyniosłoby zniesienie podatku PIT. Wskazano, że rozwiązanie to zapewniłoby:

• większe dochody netto dla wszystkich podlegających podatkowi PIT,
• uproszczenie systemu podatkowego,
• zmniejszenie biurokracji i kosztów administracyjnych,
• zwiększenie przejrzystości finansów publicznych,
• wzmocnienie samodzielności finansowej obywateli.

W dokumencie, w kontekście korzyści dla obywateli i państwa, zapisano dokładnie tak: „Większe dochody netto dla wszystkich obywateli, osiągających przychody podlegające podatkowi PIT, bez względu na sytuację rodzinną. Uproszczenie systemu podatkowego – brak rocznych rozliczeń PIT, ulg i skomplikowanych formularzy. Zmniejszenie biurokracji i kosztów administracyjnych. Zwiększenie przejrzystości finansów publicznych. Wzmocnienie samodzielności finansowej obywateli – to oni decydowaliby w większym stopniu o wydatkowaniu własnych środków”. Według wnioskodawcy, takie rozwiązanie sprzyjałoby rozwojowi gospodarczemu i wzrostowi zaufania społecznego do instytucji państwowych.

Rekomendacje w zakresie samorządów – mechanizmy rekompensacyjne i udział w podatkach VAT i CIT

Szczególne miejsce w petycji zajmują rekomendacje dotyczące zabezpieczenia dochodów jednostek samorządu terytorialnego po zniesieniu PIT. Autor pisze: „Aby uniknąć ubytku dochodów JST, wnoszący petycję rekomenduje wprowadzenie mechanizmu rekompensacyjnego w wysokości odpowiadającej utraconym wpływom z PIT, realizowanego poprzez zwiększenie udziału JST w podatku VAT oraz CIT w kilku wariantach łącznych lub opcjonalnych”. Wśród proponowanych mechanizmów znalazły się:

• Przekazanie samorządom części wpływów z VAT „Mechanizm: zwiększenie udziału JST w podatku od towarów i usług (VAT) z obecnych ~46% do np. 50–55%. Argumentacja: VAT jest podatkiem konsumpcyjnym – jest to prosty mechanizm i nie wymagający tworzenia nowych podatków.”
• Stały udział JST w podatku CIT „Mechanizm: samorządy otrzymują określony procent wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), np. 10–15%. Argumentacja: stabilny dopływ środków, który częściowo kompensuje utracony PIT, w dużych miastach z rozwiniętą działalnością gospodarczą wpływy z podatku CIT mogą być odczuwalne dla budżetów gmin.”

Petycja zawiera także propozycję utworzenia „funduszu rekompensacyjnego z budżetu centralnego”, który zapewniałby coroczną rekompensatę dla JST w wysokości odpowiadającej utraconym wpływom z PIT. Autor zauważa, że „połączenie kilku źródeł – np. 50% z VAT + 10% z CIT + pozostała część z budżetu centralnego – powoduje, że rekompensata jest rozłożona i mniej wrażliwa na wahania ekonomiczne w gospodarce”. Petycja proponuje również „coroczną indeksację rekompensaty proporcjonalną do wzrostu PKB lub inflacji”, co ma zabezpieczyć stabilność samorządów w dłuższej perspektywie.

Wnioski końcowe – neutralność dla budżetu i stabilność systemu

W końcowej części petycji autor przedstawia kluczowe punkty swojego postulatu:

1. Zniesienie podatku PIT w zamian za likwidację programów 800+, 13. i 14. emerytury jest rozwiązaniem neutralnym dla budżetu państwa, bardziej sprawiedliwym i korzystnym dla wszystkich obywateli.
2. Rozwiązanie upraszcza znacząco obywatelom system podatkowy poprzez równoległą likwidację mnóstwa skomplikowanych odpisów podatkowych i ulg, niejednokrotnie niejasnych i wymagających szczegółowych interpretacji organów skarbowych.
3. Wprowadzenie odpowiedniej rekompensaty dla JST gwarantuje stabilność finansową samorządów.
4. Rozwiązanie likwiduje podstawowy problem PIT, dotyczący braku waloryzacji progów podatkowych w dłuższych okresach czasu2, co staje się de facto regularnie ukrytym podwyższeniem podatków.
5. Rozwiązanie wychodzi na przeciw postulatom (także wyborczym) zwiększenia kwoty wolnej od podatku do 60 tys. zł w napiętej sytuacji budżetowej, dużego deficytu i znaczących wydatków zbrojeniowych.