Emerytura honorowa to najwyższe świadczenie dla seniorów. Od 2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wypłaca już 6590 zł miesięcznie tego specjalnego świadczenia. Jednocześnie w wymogach nie ma ani słowa o stażu pracy. Oto szczegóły.
- Emerytura honorowa: zasady przyznawania i warunki wypłaty
- Zmiana zasad waloryzacji honorowej emerytury
- Wysokość podwyżek emerytury honorowej po marcowej waloryzacji
- Honorowa emerytura a konieczność złożenia wniosku
- Procedura złożenia wniosku o emeryturę honorową dla stulatków spoza systemu
- Świadczenie honorowe dla stulatków bez stażu pracy w Polsce lub mieszkających za granicą
- Świadczenie honorowe dla stulatków w 2026 roku - waloryzacja
Emerytura honorowa: zasady przyznawania i warunki wypłaty
Emerytura honorowa, będąca świadczeniem przeznaczonym dla stulatków, odnotowała znaczący wzrost po marcowej waloryzacji, osiągając kwotę 6589,67 zł, podczas gdy na początku roku wynosiła ona jeszcze 6246,13 zł. Jedynym kryterium uprawniającym do otrzymania tych pieniędzy jest osiągnięcie stu lat życia, niezależnie od stażu pracy czy prawa do jakichkolwiek innych świadczeń, w tym również od wysokości pobieranej emerytury zasadniczej, a nawet od tego, czy senior w ogóle pobiera jakiekolwiek świadczenie.
Zmiana zasad waloryzacji honorowej emerytury
Wprowadzona pod koniec ubiegłego roku zmiana zniosła wcześniejsze zasady, które zamrażały kwotę świadczenia w momencie jego przyznania na niezmienionym poziomie do końca życia beneficjenta. Obecnie, od 2025 roku, obowiązuje zasada corocznej marcowej waloryzacji emerytury honorowej, co oznacza, że świadczeniobiorcy otrzymują regularne podwyżki.
Wysokość podwyżek emerytury honorowej po marcowej waloryzacji
W rezultacie pierwszej marcowej waloryzacji, osoby, którym świadczenie przyznano rok temu, otrzymały podwyżkę w wysokości 343,5 zł, natomiast beneficjenci pobierający emeryturę honorową już od 2023 roku, zanotowali wzrost świadczenia aż o 1050 zł.
Honorowa emerytura a konieczność złożenia wniosku
W większości przypadków, stulatkowie otrzymują ten wysoki dodatek automatycznie od ZUS lub KRUS, bez konieczności składania wniosku. Wypłata następuje z automatu dla każdego, kto ukończył sto lat. Wyjątek stanowią jednak stulatkowie, którzy nie pobierają żadnego świadczenia ani z ZUS, ani z KRUS i w związku z tym nie figurują w systemach tych instytucji. W ich przypadku niezbędne jest złożenie odpowiedniego wniosku, ponieważ dopóki senior nie zostanie zgłoszony, instytucje te, mimo osiągnięcia przez niego wieku stu lat, nie są w stanie wypłacić mu emerytury honorowej.
Procedura złożenia wniosku o emeryturę honorową dla stulatków spoza systemu
Osoby, które ukończyły sto lat, lecz nie są w systemach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), ponieważ nigdy nie pobierały z tych instytucji żadnych świadczeń (np. emerytury, renty), nie otrzymają świadczenia honorowego automatycznie. W ich przypadku konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku w celu aktywacji wypłaty. Wniosek ten należy skierować do tej instytucji, która byłaby właściwa dla danego seniora – najczęściej jest to ZUS. Do wniosku należy dołączyć oryginalny akt urodzenia lub jego uwierzytelnioną kopię, która potwierdzi osiągnięcie wymaganego wieku stu lat. Sam fakt ukończenia stu lat nie gwarantuje rozpoczęcia wypłaty, dopóki senior nie figuruje w systemie. Dopiero po formalnym zgłoszeniu i dostarczeniu niezbędnych dokumentów ZUS lub KRUS może zweryfikować uprawnienia i rozpocząć comiesięczną wypłatę świadczenia honorowego, które, co istotne, przysługuje niezależnie od wcześniejszego stażu pracy i innych uprawnień emerytalnych.
ZUS udostępnia specjalny, dedykowany formularz wniosku o to świadczenie, oznaczony symbolem ESH, czyli wniosek o świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia. Formularz ten jest łatwo dostępny zarówno online na stronie internetowej ZUS, jak i w każdej stacjonarnej placówce Zakładu. Natomiast Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) nie ma odrębnego, nazwanego formularza ESH. Zamiast tego, osoby ubiegające się o świadczenie honorowe z KRUS składają wniosek w formie pisemnej lub ustnej do protokołu bezpośrednio w placówce, często wykorzystując ogólne formularze emerytalno-rentowe lub po prostu składając odpowiednie pismo z prośbą o przyznanie świadczenia, zawsze jednak dołączając akt urodzenia lub jego uwierzytelnioną kopię, który jest kluczowym dokumentem potwierdzającym ukończenie 100 lat.
Świadczenie honorowe dla stulatków bez stażu pracy w Polsce lub mieszkających za granicą
Kwestia przyznania świadczenia honorowego dla stulatków, którzy nie mieli w Polsce stażu pracy i/lub mieszkają za granicą, wymaga spełnienia dodatkowych kryteriów, określonych w nowej ustawie o świadczeniu honorowym, która weszła w życie 1 stycznia 2025 roku. Zgodnie z nowymi przepisami, aby ubiegać się o świadczenie honorowe na wniosek – co dotyczy osób nieposiadających prawa do emerytury lub renty wypłacanej przez polskie organy emerytalne – stulatek musi spełniać trzy zasadnicze warunki: po pierwsze, posiadać obywatelstwo polskie, po drugie, ukończyć 100 lat życia, a po trzecie, wykazać posiadanie ośrodka interesów życiowych w Polsce po ukończeniu 16. roku życia przez okres co najmniej 10 lat. W praktyce oznacza to, że dla stulatków mieszkających za granicą lub tych, którzy nigdy nie pobierali świadczeń w Polsce, do wniosku (formularz ESH w ZUS) należy dołączyć nie tylko akt urodzenia potwierdzający wiek, ale także oświadczenie o posiadaniu obywatelstwa polskiego oraz oświadczenie o ośrodku interesów życiowych. To ostatnie, formalnie określane jako centrum interesów osobistych lub gospodarczych, jest zazwyczaj definiowane tak samo jak w przepisach podatkowych i wymaga złożenia dowodów lub oświadczenia, że wnioskodawca miał swój ośrodek interesów życiowych w Polsce przez minimum 10 lat po osiągnięciu pełnoletności. Mogą to być dokumenty potwierdzające związki osobiste, takie jak zamieszkiwanie rodziny, lub gospodarcze, jak posiadanie nieruchomości czy rachunków bankowych, choć z uwagi na wejście ustawy w życie w 2025 roku, ostateczna lista akceptowanych dokumentów zależy od indywidualnej oceny ZUS.
Zgodnie z nową ustawą o świadczeniu honorowym, aby stuletni obywatel Polski, który nie pobiera emerytury ani renty, mógł otrzymać świadczenie na wniosek, musi wykazać, że posiadał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) przez co najmniej 10 lat po ukończeniu 16. roku życia. ZUS, definiując to pojęcie, bezpośrednio odsyła do Art. 3 ust. 1a pkt 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. To powiązanie prawne oznacza, że ZUS będzie stosował kryteria wypracowane pierwotnie na potrzeby ustalania rezydencji podatkowej. Ośrodek interesów życiowych nie jest definiowany zero-jedynkowo, lecz polega na ocenie, z którym krajem osoba ma najściślejsze powiązania. Uznaje się, że dana osoba posiada ośrodek interesów życiowych w Polsce, jeśli spełnia choćby jedną z dwóch głównych przesłanek:
- Przesłanka osobista (Centrum interesów osobistych): Dotyczy więzi rodzinnych, towarzyskich, politycznych, społecznych oraz kulturalnych. Oznacza to miejsce, w którym stulatek (w przeszłości) skupiał swoje życie osobiste – np. tam, gdzie mieszkała jego najbliższa rodzina, prowadził życie towarzyskie lub miał silne powiązania społeczne.
- Przesłanka gospodarcza (Centrum interesów gospodarczych): Dotyczy więzi ekonomicznych i majątkowych. Oznacza to miejsce, w którym znajdował się główny majątek, inwestycje, prowadzone były interesy, posiadane rachunki bankowe czy źródła dochodów stulatka.
Kluczowe jest to, że wystarczy spełnienie jednej z tych przesłanek, aby uznać ośrodek interesów życiowych w Polsce. W przypadku wniosku o świadczenie honorowe stulatek lub jego pełnomocnik składa pisemne oświadczenie o spełnieniu tego warunku, pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Decyzję w sprawie przyznania świadczenia na wniosek wydaje ZUS, który na podstawie tego oświadczenia i dołączonego aktu urodzenia, ustala, czy wymóg 10-letniego okresu posiadania ośrodka interesów życiowych w Polsce został spełniony.
Świadczenie honorowe dla stulatków w 2026 roku - waloryzacja
Świadczenie honorowe przeznaczone dla stulatków, które po waloryzacji marcowej 2025 roku osiągnęło kwotę 6589,67 zł brutto, czekają kolejne zmiany w roku następnym. Planowana jest bowiem kolejna waloryzacja z dniem 1 marca 2026 roku, a prognozowany wskaźnik wzrostu ma wynieść 4,88 proc. Jeżeli wskaźnik ten się potwierdzi, miesięczna kwota brutto emerytury honorowej wzrośnie do około 6911,63 zł, co stanowi podwyżkę o około 322 zł brutto w stosunku do kwoty obowiązującej w roku 2025. Warto podkreślić, że wiek pozostaje jedynym kluczowym kryterium do otrzymania tego świadczenia – przysługuje ono każdemu po ukończeniu stu lat życia i jest wypłacane niezależnie od stażu pracy seniora, posiadanych praw do innych emerytur oraz ich wysokości. W zdecydowanej większości przypadków wypłata następuje z urzędu (automatycznie) dla stulatków, którzy już figurują w systemach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), natomiast jedynym wyjątkiem są osoby niepobierające żadnego świadczenia z tych instytucji, które muszą złożyć wniosek, aby zainicjować wypłatę.