Czy na POChP można dostać orzeczenie o niepełnosprawności? To jedno z najczęściej zadawanych pytań przez osoby, które zmagają się z dusznością, ograniczoną wydolnością i częstymi zaostrzeniami choroby. Od 2026 roku komisje mają korzystać z nowych, ujednoliconych zasad, a w praktyce oznacza to, że część pacjentów z POChP może liczyć na orzeczenie, nawet w stopniu umiarkowanym lub znacznym, jeśli choroba realnie ogranicza codzienne funkcjonowanie. Wyjaśniamy, jakie objawy i dokumenty są najważniejsze, kiedy komisje orzekają pozytywnie i co dokładnie trzeba wykazać, aby uzyskać wsparcie.
- Co to jest POChP i jak wpływa na codzienne życie?
- Czy na POChP przysługuje orzeczenie o niepełnosprawności?
- POChP a orzeczenie: od czego zależy przyznanie?
- Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności z powodu POChP?
- Prawa i świadczenia przyznawane z tytułu orzeczenia
- Czy warto starać się o orzeczenie?
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to schorzenie, które stopniowo ogranicza możliwości oddychania, utrudnia codzienne funkcjonowanie i w wielu przypadkach uniemożliwia pracę zawodową. Czy samo rozpoznanie POChP wystarczy, aby uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności? Odpowiedź brzmi: to zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz wpływu na zdolność do samodzielnej egzystencji i pracy. W polskim systemie orzekania o niepełnosprawności liczy się bowiem nie nazwa choroby, lecz to, jak bardzo ogranicza ona codzienne życie.
Co to jest POChP i jak wpływa na codzienne życie?
Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest chorobą postępującą, charakteryzującą się trwałym zwężeniem dróg oddechowych. Do najczęstszych przyczyn należą wieloletnie palenie tytoniu, zanieczyszczenia powietrza i ekspozycja na pyły. Chorzy z POChP zmagają się z:
- Przewlekłym kaszlem, częstymi infekcjami dróg oddechowych i dusznościami.
- Spadkiem wydolności organizmu, ograniczoną tolerancją wysiłku oraz szybszym męczeniem się.
- Zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i pogorszeniem ogólnego stanu zdrowia.
U osób z zaawansowaną chorobą każdy wysiłek, nawet wejście po schodach czy krótkie wyjście z domu, może być wyzwaniem. To przekłada się zarówno na życie zawodowe, jak i codzienne funkcjonowanie w domu.
Czy na POChP przysługuje orzeczenie o niepełnosprawności?
W Polsce orzekanie o niepełnosprawności nie opiera się na wykazie konkretnych chorób. Liczy się stopień ograniczenia, jaki dana choroba wywołuje. Orzeczenie mogą otrzymać osoby, u których stwierdzono niepełnosprawność w jednym z trzech stopni:
- Lekki stopień – przyznawany, gdy choroba powoduje istotne ograniczenia w życiu codziennym, ale nie uniemożliwia pracy.
- Umiarkowany stopień – gdy choroba znacząco utrudnia funkcjonowanie, a osoba wymaga częściowej pomocy innych.
- Znaczny stopień – przysługuje osobom całkowicie niezdolnym do pracy i wymagającym stałej opieki lub nadzoru.
Niepełnosprawność orzeka się dla osób dorosłych w powiatowych zespołach do spraw orzekania o niepełnosprawności, a dla osób uprawnionych do rent – w ZUS.
POChP a orzeczenie: od czego zależy przyznanie?
Samo rozpoznanie POChP nie gwarantuje otrzymania orzeczenia o niepełnosprawności. Decyduje faktyczny wpływ choroby na codzienne życie i pracę, mierzony m.in. poprzez:
- Stopień ograniczenia wydolności oddechowej, oceniany podczas badań i spirometrii.
- Liczbę zaostrzeń choroby oraz częstotliwość hospitalizacji.
- Konieczność przyjmowania tlenu (terapia domowa).
- Inne schorzenia współistniejące (np. choroby układu krążenia).
- Możliwość wykonywania pracy – czy choroba uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie obowiązków zawodowych.
W praktyce oznacza to, że osoby z łagodną lub umiarkowaną formą POChP, które są w stanie pracować i samodzielnie żyć, mogą nie otrzymać orzeczenia, natomiast w bardziej zaawansowanych stadiach choroby, szczególnie przy konieczności tlenoterapii lub częstych zaostrzeniach, orzeczenie jest przyznawane najczęściej w stopniu umiarkowanym lub nawet znacznym.
Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności z powodu POChP?
- Zbierz dokumentację medyczną – przede wszystkim aktualne badania pulmonologiczne, spirometryczne oraz informacje o przebytych hospitalizacjach i stosowanym leczeniu (np. tlenoterapii).
- Złóż wniosek w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności właściwym dla miejsca zamieszkania (dla celów pozarentowych). Wniosek pobierzesz z lokalnego urzędu lub strony internetowej powiatu.
- Przyjdź na komisję – orzeczenie wydaje się po badaniu przez lekarza orzecznika i, jeśli to konieczne, psychologa lub specjalistę innej dziedziny. W niektórych przypadkach komisja może podjąć decyzję na podstawie dostarczonej dokumentacji, bez osobistego badania.
- Odbierz decyzję – orzeczenie określi stopień niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny) oraz wskazania, takie jak: konieczność stałej opieki, prawo do turnusów rehabilitacyjnych czy możliwość korzystania z ulg w transporcie.
Prawa i świadczenia przyznawane z tytułu orzeczenia
Jeśli osoba z POChP otrzyma orzeczenie, może skorzystać z różnych świadczeń i ulg, w zależności od przyznanego stopnia:
- Zasiłek pielęgnacyjny – 215,84 zł miesięcznie, przyznawany osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub umiarkowanym, jeśli choroba powstała przed 21. rokiem życia.
- Renta z tytułu niezdolności do pracy – dla osób, których stan zdrowia uniemożliwia podjęcie zatrudnienia.
- Świadczenie wspierające (od 2024 roku) – dla osób całkowicie niesamodzielnych, które wymagają stałej opieki.
- Ulga rehabilitacyjna – możliwość odliczenia wydatków związanych z leczeniem od podatku.
- Dofinansowania PFRON – na sprzęt medyczny (np. koncentratory tlenu), likwidację barier architektonicznych, dojazdy na rehabilitację.
- Pierwszeństwo w kolejkach do rehabilitacji i wsparcia społecznego.
Czy warto starać się o orzeczenie?
Jeśli POChP w istotny sposób ogranicza Twoją codzienną aktywność, wymaga częstej opieki lekarskiej lub tlenoterapii, warto rozważyć złożenie wniosku. Orzeczenie nie jest wyłącznie papierem, otwiera drogę do świadczeń, ulg oraz programów wsparcia. Warto jednak pamiętać, że każdą sprawę komisja ocenia indywidualnie, a kluczowym kryterium jest stopień ograniczenia funkcjonowania, a nie sama nazwa choroby.
Jeżeli nie jesteś pewien, czy kwalifikujesz się do uzyskania orzeczenia, skonsultuj się z lekarzem prowadzącym lub poradnią pulmonologiczną. Dobrze przygotowana dokumentacja medyczna i opinia specjalisty zwiększa szanse na pozytywne rozpatrzenie wniosku.