(?) Od dwóch miesięcy prowadzę własną działalność gospodarczą. Jest to moja pierwsza praca zarobkowa po ukończeniu studiów. Czy muszę wybrać otwarty fundusz emerytalny? Jeśli tego nie zrobię, to czy wszystkie składki na moje ubezpieczenie zostaną w ZUS?
Pana obowiązkiem jest wybranie otwartego funduszu emerytalnego (OFE, czyli tzw. II filaru ubezpieczeń). Część składek na Pana ubezpieczenie emerytalne - w wysokości 7,3% podstawy wymiaru tych składek - musi zostać przekazana do OFE. Jeśli nie dokona Pan wyboru funduszu w odpowiednim terminie, ZUS wybierze go za Pana.
Członkami OFE muszą być wszystkie osoby, które w 1999 r. miały mniej niż 30 lat. Natomiast osoby starsze, które w 1999 r. nie ukończyły jeszcze 50 lat, miały prawo, ale nie obowiązek, zapisania się do II filaru.
Osoba urodzona po 31 grudnia 1968 r. ma obowiązek wybrać OFE w ciągu 7 dni od daty podjęcia pracy lub innej formy działalności, z tytułu której są odprowadzane składki na ubezpieczenie emerytalne. Jeśli w tym czasie nie podpisze umowy z żadnym funduszem, ZUS wysyła do niej wezwanie do zawarcia takiej umowy w terminie do 10 stycznia lub do 10 lipca.
Dla osoby, która po otrzymaniu wezwania z ZUS nie wybierze OFE, fundusz wybiera ZUS w drodze losowania. Losowanie takie odbywa się dwa razy w roku:
• w ostatnim dniu roboczym stycznia,
• w ostatnim dniu roboczym lipca.
Losowanie nie dotyczy osób, które po otrzymaniu z ZUS wezwania miały mniej niż 30 dni na wybór OFE. W ich przypadku termin na dokonanie wyboru mija zamiast w styczniu - w lipcu, a zamiast w lipcu - w styczniu następnego roku.
(?) Od kilku lat jestem członkiem OFE, którego wyniki mnie nie satysfakcjonują. Czy przystąpienie do określonego funduszu jest dożywotnie, czy mogę zmienić fundusz?
Podpisanie umowy o zmianę funduszu emerytalnego jest możliwe w dowolnym momencie, przy czym osoba zmieniająca fundusz, którego członkiem była krócej niż 24 miesiące, ponosi opłatę za zmianę.
Faktyczne przeniesienia klientów OFE (tzw. transfery) są dokonywane przez ZUS tylko cztery razy w roku. Aby zdążyć zmienić fundusz emerytalny w najbliższym możliwym terminie, należy odpowiednio wcześnie zawrzeć umowę z nowym OFE. Gdy umowa zostanie zawarta:
• do 25 stycznia - transfer odbywa się w lutym,
• do 25 kwietnia - transfer odbywa się w maju,
• do 25 lipca - transfer odbywa się w sierpniu,
• do 25 października - transfer odbywa się w listopadzie.
Transfer jest bezpłatny dla osoby zmieniającej fundusz, której staż członkowski przekroczył 24 miesiące. W razie krótszego stażu członkowskiego opłata za transfer wynosi:
• 80 zł - dla osoby, która była członkiem zmienianego OFE ponad 12 miesięcy,
• 160 zł - dla osoby, która była członkiem OFE nie więcej niż 12 miesięcy.
Zmiana OFE wiąże się ze skutkami finansowymi również w zakresie opłat, jakie OFE pobiera za zarządzanie. Jest to opłata potrącana z każdej składki przekazanej przez ZUS do OFE, której górna granica jest narzucona przez Państwo, ale waha się od 7% (obecnie) do 3,5% (w 2014 r.). Opłaty te są progresywnie malejące - im dłuższy staż członkowski w OFE, tym mniejsze opłaty. Po zmianie OFE staż członkowski jest liczony na nowo, w związku z tym opłaty te są większe.
(?) Zatrudniliśmy osobę, która na niepełny etat pracuje w innej firmie. Czy ze względu na zatrudnienie w dwóch zakładach pracy pracownik może przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego innego niż ten, do którego są odprowadzane jego składki z niepełnego etatu?
Każda osoba może być członkiem tylko jednego OFE bez względu na to, czy pracuje w jednym, czy w kilku zakładach pracy bądź wykonuje różne rodzaje działalności.
Część składki na ubezpieczenie emerytalne z każdego źródła przychodów (7,3% podstawy wymiaru tej składki) jest wpłacana do jednego OFE.
(?) Czy w razie rozwodu składki zapisane na moim koncie w OFE będą podlegać podziałowi majątkowemu?
W przypadku gdy istniała wspólność majątkowa, środki te są dzielone między małżonków zgodnie z wyrokiem sądu.
W razie rozwodu lub unieważnienia małżeństwa, jeśli między małżonkami istniała wspólność majątkowa, podział środków zgromadzonych na ich kontach w OFE następuje zgodnie z decyzją sądu. Środki są wówczas przekazywane na indywidualne konta małżonków do funduszy emerytalnych, których są członkami. Jeżeli były współmałżonek nie jest członkiem żadnego OFE (np. nigdy nie pracował), to musi on wybrać fundusz emerytalny, do którego zostaną przekazane środki zasądzone na jego rzecz.
(?) Czy składki, które ZUS przekazuje na moje konto w OFE, może odziedziczyć moja żona lub dzieci?
Składki zgromadzone na rachunku w OFE podlegają dziedziczeniu. Ważny jest w tym przypadku fakt wspólności majątkowej między Panem a żoną oraz wskazanie uprawnionych osób we wniosku o członkostwo w OFE.
Po śmierci członka OFE połowę środków zgromadzonych na jego koncie - w zakresie, w jakim te środki stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej - fundusz przekazuje na rachunek współmałżonka. Natomiast niewykorzystane środki są przekazywane osobom wskazanym przez zmarłego członka funduszu we wniosku o przystąpienie do OFE, a w przypadku ich braku - wchodzą w skład spadku.
Osobę uposażoną, tj. osobę uprawnioną do środków zgromadzonych na rachunku członka OFE w razie jego śmierci, można wskazać w momencie podpisywania umowy z OFE lub później. Członek funduszu może wskazać wiele osób uposażonych, może też w każdym czasie zmienić swoją dyspozycję w tym zakresie.
(?) Otrzymałem z OFE informację o jednostkach rozrachunkowych na moim rachunku w OFE. Co to dla mnie oznacza? Jak często OFE powinien mnie informować o składkach, jakie ZUS przekazał na moje konto?
OFE ma obowiązek raz w roku przekazać pisemną informację o środkach znajdujących się na rachunku członka. W informacji tej powinny się znaleźć dane o: liczbie, wartości jednostki rozrachunkowej i łącznej wartości jednostek rozrachunkowych na rachunku w dniu sporządzenia informacji.
OFE ma obowiązek udzielić na piśmie informacji o pieniężnej wartości środków zgromadzonych na rachunku członka OFE na każde jego żądanie. Fundusze oferują również dostęp do rachunku on-line przez aplikacje internetowe.
Wszystkie składki wpłacane do funduszu oraz wypłaty transferowe są przeliczane na jednostki rozrachunkowe. Wzrost wartości jednostki rozrachunkowej oznacza wzrost wartości oszczędności członków funduszu. Liczba jednostek na rachunku pomnożona przez wartość jednostki rozrachunkowej w danym dniu to wartość środków zgromadzonych na rachunku członka OFE.
(?) Czy po ukończeniu wieku emerytalnego będę mógł wybrać składki zgromadzone na moim koncie w OFE?
Ukończenie wieku emerytalnego nie będzie równoznaczne z możliwością wypłacenia składek zgromadzonych na koncie w OFE.
Składki zgromadzone na koncie funduszu OFE przekaże do zakładu emerytalnego wybranego przez członka OFE po otrzymaniu z ZUS zawiadomienia o tym, że osoba ta złożyła wniosek o emeryturę z I filaru (tj. z ZUS). ZUS wyda wówczas decyzję o przyznaniu emerytury zarówno z I, jak i z II filaru systemu emerytalnego (ZUS i OFE).
Obecnie są rozważane różne opcje wypłaty świadczeń z II filaru systemu emerytalnego. Pierwsze emerytury z II filaru zostaną wypłacone w 2009 r. Nie istnieją jeszcze zakłady emerytalne, a przepisy o ich tworzeniu są na razie w fazie projektów.
• art. 82 ust. 1-3, art. 99 ust. 1, art. 100 ust. 3, art. 107 ust. 1, art. 111, art. 119, art. 122, art. 126, art. 129a, art. 131 ust. 1, art. 132 ust. 1 ustawy z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (DzU z 2004 r. nr 159, poz. 1667 ze zm.),
• § 3 rozporządzenia z 17 lutego 2004 r. w sprawie opłaty pobieranej przez powszechne towarzystwo emerytalne z tytułu wypłat transferowych (DzU nr 31, poz. 262),
• art. 22 ust. 3, art. 111 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
• § 15 i § 16 rozporządzenia z 14 kwietnia 2004 r. w sprawie trybu i terminu powiadamiania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez otwarty fundusz emerytalny o zawarciu umowy z członkiem oraz dokonywania wypłaty transferowej (DzU nr 86, poz. 804).
Łukasz Kurnik
specjalista ds. programów inwestycyjnych