Przedsiębiorca zagrożony upadłością, jako skutkiem pogorszenia się warunków rynkowych, może skutecznie doprowadzić do restrukturyzacji swojej firmy. Uniknie jej likwidacji wówczas, gdy zawrze układ z wierzycielami. Dlatego ma prawo domagać się, aby sąd ogłosił jego upadłość z możliwością zawarcia układu.
Propozycje układowe
Propozycje układowe przedsiębiorca musi zgłosić najpóźniej w ciągu miesiąca od wydania przez sąd postanowienia o możliwości ogłoszenia upadłości połączonej z zawarciem układu. Powinien również przedłożyć rachunek przepływów pieniężnych za okres ostatnich dwunastu miesięcy.
Oprócz przedsiębiorcy w tym samym czasie propozycje układowe ma prawo złożyć nadzorca sądowy albo zarządca. Sędzia komisarz może okres składania propozycji układowych przedłużyć z ważnych powodów do trzech miesięcy. Na przykład może to zrobić z powodu choroby upadłego.
Natomiast wierzycielowi wolno złożyć propozycje układowe tylko wówczas, gdy na jego wniosek sąd ogłosi upadłość dłużnika z możliwością zawarcia układu. Występując z takim wnioskiem, wierzyciel powinien uprawdopodobnić swoje roszczenia.
Upadły przedsiębiorca, syndyk oraz rada wierzycieli mogą złożyć propozycje układowe nawet wówczas, gdy sąd ogłosi upadłość dłużnika obejmującą likwidację jego majątku. Jeżeli przy tym uprawdopodobnią, że w drodze układu wierzyciele zostaną bardziej zaspokojeni niż wówczas, gdyby uległ likwidacji majątek upadłego, to wówczas sąd zmieni wcześniej wydane postanowienie.
Umowa o układ z wierzycielami
Układ dłużnika z wierzycielami obejmuje całe zadłużenie, które powstało przed dniem ogłoszenia upadłości. Zostają objęte nim nawet wierzytelności zabezpieczone przez przewłaszczenie na zabezpieczenie: własności rzeczy, wierzytelności lub innego prawa. Obejmuje również odsetki od nich za cały czas opóźnienia się dłużnika ze spełnieniem świadczenia.
Natomiast układ nie obejmuje należności z tytułu: alimentów, rent odszkodowawczych za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa oraz śmierci, wierzytelności o wydanie mienia lub spłaconych za zgodą sędziego komisarza, długów spadkowych, gdy wierzyciel spadek nabył już po ogłoszeniu upadłości, a spadek wszedł do masy upadłości. Nie wchodzą do niego również składki na ubezpieczenie społeczne, wierzytelności ze stosunku pracy, zabezpieczone na mieniu upadłego hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, skarbowym i hipoteką morską, gdy wierzyciel nie wyraził zgody na objęcie ich układem.
PRZYKŁAD: SPADEK WCHODZI DO MASY UPADŁOŚCI
Już po ogłoszeniu upadłości upadły przedsiębiorca odziedziczył spadek. Spadek wchodzi wówczas do masy upadłości. Syndyk, nadzorca sądowy lub zarządca nie muszą składać oświadczenia o przyjęciu spadku.
W takim przypadku spadek zostaje przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, czyli spadkobierca odpowiada za długi zmarłego spadkodawcy do wysokości stanu czynnego spadku. Natomiast układ nie obejmuje wierzytelności, za które upadły odpowiada w związku z nabyciem spadku po ogłoszeniu upadłości i jego wejściu do masy upadłości.
Spłata wierzytelności z zysku
Dla zadłużonego przedsiębiorcy korzystne są takie propozycje układowe, które umożliwią mu spłacenie wierzytelności z zysku jego firmy. Przedsiębiorstwo upadłego prowadzi wtedyzarządca. Natomiast propozycje układowe mogą wówczas określać, jaka część zysku firmy upadłego przedsiębiorcy przeznaczona jest na spłatę wierzytelności. Propozycje te mogą obejmować jeden lub kilka sposobów restrukturyzacji oraz określać, jaka część zysku będzie w przyszłości przeznaczona na spłatę wierzytelności.
Składając propozycje układowe, można zaproponować zmianę treści stosunków prawnych lub praw, ustanowić albo zmienić zabezpieczenia wierzytelności. Dołącza się do nich bezwarunkowe oświadczenie osób, które muszą wyrazić zgodę na zmianę: stosunku prawnego, prawa albo zabezpieczenia wierzytelności. Bez ich zgody taka zmiana nie byłaby możliwa.
PRZYKŁAD: ZMIANA TREŚCI STOSUNKÓW PRAWNYCH
Wierzyciel zabezpieczył roszczenie zastawem rejestrowym. Natomiast upadły przedsiębiorca proponuje mu zmianę zabezpieczenia i zamiast tego zastawu ustanowienie hipoteki na nieruchomości.
Aby mogła zostać ustanowiona hipoteka jako ograniczone prawo rzeczowe, niezbędne będzie oświadczenie złożone przez upadłego w formie aktu notarialnego.
Wierzyciele głosują nad układem
Sędzia komisarz zatwierdza listę wierzytelności oraz sporządza listę wierzycieli, obejmującą cztery kategorie ich interesów. Zdarza się, że interesy wierzycieli są sprzeczne i dlatego nad układem głosują oni w grupach, które określane są jako kategorie interesów wierzycieli.
W grupie pierwszej są wierzyciele, którzy mają należności ze stosunku pracy albo są rolnikami i mają należności z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego. Do drugiej grupy należą wierzyciele, którzy mają wierzytelności zabezpieczone rzeczowo. Natomiast trzecia grupa obejmuje wierzycieli, którzy są udziałowcami albo akcjonariuszami. Pozostali wierzyciele zostali zaliczeni do czwartej grupy. Taki podział wierzycieli na grupy opiera się więc na kryteriach, jakie wynikają z charakteru wierzytelności. W dodatku umożliwia on dłużnikowi zaproponowanie wierzycielom, zaliczonym do poszczególnych kategorii, różnych warunków układu. Warunki te dłużnik może uzależnić od tego, jaki wierzyciele mają interes w tym, aby doszło do zawarcia układu.
PRZYKŁAD: INTERESY WIERZYCIELI
Wierzyciel ma zabezpieczenie hipoteczne na nieruchomości upadłego dłużnika. Gdy doszłoby do likwidacji majątku dłużnika, to wówczas odzyskałby wszystkie swoje wierzytelności z nieruchomości obciążonych hipoteką, czyli z przedmiotu zabezpieczenia. Dlatego udział tego wierzyciela w układzie jest dobrowolny.
Aby namówić tego wierzyciela do przystąpienia do układu i do głosowania za jego przyjęciem, dłużnik musi mu zaproponować bardziej korzystne warunki niż wierzycielom, którzy takich zabezpieczeń nie mają.
Wierzyciele nieposiadający zabezpieczenia w postaci hipoteki w czasie likwidacji firmy nie mogą liczyć na całkowite zabezpieczenie swoich roszczeń i dlatego będą bardziej skłonni przystąpić do układu.
Z kolei pracownicy nie są wprawdzie obowiązkowo objęci układem, ale mogą do niego przystąpić, bo są zainteresowani dalszym istnieniem firmy, co gwarantuje im miejsca pracy. Taka sytuacja występuje szczególnie w małych miejscowościach, gdzie dłużnicy wolą nadal pracować u zadłużonego u nich pracodawcy i bardziej chcą go chronić przed likwidacją, niż odzyskać w całości należne roszczenia. Dlatego wolą zgodzić się na układ.
Natomiast procedura związana z tym jest następująca.
Decyzję o podziale wierzycieli podejmuje sędzia komisarz i wydaje w tej sprawie postanowienie. Następnie informacja o wydaniu takiego postanowienia musi zostać obwieszczona w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Każdy wierzyciel może złożyć zażalenie na postanowienie sędziego komisarza, jeżeli uzna, że podział jest błędny albo, że jego wierzytelność powinna zostać zaliczona do innej kategorii.
Dłużnik może zaproponować każdej kategorii wierzycieli inne terminy spłat poszczególnych rat lub inną metodę zaspokojenia wierzytelności. Na przykład wierzycielom, którzy są akcjonariuszami lub udziałowcami, może zaproponować objęcie dalszych akcji albo udziałów, zaś pozostałym wierzycielom tylko spłaty w dowolnie określonych kwotach.
Każda kategoria wierzycieli głosuje osobno nad układem. Dla przyjęcia układu trzeba uzyskać większość: osobową (liczoną w stosunku do osób wierzycieli, niezależnie od wielkości należnych im wierzytelności) oraz kapitałową (liczoną jako stosunek kwoty wierzytelności, przysługującej wierzycielom, którzy głosują za wkładem do pełnej sumy wierzytelności, uprawnionych do głosowania).
Gdyby wierzyciele którejś z kategorii głosujących nie przyjęli układu odpowiednią większością głosów, to wówczas układ nie zostanie przez nich przyjęty, ale może zostać zawarty (gdy sędzia komisarz tak postanowi) mimo braku zgody jednej kategorii wierzycieli. Do tej grupy wcale nie muszą należeć wierzyciele przeciwni układowi, lecz np. tacy, którzy nie chcą się wypowiedzieć w sprawie układu. Taka sytuacja może mieć miejsce również wówczas, gdy braknie kworum.
Ważne!
Propozycje układowe muszą określać sposób restrukturyzacji zobowiązań upadłego oraz uzasadniać go
POZOSTALI WIERZYCIELE
Przedsiębiorstwo transportowe ma majątek, którym jest flota w leasingu. Przy podziale wierzycieli na grupy wydziela się osobną kategorię wierzycieli, do których zalicza się firmy leasingowe. Proponuje się im inne warunki niż pozostałym wierzycielom, aby można było nadal utrzymywać leasing i zawierać nowe umowy w celu korzystania ze środków transportu. Tylko w ten sposób można będzie utrzymać firmę. W takich przypadkach tzw. pozostali wierzyciele mogą więc zostać dodatkowo podzieleni na grupy, albo być pozostawieni w jednej kategorii interesów.