Prawo do odprawy emerytalno-rentowej

Monika Wacikowska
rozwiń więcej
Pracodawca zwolniony jest z obowiązku wypłaty odprawy emerytalnej lub rentowej, jeżeli pracownik już ją otrzymał, np. w innym miejscu pracy. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia.
Warunkiem uzyskania prawa do odprawy emerytalnej lub rentowej jest spełnienie przez pracownika wymagań uprawniających do uzyskania renty lub emerytury, ustanie wiążącego go stosunku pracy oraz związek między przejściem na emeryturę lub rentę a ustaniem stosunku pracy. To, czy pracownik nabywa prawo do emerytury, uzależnione jest odpowiednio od - wieku pracownika oraz jego stażu pracy, a w przypadku renty - od orzeczenia niezdolności do wykonywania pracy. Jeśli pracownik spełnia te wymagania, oznacza to, że ma prawo do ww. świadczeń z ubezpieczenia społecznego (art. 921 § 1 k.p.).

Prawo do odprawy emerytalnej pracownik nabywa jednak tylko wtedy, gdy w związku z nabyciem prawa do emerytury lub renty ustaje stosunek pracy pracownika, bez znaczenia, czy umowa ulega rozwiązaniu na skutek jej wypowiedzenia, porozumienia stron czy też upływu czasu. Sytuacją typową jest wprawdzie ustanie stosunku pracy, po którym pracownik przechodzi bezpośrednio na emeryturę lub rentę. Jak się jednak okazuje, związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem pracownika na emeryturę lub rentę może mieć zarówno charakter przyczynowy, jak i czasowy czy funkcjonalny. Na takim stanowisku stanął również Sąd Najwyższy w wyroku z 8 grudnia 1993 r. (I PRN 111/93, OSNC 1994/12/243).

Odprawa rentowa

Prawo do odprawy rentowej przysługuje, co do zasady, pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem pracownika na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Typowa jest sytuacja, gdy pracownik nabywa prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, rozwiązuje wiążącą go umowę o pracę i przechodzi na rentę. Należy jednak uznać, że prawo do takiej odprawy przysługuje również pracownikowi, którego stosunek pracy ustał wcześniej, niż pracownik nabył prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeśli prawo do tejże renty zostało uzyskane w związku z chorobą, która rozpoczęła się przed upływem okresu wypowiedzenia i trwała nieprzerwanie do chwili zakończenia okresu zasiłkowego (uchwała SN z 4 czerwca 1991 r., I PZP 17/91, OSNC 1992/3/37). Tak samo jest w przypadku, gdy umowa została wypowiedziana przez pracodawcę.

Odprawa rentowa należy się również pracownikowi związanemu umową o pracę zawartą na czas określony, jeśli pracownik stał się niezdolny do pracy na skutek choroby, która została stwierdzona podczas zatrudnienia tego pracownika i po nieprzerwanym okresie pobierania zasiłku chorobowego doprowadziła do przyznania mu renty (uchwała SN z 7 stycznia 2000 r., III ZP 18/99, OSNP 2000/24/888).

Odprawa emerytalna

Odprawa emerytalna przysługuje w przypadku, gdy stosunek pracy pracownika ustaje w związku z przejściem tego pracownika na emeryturę. Nie można jednak uznać, że rozwiązanie umowy o pracę przed osiągnięciem wymaganego wieku emerytalnego lub przed nabyciem odpowiednio długiego okresu zatrudnienia jest rozwiązaniem umowy o pracę w związku z przejściem na emeryturę, nawet gdy przejście na taką emeryturę nastąpiło bezpośrednio po zakończeniu stosunku pracy. Taka sytuacja wskazuje na brak związku między rozwiązaniem umowy o pracę a przejściem na emeryturę, czyli skorzystaniem z przysługujących pracownikowi uprawnień emerytalnych.

Odprawa emerytalna nie należy się również pracownikowi, którego stosunek pracy uległ rozwiązaniu bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy leżącej po stronie pracodawcy, nawet jeśli pracownik w chwili rozwiązania umowy o pracę nabył uprawnienia emerytalne. Takie przejście na emeryturę nie może być uznane za mające związek z rozwiązaniem umowy o pracę (wyrok SN z 16 listopada 2000 r., I PKN 81/00, OSNP 2002/11/265).

Prawo do odprawy emerytalnej przysługuje także pracownikowi, który w czasie trwającego zatrudnienia pobiera emeryturę. Prawo do takiej odprawy pracownik uzyska w chwili, kiedy jego stosunek pracy ustanie, pod warunkiem jednak, że pracownik nie otrzymał takiej odprawy już wcześniej. Nabycie prawa do odprawy, zarówno emerytalnej, jak i rentowej, możliwe jest tylko raz, a co za tym idzie, pracownik, który otrzymał już taką odprawę, nie może nabyć do niej prawa ponownie (art. 921 § 2 k.p.).

Emerytura wcześniejsza i świadczenie przedemerytalne

Pracownicy, którzy z uwagi na zbyt niski wiek nie uzyskali prawa do emerytury na zasadach ogólnych, mają prawo w niektórych przypadkach po spełnieniu dodatkowych przesłanek przejść na tzw. wcześniejszą emeryturę. Spełnienie warunków koniecznych do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury oraz ustanie umowy o pracę w związku z przejściem na taką wcześniejszą emeryturę powoduje po stronie pracodawcy obowiązek wypłaty odprawy emerytalnej. Wcześniejsza emerytura jest bowiem emeryturą, choć udzielana jest na odrębnych zasadach.

To samo dotyczy pracowników, np. górników, którym przepisy przyznają prawo do emerytury wraz z osiągnięciem niższego, niż ogólnie przyjęty, wieku emerytalnego. Pracownik, którego stosunek pracy ustaje w związku z przejściem na taką emeryturę, również nabędzie prawo do odprawy emerytalnej.

Inaczej jest jednak w przypadku pracownika, którego stosunek pracy ustaje w związku z przejściem na świadczenie przedemerytalne. Świadczenie takie nie jest emeryturą, a uzyskanie prawa do tego świadczenia nie może być zrównane z „nabyciem prawa do emerytury”. Z uwagi na powyższe pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia odprawy emerytalnej pracownikowi, którego stosunek pracy ulega rozwiązaniu w związku z przejściem na świadczenie przedemerytalne (wyrok SN z 6 maja 2003 r., I PK 257/02, OSNP 2004/15/267).

Tak samo jest w przypadku pracownika, który rozwiązał umowę o pracę w związku z przejściem na rentę rodzinną. Pracownik ten nie nabywa prawa do odprawy rentowej - renta rodzinna nie jest bowiem rentą z tytułu niezdolności do pracy (wyrok SN z 9 grudnia 1999 r., I PKN 408/99, OSNP 2001/9/305).

Monika Wacikowska

 
Infor.pl
PILNE: Rewolucja w orzekaniu o niepełnosprawności – te zmiany właśnie weszły w życie!
12 cze 2025

Od 11 czerwca 2025 r. obowiązują nowe przepisy dotyczące orzekania o niepełnosprawności. Zmiany wprowadzone rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej mają na celu uproszczenie procedur i ograniczenie konieczności częstego odnawiania orzeczeń. Choć część środowisk przyjęła je z ulgą, nie brakuje głosów krytyki i obaw o ich praktyczne skutki.

Renta wdowia – od kiedy? ZUS podał harmonogram wypłat
12 cze 2025

Już od 1 lipca 2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpocznie wypłaty rent wdowich – nowego świadczenia, na które czekało setki tysięcy uprawnionych. ZUS podał oficjalny harmonogram, z którego wynika, że świadczenia będą wypłacane w dotychczasowych terminach wypłat emerytur i rent: 1., 6., 10., 15., 20. oraz 25. dnia każdego miesiąca.

Od 1 lipca 2025 r. farmaceuci zarobią nawet 10 554 zł brutto. Nowa siatka płac w ochronie zdrowia
12 cze 2025

Od 1 lipca 2025 r. obowiązywać będą nowe minimalne wynagrodzenia dla farmaceutów zatrudnionych w placówkach ochrony zdrowia. Wzrost płac wyniesie nawet 1 300 zł brutto miesięcznie. To efekt corocznej waloryzacji stawek wynikającej z ustawy o minimalnych wynagrodzeniach w ochronie zdrowia, powiązanej ze wzrostem przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

OC dla rowerzystów – konieczność czy ograniczanie wolności? Polacy podzieleni
12 cze 2025

Czy rowerzyści powinni mieć obowiązkowe OC? Wraz ze wzrostem liczby jednośladów na drogach, temat ten wraca jak bumerang i dzieli opinię publiczną. Najnowsze badanie Rankomat.pl pokazuje, że Polacy są niemal równo podzieleni – nie brakuje zarówno zwolenników bezpieczeństwa, jak i obrońców niezależności.

Czy konto firmowe jest obowiązkowe?
12 cze 2025

Przy założeniu firmy musisz dopełnić wielu formalności. O ile wybór nazwy przedsiębiorstwa, wskazanie adresu jego siedziby, czy wskazanie właściwego PKD są obligatoryjne, o tyle otworzenie rachunku firmowego niekoniecznie. Jednak dużo zależy przy tym od tego, jaka forma działalności jest prowadzona, jakie transakcje są wykonywane i wreszcie, czy chce ona korzystać z mechanizmu split payment.

W Sejmie: Wypłaty ZUS do 21. dnia miesiąca to opóźnienie? Wcześniej między 5. a 10. dniem? [Zasiłki i świadczenia]
12 cze 2025

W Sejmie poseł Michał Moskal zwrócił się do rządu (MRPiPS) z prośbą o potwierdzenie albo zaprzeczenie informacji, jakie otrzymał w swoim biurze poselskim. Wyborcy interweniowali u posła domagając się załatwienia przez niego, aby ZUS wypłacał świadczenia między 5. a 10. dniem każdego miesiąca (tak kiedyś), a nie bliżej 21-ego (tak dziś). Dotyczyć ta sytuacja ma dużej liczby świadczeń - zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych, a także świadczenia pielęgnacyjnego.

4 dni pracy i 35 dni urlopu? Tak może wyglądać 2026 rok!
12 cze 2025

Rząd zapowiada gruntowną reformę Kodeksu pracy. W centrum zmian są: skrócenie tygodnia pracy do czterech dni lub 35 godzin oraz wydłużenie urlopu wypoczynkowego do 35 dni. Nowe przepisy mogą wejść w życie już od 2026 roku. Choć projekt budzi entuzjazm wielu pracowników, jego wdrożenie wymaga kompromisów z pracodawcami i szczegółowych analiz kosztów.

Blisko LUDZI i dla LUDZI. Czym Emtor wyróżnia się jako pracodawca na rynku wózków widłowych?
12 cze 2025

Na przestrzeni lat firma Emtor udowodniła, że sukces w biznesie nie zależy wyłącznie od produktów czy wyników finansowych, ale przede wszystkim od ludzi, którzy ten biznes tworzą. To dzięki zaangażowaniu, lojalności i codziennej pracy zespołów połączenie tradycji z nowoczesnością jest możliwe. Emtor stawia na człowieka – nie tylko jako pracownika, ale jako partnera w budowaniu wspólnej przyszłości. Bo gdy ludzie czują się docenieni, chcą zostać na dłużej. Jak zatem firma buduje swoją przewagę na konkurencyjnym rynku?

Strefa czystego transportu (STC) w Krakowie od 1 stycznia 2026 r.
12 cze 2025

W głosowaniu przeprowadzonym w nocy ze środy (11.06.) na czwartek (12.06.), Rada Miasta Krakowa większością głosów zdecydowała, że SCT zacznie obowiązywać od stycznia 2026 r. i obejmie obszar do granic IV obwodnicy. Oznacza to, że nowymi przepisami objęta zostanie niemal cała powierzchnia miasta – z wyłączeniem jego obrzeży, w tym m.in. Wzgórz Krzesławickich i Swoszowic.

Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej?
12 cze 2025

Z danych ZUS wynika, że do 11 czerwca 2025 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynęło 898,7 tys. wniosków. Większość wniosków o rentę wdowią złożyły kobiety. Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej? Gdzie złożono najwięcej wniosków?

pokaż więcej
Proszę czekać...