Jeżeli były pracodawcy z własnej winy wydał pracownikowi świadectwo pracy o niewłaściwej treści, pracownik może dochodzić od niego odszkodowania na podstawie przepisów prawa cywilnego.
Pracownik ma roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy (art. 99 par. 1 i 2 k.p.). Odszkodowanie przysługuje w takim przypadku w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż za okres sześciu tygodni.
Artykuł 99 k.p. nie wyczerpuje w pełni odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy za szkodę spowodowaną niewydaniem w terminie lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy. Przepis ten dotyczy bowiem tylko sytuacji, gdy szkoda pracownika polegała na utracie zarobków. Tymczasem szkoda spowodowana wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy nie zawsze musi wynikać z braku możliwości znalezienia przez pracownika pracy. Może polegać na przykład na odmowie przyznania mu świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Za taką szkodę pracodawca - w braku uregulowań szczególnych w prawie pracy - może ponosić odpowiedzialność na zasadach określonych w prawie cywilnym. Zgodnie z art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p. dłużnik (w tej sytuacji będzie nim pracodawca) obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Takie stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 13 października 2004 r. (II PK 36/04, OSNP 2005/8/106). Sąd wskazał, że podstawę odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną pracownikowi wskutek odmowy poświadczenia zatrudnienia w warunkach szkodliwych lub w szczególnym charakterze, wynikającej z nienależytego wykonania obowiązku prowadzenia dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy i akt osobowych pracownika (art. 94 pkt 9a k.p.), stanowi art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p.
Ponadto zgodnie z treścią art. 125a ust. 2 i 4 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.) płatnik składek jest zobowiązany m.in. do wystawienia dokumentów (zaświadczeń) w celu udowodnienia okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na podstawie których następuje ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty, przez okres 50 lat od dnia zakończenia przez ubezpieczonego pracy u danego płatnika.
Pracodawca może zwolnić się od odpowiedzialności za szkodę polegającej na odmowie przyznania pracownikowi (ściślej - byłemu pracownikowi) świadczeń z ubezpieczenia społecznego (emerytury związanej ze stażem pracy w warunkach szczególnych), a spowodowanej niewłaściwym wydaniem świadectwa pracy, jeśli udowodni, że niewykonanie obowiązku wydania świadectwa pracy o odpowiedniej treści było spowodowane okolicznościami niezależnymi od niego (niezawinionymi).
ANDRZEJ MAREK
sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 99 par. 1 i 2, art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
• Art. 471 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).