Ustawa przesądzająca o nowym sposobie podwyższania świadczeń czeka jeszcze na podpis prezydenta. Jest jednak niemal pewne, że zostanie podpisana, co oznacza coroczne, odbywające się w marcu, podwyżki świadczeń. Pierwsza odbędzie się już w przyszłym roku.
Dla kogo podwyżka
Podwyżka obejmie nie tylko emerytury i renty wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ale też świadczenia innych grup zawodowych. Sposób podnoszenia wszystkich świadczeń emerytalno-rentowych jest uzależniony od mechanizmu przeprowadzenia podwyżki świadczeń wypłacanych przez ZUS. Ich wzrost opiera się bowiem na wskaźniku waloryzacji i częstotliwości przeprowadzenia podwyżek, które przewiduje ustawa regulująca sposób wypłacania emerytur i rent z ZUS. Nowy sposób podwyżek dotyczy więc:
- emerytów i rencistów ZUS,
- rolników i ich rodzin otrzymujących świadczenia z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
- żołnierzy i ich rodzin, którzy pobierają świadczenia w wojskowym biurze emerytalnym Ministerstwa Obrony Narodowej,
- funkcjonariuszy tzw. służb mundurowych i ich rodzin - m.in. funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, którzy otrzymują świadczenia z Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji,
- funkcjonariuszy służby więziennej i ich rodzin, którzy pobierają świadczenia w biurze emerytalnym służby więziennej podległemu Ministerstwu Sprawiedliwości,
- osób otrzymujących z ZUS zasiłki i świadczenia przedemerytalne,
- osób otrzymujących z ZUS renty socjalne.
Łączna liczba świadczeniobiorców, których świadczenia będą rosnąć w marcu 2008 r. wynosi około 9,8 mln.
Jak będą rosnąć świadczenia
Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami waloryzacja odbywa się dopiero wtedy, gdy od ostatniej podwyżki wskaźnik inflacji przekroczy 5 proc. (nie rzadziej niż raz na trzy lata). Ponieważ inflacja w 2006 roku wyniosła 1,4 proc. (dla gospodarstw emerytów i rencistów), a zgodnie z szacunkami w tym roku wyniesie 2,2 proc. - łącznie nie przekroczy w latach 2006-2007 5 proc. A to oznacza, że następna podwyżka odbyłaby się dopiero w 2009 roku, tj. trzy lata od ostatniej waloryzacji z 2006 roku.
Zmiana przepisów w tym zakresie przesądza jednak, że podwyżka będzie się odbywać co roku. Będzie zależeć od wysokości wskaźnika waloryzacji, a ten będzie uwzględniać:
- wzrost cen z poprzedniego roku - chodzi o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług ogółem lub, jeśli jest wyższy, dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów,
- co najmniej 20 proc. realnego (bo odliczeniu inflacji) wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku,
- ewentualne zwiększenie ponad 20 proc. wzrostu płac, mające być przedmiotem negocjacji w Komisji Trójstronnej, które mają odbywać się w lutym każdego roku po ogłoszeniu przez GUS danych koniecznych do wyliczenia wskaźnika waloryzacji. Jeśli Komisja dojdzie do porozumienia (gwarancją jego zawarcia jest jednomyślność partnerów społecznych), to jej uchwała będzie wiążąca dla rządu. Jeśli nie - to rząd sam ogłosi wskaźnik waloryzacji. Nie może być on jednak niższy od zaproponowanego pierwotnie KT.
Jaka podwyżka w 2008 roku
Ze względu na to, że w 2007 roku nie było waloryzacji świadczeń, podwyżka w 2008 roku uwzględni nie tylko inflację i wzrost cen z 2007 roku, ale także za 2006 rok. Wskaźnik ten będzie więc wyższy, niż wynika to ze wzrostu cen i płac w jednym roku. Ministerstwo Finansów szacuje, że wyniesie on 105,6 proc.
Przez ten wskaźnik zostaną pomnożone wszystkie świadczenia emerytalno-rentowe przysługujące ostatniego dnia lutego przyszłego roku. Zwaloryzowane (wyższe) świadczenia zainteresowani otrzymają we własnych terminach płatności w marcu 2008 r. W ZUS przypadają one na 1, 5, 10, 15, 20 oraz 25 dzień każdego miesiąca.
Osoby te powinny też otrzymać pisemną decyzję o waloryzacji.
Trzeba też pamiętać, że nie trzeba składać żadnych dodatkowych wniosków o podwyższenie emerytury albo renty. Waloryzacja następuje z urzędu, czyli automatycznie.
Będzie drugi wskaźnik
Przyszłoroczna waloryzacja nastąpi w oparciu o dwa różne wskaźniki. Ich wysokość zależy od daty przyznania prawa do świadczenia. Pierwszy (szacowany na 5,6 proc.) będzie dotyczyć wszystkich świadczeń przyznanych przed 1 marca 2007 r. i obejmie zdecydowaną większość świadczeniobiorców.
Drugi wskaźnik będzie dotyczyć osób, którym świadczenia przyznano 1 marca 2007 r. lub później. W tym drugim przypadku wskaźnik waloryzacji uwzględni tylko wzrost cen i płac za 2007 rok. Będzie więc niższy i wyniesie około 3,4 proc. Stanie się tak, bo wskaźnik waloryzacji dla świadczeń przyznanych po tym dniu nie może uwzględniać wzrostu cen w roku, w którym zainteresowany nie nabył jeszcze prawa do świadczenia (czyli w 2006 roku). 1 marca 2007 r. zmieniła się wysokość kwoty bazowej i przez formułę wyliczania emerytury (bierze ona pod uwagę wysokość tej kwoty) przyznane po tym dniu świadczenia uwzględniają już wzrost cen i wynagrodzeń w 2006 roku.
Co jeszcze wzrośnie
Waloryzacja emerytur i rent przesądza też o podwyżce tzw. świadczeń minimalnych i innych świadczeń wypłacanych przez ZUS. Wzrosną więc kwoty najniższych gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych. Są to:
- emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renta rodzinna (obecnie wynoszą 597,46 zł miesięcznie),
- renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy (obecnie wynosi 459,57 zł miesięcznie),
- renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa (obecnie wynosi 716,95 zł),
- renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową (obecnie wynosi 551,48 zł).
Ponadto podniesione też zostaną dodatki do emerytur i rent oraz inne świadczenia. Są to m.in.:
- dodatek pielęgnacyjny i za tajne nauczanie (wynosi 153,19 zł miesięcznie),
- dodatek dla sierot zupełnych (wynosi 287,93 zł miesięcznie),
- dodatek kombatancki (wynosi 153,19 zł miesięcznie),
- świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR - wynosi w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy od 7,68 zł (za 1 miesiąc) do 153,19 zł (za 20 miesięcy).
PRZYKŁAD:
O ILE WZROŚNIE ŚREDNIA EMERYTURA
Przeciętna miesięczna wysokość emerytury wypłacanej przez ZUS w I kwartale tego roku wniosła 1337,75 zł. Po podwyżce (wskaźnik waloryzacji 105,6 proc.) wysokość tego świadczenia wzrośnie o 5,6 proc. Emerytura wypłacona w marcu 2008 r. i później wzrośnie więc o prawie 75 zł brutto (około 60 zł netto).
PRZYKŁAD:
JAKA PODWYŻKA RENTY
Przeciętna miesięczna wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacana przez ZUS w I kwartale tego roku wynosiła 955,86 zł. Po podwyżce (wskaźnik waloryzacji 105,6 proc.) wysokość tego świadczenia wzrośnie o 5,6 proc. Renta wypłacona w marcu 2008 r. i później wzrośnie o ponad 53 zł brutto (prawie 45 zł netto).
SKĄD WSKAŹNIK 5,6 PROC.
Inflacja za 2006 rok wyniosła 1,4 proc. (dla gospodarstw emerytów i rencistów), a w 2007 roku szacowana jest na 2,2 proc. Łącznie daje to 3,6 proc. Wzrost realnego wynagrodzenia w ubiegłym roku wyniósł 3,9 proc., a w tym roku szacowany jest na około 6,5 proc. A więc 20 proc. z tych wartości daje 0,8 proc. i 1,2 proc., czyli łącznie 2 proc. Inflacja za lata 2006-2007 (3,6 proc.) plus 20 proc. wzrostu płac za ten okres (2 proc.) daje właśnie 5,6-procentowy wskaźnik waloryzacji.
PRZYKŁAD:
DRUGI WSKAŹNIK WALORYZACJI
Ubezpieczony otrzymuje emeryturę w wysokości 1000 zł od lipca 2007 r. W marcu 2008 r. jego świadczenie zostanie zwaloryzowane. Wzrośnie jednak nie o pełny wskaźnik waloryzacji z lat 2006-2007 (szacowany na 5,6 proc.), ale o około 3,5 proc. Wskaźnik uwzględni wzrost cen i płac w 2007 roku.
BARTOSZ MARCZUK
GP radzi
Czy przeliczane emerytury będą waloryzowane
Czy dorabiający emeryci, którzy występują do ZUS z wnioskiem o przeliczenie świadczenia, otrzymają w marcu 2008 r. podwyżkę?
Tak
Waloryzacji podlega bowiem kwota świadczenia przysługującego ostatniego dnia lutego w roku, w którym się ją przeprowadza. W przyszłym roku będzie to 28 lutego. Jednak podwyżki przeliczanych emerytur mogą być niższe niż tych świadczeniobiorców, którzy mieli prawo do pobierania swoich świadczeń przed 1 marca 2007 r. i nie przeliczali ich po tej dacie.
Jeśli świadczenie (po przeliczeniu) było przyznane z kwotą bazową obowiązującą od marca 2007 r. podwyżka uwzględni wzrost cen i płac nie za lata 2006-2007, ale tylko za 2007 rok.
Czy w 2008 roku będą wypłacane dodatki do świadczeń
Czy tak jak w 2005 i 2007 roku wybrani emeryci i renciści otrzymają w przyszłym roku dodatki do swoich świadczeń?
Nie
Nowe przepisy o corocznej waloryzacji zlikwidowały wypłatę specjalnych dodatków do świadczeń. Były one wypłacane tylko w tym roku, w którym nie była przeprowadzana waloryzacja. Ponieważ będzie się ona odbywać co roku, nie będzie już wypłaty dodatków.
Czy można odwołać się od decyzji ZUS w sprawie podwyżki
Czy emeryt i rencista, który otrzyma podwyżkę i nie zgadza się z jej wyliczeniem, ma prawo odwołać się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych?
Tak
Od każdej decyzji ZUS przysługuje odwołanie. Gdy emeryt lub rencista ma wątpliwości co do poprawności decyzji dotyczącej podwyżki (może na przykład nie zgadzać się z jej kwotą), ma prawo je złożyć. Odwołanie od decyzji ZUS trzeba złożyć w ciągu miesiąca od dnia jej doręczenia.
Ważne, że jest to data, kiedy świadczeniobiorca otrzymał list, a nie wydania decyzji, która widnieje w jego nagłówku. ZUS w praktyce przyjmuje, że wydana przez niego decyzja jest doręczona w ciągu siedmiu dni od daty jej wystawienia. Aby więc nie narazić się na to, że Zakład uzna, iż świadczeniobiorca zbyt późno składa odwołanie, najlepiej złożyć je jak najszybciej - nie później niż w ciągu pięciu tygodni od daty wystawienia decyzji. Po tej dacie decyzja ZUS staje się prawomocna i nie można się już od niej odwoływać.
Odwołanie trzeba zaadresować do okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, ale składa się je jednak nie do sądu, ale za pośrednictwem ZUS, który wydał decyzję o podwyżce. Może to być zarówno oddział ZUS, jak i Inspektorat czy Biuro Terenowe. Ważne, aby odwołanie złożyć do tej palcówki, która wypłaca świadczenie (jej nazwa znajduje się w nagłówku listu z ZUS).
Czy ZUS wyśle list z decyzją o podniesieniu świadczenia
Czy ZUS powinien wysłać do emerytów i rencistów informację o podwyżce?
Tak
Do wszystkich świadczeniobiorców ZUS oprócz podwyższonego świadczenia powinien też wysłać listowną decyzję w sprawie podwyżki. Na liście, w jego nagłówku, znajduje się data wydania decyzji przez ZUS oraz nazwa placówki, która ją wydała.
W nagłówku znajdzie się też sygnatura listu (złożona z cyfr i liter). Poniżej ZUS zamieszcza informację o wskaźniku waloryzacji, nowej kwocie świadczenia brutto, kwocie zaliczki pobranej na podatek dochodowy i składce na ubezpieczenie zdrowotne podlegające odliczeniu od podatku oraz informację o kwocie tej składki odliczanej od świadczenia. Poniżej znajduje się też informacja o kwocie świadczenia netto. Na drugiej stronie wydanej przez ZUS decyzji znajduje się tzw. Pouczenie oraz Informacja.
Podstawa prawna
Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
Ustawa z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (czeka na podpis prezydenta).