PPK jako program powszechny i dobrowolny
Wielokrotnie podkreśla się, że Pracownicze Plany Kapitałowe są programem powszechnym i jednocześnie dobrowolnym. Co to w praktyce oznacza? PPK z biegiem czasu obejmą wszystkich pracowników w Polsce. Każdy zostanie automatycznie zapisany. Wpłaty będą dokonywane na imienne rachunki w instytucji finansowej wybranej przez pracodawców. Nie ma jednak przymusu uczestnictwa w PPK. Można zrezygnować z oszczędzania na emeryturę w ramach nowego programu już w momencie obejmowania firmy, w której dana osoba pracuje, PPK oraz w każdym innym momencie.
Uczestnictwo w programie
Zapis do Pracowniczych Planów Kapitałowych odbywa się samoczynnie. Osoby zatrudnione w podmiotach, które zostają objęte PPK, stają się automatycznie uczestnikami programu. Instytucja finansowa wybrana przez pracodawcę w porozumieniu z pracownikami zakłada imienne rachunki przypisane każdemu pracownikowi. Takiemu rutynowemu zapisowi podlegają osoby od 18 do 54 roku życia. Co do zasady nie trzeba więc dokonywać żadnych formalności. Wyjątek stanowią starsi zatrudnieni, którzy chcieliby przystąpić do PPK. Pracownicy od 55 roku życia wzwyż mogą złożyć stosowny wniosek do podmiotu zatrudniającego, nazwany w ustawie o PPK deklaracją. Wymagana jest forma pisemna.
Rezygnacja z PPK
Dobrowolność PPK przejawia się w możliwości zrezygnowania z dokonywania wpłat w ramach programu w dowolnym momencie. Składa się w tym celu podmiotowi zatrudniającemu deklarację w formie pisemnej. Dokument powinien zawierać dane dotyczące pracodawcy i uczestnika PPK oraz oświadczenie uczestnika PPK o posiadaniu przez niego wiedzy o konsekwencjach jej złożenia.
Pracodawca, który otrzymał przedmiotową deklarację, ma 7 dni od jej złożenia na poinformowanie o tym instytucji finansowej prowadzącej PPK. Zaprzestaje się dokonywania wpłat od miesiąca, w którym uczestnik PPK złożył wspomnianą deklarację. W przypadku pobrania wpłat tego miesiąca, dokonuje się ich zwrotu.
Po upływie 4 lat, do ostatniego dnia lutego danego roku, pracodawca ma obowiązek poinformowania uczestnika PPK, który wcześniej zrezygnował z PPK o ponownym dokonywaniu wpłat.
Jeśli pomimo wykonania obowiązku informacyjnego przez pracodawcę uczestnik nie złożył deklaracji o rezygnacji, od dnia 1 kwietnia ponownie dokonuje się wpłat na imienny rachunek uczestnika PPK. Każdy pracownik, który zrezygnował z PPK i został poinformowany przez pracodawcę np. ostatniego dnia lutego, będzie miał więc jeden miesiąc (cały marzec) na powiadomienie o braku zmiany decyzji. W przeciwnym razie w kwietniu zostaną dokonane pierwsze wpłaty. Jeśli pracownik zapomni złożyć deklarację rezygnacji w przewidzianym ustawowo terminie, nadal będzie mógł to uczynić. Dokonanie rezygnacji już po kwietniowych wpłatach, ale jeszcze w tym miesiącu będzie skutkowało koniecznością ich zwrotu. Natomiast zrezygnowanie w późniejszych miesiącach np. w maju nie uzasadnia zwrotu wpłat za kwiecień.
Ponowne przystąpienie do PPK
Zgodnie z art. 23 ust. 10 ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych uczestnik PPK, który złożył uprzednio deklarację o rezygnacji z programu, może w każdym czasie złożyć do swojego pracodawcy wniosek o ponowne dokonywanie wpłat w ramach PPK. Warto zaznaczyć, że taka osoba nie przestaje być uczestnikiem PPK, a jej rachunek nadal istnieje.
Aby wniosek o przystąpienie do programu był ważny, należy złożyć go w formie pisemnej. W takiej sytuacji pierwsze wpłaty zostaną dokonane w miesiącu następującym po miesiącu złożenia wniosku o ponowne przystąpienie do programu. Ustawa nie nakłada więc żadnych obowiązków na osobę, która wcześniej odeszła z PPK. Nie ma konieczności spełnienia dodatkowych warunków, aby móc powrócić do nowego systemu oszczędzania na emeryturę. Wystarczy przedstawić pracodawcy pisemny wniosek.