Władza rodzicielska
W obowiązującym w Polsce ustawodawstwie nie ma definicji władzy rodzicielskiej. Powszechnie jednak przyjęło się uznawać iż władza rodzicielska to:
- kompleks wzajemnie ze sobą powiązanych praw i obowiązków rodziców w stosunku do osoby i majątku dziecka, a także jego reprezentowanie przed organami państwowymi oraz innymi podmiotami, lub
- zespół praw i obowiązków rodziców względem małoletniego dziecka, mających na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenia jego interesów. Do rodziców należy również nadawanie zasadniczego kierunku wychowaniu dziecka. Podstawowym kryterium, które determinuje i wyznacza treść władzy rodzicielskiej jest dobro dziecka.
Komu przysługuje władza rodzicielska
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Powstanie tej władzy i jej istnienie jest niezależne od tego, czy rodzice pozostają w związku małżeńskim, czy też nie. Zakres władzy rodzicielskiej jest dla obojga rodziców jednakowy i każdemu z nich przysługuje pełnia władzy.
Jak długo trwa władza rodzicielska
Władza rodzicielska trwa aż do momentu osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości i z tą chciwą wygasa z mocy samego prawa. Jednak może ona ustać z innych przyczyn, do których należą:
- utrata przez rodzica pełnej zdolności do czynności prawnych,
- śmierć rodzica,
- pozbawienie władzy rodzicielskiej,
- zaprzeczenie ojcostwa,
- zaprzeczenie macierzyństwa,
- unieważnienie uznania dziecka,
- zmiana prawomocnego wyroku ustalającego ojcostwo w wyniku skargi o wznowienie postępowania,
- przysposobienie (w stosunku do rodziców biologicznych),
- rozwiązanie przysposobienia (w stosunku do przysposabiających).
Warunki wykonywania uprawnień rodziców
Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Rodzice są obowiązani osobiście wychowywać dziecko i kierować nim.
Prawa i obowiązki
Mają oni prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania. Starania o rozwój fizyczny obejmują dbałość o życie i zdrowie dziecka, jego pełną sprawność fizyczną, a w zakresie psychiki dziecka - wpajanie zasad moralności, wyrabianie w dziecku sumienności, poczucia obowiązku, poszanowania cudzej własności.
Rodzice powinni zapewnić dziecku, w miarę swoich możliwości, stosownie do potrzeb i możliwości dziecka, odpowiednie wykształcenie oraz możliwość rozwoju jego szczególnych uzdolnień. Dla pełnego rozwoju jego osobowości powinno mu się zapewnić kontakt z jego krewnymi np. dziadkami. W czasie, w którym dziecko pozostaje pod władzą rodzicielska winno rodzicom posłuszeństwo.
Zgoda i wspólne działanie rodziców
Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom i każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. W sprawach mało istotnych każdy z rodziców może działać bez potrzeby porozumiewania się z drugim rodzicem. O sprawach istotnych dziecka (np. wyborze szkoły, sposobie leczenia) rodzice są obowiązani rozstrzygać wspólnie, zarówno gdy są małżeństwem i pozostają we wspólnym pożyciu, jak i wówczas, gdy wspólne pożycie nie istnieje, a także, gdy nie zawarli małżeństwa. W przypadku braku porozumienia między rodzicami w istotnych sprawach dziecka decyduje sąd opiekuńczy.
W razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może orzec jej zawieszenie – zawieszenie jest uchylane gdy jego podstawa wygasa.
Natomiast w sytuacji gdy władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka sąd opiekuńczy pozbawia rodziców lub jednego z nich, władzy rodzicielskiej.
Zadaj pytanie: Forum
Zobacz serwis: Dziecko i prawo