To koniec groszowych emerytur dla tych grup zawodowych. Jeśli dochody w 3. ostatnich latach podatkowych średniorocznie nie przekraczają 125% minimalnego wynagrodzenia, państwo dopłaci do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Taki jest projekt. Nowa regulacja pozwoli na objęcie systemem ubezpieczeń i wsparcia finansowego. Artyści o niskich i nieregularnych dochodach będą mogli liczyć na dopłaty do składek, finansowane ze środków publicznych. Dzięki temu nie tylko uzyskają stabilność dochodową, ale także dostęp do świadczeń socjalnych na równych zasadach.
- REWOLUCYJNY PRPOJEKT! Projektowana ustawa to pierwszy etap budowania systemu zabezpieczenia społecznego artystów
- Artysta zawodowy i decyzja administracyjna - jako pierwszy krok do godnej emerytury
- Centrum Edukacji i Pracy Artystycznej
- Jakie są profesje artystów?
- Projekt ustawy o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny
- Uzupełnienie przez państwo składek na ubezpieczenie społeczne do poziomu minimalnego: NOWOŚĆ W SYSTEMIE
- Kiedy przepisy wejdą w życie?
ZUS dopłaci aktorom i innym artystom do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Czy to sprawiedliwe? Co z innymi pracownikami?
REWOLUCYJNY PRPOJEKT! Projektowana ustawa to pierwszy etap budowania systemu zabezpieczenia społecznego artystów
Rząd pracuje nad ustawą, która ma poprawić sytuację zawodową artystów. Środowiska aktorów czy muzyków jak i innych osób trudniących się tego rodzaju profesjami od lat walczą o poprawę swojego bytu. Oczywiście są świadomi, że ich niskie emerytury czy renty to efekt zawierania umów cywilnoprawnych - szczególnie nieoskładkowanych umów o dzieło - ale pewne zmiany w regulacjach i tak są konieczne. Przykładowo baletnice mają prawo do wcześniejszej emerytury i szczególnych preferencji. Zatem co z innymi osobami ze środowiska artystycznego?
Projekt przewiduje utworzenie specjalnego systemu zabezpieczenia socjalnego, dostosowanego do specyfiki pracy w kulturze i sektorze artystycznym(kreatywnym). Wielu artystów zmaga się z nieregularnymi dochodami, co prowadzi do problemów z ubezpieczeniem społecznym i dostępem w przyszłości do podstawowych świadczeń, takich jak emerytura czy opieka zdrowotna. Nowe przepisy mają to zmienić.
Artysta zawodowy i decyzja administracyjna - jako pierwszy krok do godnej emerytury
Projekt przewiduje stworzenie kategorii „artysty zawodowego”, co pozwoli na objęcie twórców systemem ubezpieczeń i wsparcia finansowego. Artyści o niskich i nieregularnych dochodach będą mogli liczyć na dopłaty do składek, finansowane ze środków publicznych. Dzięki temu nie tylko uzyskają stabilność dochodową, ale także dostęp do świadczeń socjalnych na równych zasadach. Będzie można otrzymać status artysty zawodowego w drodze decyzji administracyjnej. Chodzi o osoby wykonujące w sposób:
- stały,
- profesjonalny zawód artystyczny,
- a także legitymujące się weryfikowalnym dorobkiem
Centrum Edukacji i Pracy Artystycznej
W sprawie statusu artysty zawodowego orzekać ma Centrum Edukacji i Pracy Artystycznej, zwane dalej „CEiPA”, powstałe w wyniku przekształcenia Centrum Edukacji Artystycznej, które funkcjonuje obecnie na podstawie rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 27 marca 2019 r. w sprawie specjalistycznej jednostki nadzoru (Dz. U. z 2024 r. poz. 329). Decyzja wydawana będzie jednak w oparciu o opinię środowiska artystycznego, uczestniczącego w tym procesie w ramach Komisji Opiniującej. To ona oceniać będzie dorobek artystyczny wnioskodawcy.
Jakie są profesje artystów?
Jak podaje rząd, z badań wynika następująca szacunkowa liczebność poszczególnych profesji artystycznych:
- architektura 13.693 osób,
- film 6.996 osób,
- literatura 3.010 osób,
- muzyka 16.346 osób,
- taniec 3.222 osób,
- teatr 3.960 osób,
- sztuki wizualne 13.176 osób,
- twórczość ludowa 2.020 osób.
Łącznie: 62.423 osób. Dane te oczywiście są zmienne, ale trzeba przyznać, że sumarycznie to i tak spora grupa zawodowa.
Projekt ustawy o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny
Mowa o projekcie ustawy o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny (numer projektu: UD212, dalej jako: projekt). Przedmiotowa regulacja określa:
- podstawy ustrojowe CEiPA – jednostki, której Dyrektor jako organ administracji będzie wydawał decyzje w sprawie statusu artysty zawodowego, po pozyskaniu opinii Komisji Opiniującej; CEiPA nadzorowane będzie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; projekt ustawy określa również zadania i organy CEiPA (organ ten będzie przekształcony z obecnie istniejącego Centrum Edukacji Artystycznej, specjalistycznej jednostki nadzoru działającej w formie jednostki budżetowej, także poprzez nadanie mu kompetencji organu w postępowaniu administracyjnym);
- procedurę administracyjną prowadzącą do uzyskania statusu artysty zawodowego, a także zawieszenia i pozbawienia tego statusu;
- zasady zgłaszania artystów zawodowych do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, zasady rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przez artystów zawodowych;
- procedurę uzyskania uprawienia do dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz procedurę zawieszenia i pozbawienia uprawnienia do dopłaty;
- sposób finansowania dopłat do składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne artystów zawodowych.
Projektowana ustawa umożliwia wyodrębnienie artystów zawodowych z potwierdzonymi uprawnieniami jako oddzielnej grupy zawodowej i dostosowanie rozwiązań, również pozaustawowych, odpowiadających ich potrzebom. Celem projektu ustawy jest poprawa stabilności zawodowej osób wykonujących zawód artystyczny. Projektowana ustawa zapewni im odpowiednie włączenie do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Proponowane przepisy umożliwią także rozwój aktywności zawodowej artystów oraz ułatwią podnoszenie ich kompetencji przez cały okres aktywności zawodowej.
Uzupełnienie przez państwo składek na ubezpieczenie społeczne do poziomu minimalnego: NOWOŚĆ W SYSTEMIE
Proponuje się wdrożenie takiego rozwiązania jak uzupełnienie składek artystów zawodowych. Chodzi o uzupełnienie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do poziomu składek wynikających z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Status artysty zawodowego będzie podstawą uzyskania tytułu do ubezpieczenia społecznego. Dla artystów o niższych dochodach przewidziane będą dopłaty do ich składek, realizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
W celu ustalenia przez ZUS prawa do dopłaty, po otrzymaniu informacji z CEiPA oraz z KAS ZUS wyda decyzję i potwierdzi przyznanie prawa do dopłaty lub jego braku, informując o tym wnioskodawcę na profilu informacyjnym danego artysty zawodowego, utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS.
Jak czytamy w uzasadnieniu do nowych regulacji: artysta zawodowy będzie mógł uzyskać prawo do dopłaty, jeśli będzie posiadał ostateczną decyzję administracyjną stwierdzającą nabycie statusu artysty zawodowego, a jego dochód osiągany w 3 poprzednich latach podatkowych nie przewyższa średniorocznie 125% wynagrodzenia minimalnego w roku złożenia wniosku, oraz w każdym z poprzednich 3 lat podatkowych osiągnął dochody z związku z wykonywaniem zawodu artystycznego. Dopłata będzie uzupełniać wysokość składek ewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do wysokości składek należnych z tytułu minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego i ogłoszonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Kiedy przepisy wejdą w życie?
Nowe regulacje mają nie tylko zabezpieczyć artystów, ale także pobudzić rozwój kultury i międzynarodowej współpracy artystycznej. Projekt ustawy jest częścią szerszego planu poprawy warunków pracy w sektorze kultury, a rząd planuje jego przyjęcie już w II kwartale 2025 roku.