Prezydent ma prawo odmówić podpisania ustawy uchwalonej przez parlament i przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Sejm może wtedy uchwalić ustawę ponownie – ale to wymaga większości 276 głosów. Kształtująca się nowa większość parlamentarna dysponuje głosami 248 posłów. Czy jeśli prezydent Andrzej Duda zawetuje ustawę, Sejm będzie w stanie przełamać weto?
Uchwalenie ustawy przez Sejm i Senat nie zamyka procesu legislacyjnego. Marszałek Sejmu przedstawia wówczas nowo uchwaloną ustawę prezydentowi. Prezydent zaś w ciągu 21 dni od przedstawienia przez Marszałka może:
- ustawę podpisać i zarządzić jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw,
- wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją,
- przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia.
To ostatnie rozwiązanie określa się jako prezydenckie weto wobec ustawy. Jest to określenie używane powszechnie, chociaż zarazem ma charakter potoczny – nie jest to termin, jaki znaleźć można w tekście Konstytucji.
Jak przełamać weto prezydenta
Przepisy Konstytucji przewidują, że Sejm może uchwalić ustawę zawetowaną przez prezydenta ponownie większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Tak uchwaloną ustawę prezydent ma obowiązek w ciągu 7 dni podpisać i zarządzić jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw.
- Prawo i Sprawiedliwość – 191 głosów,
- Koalicja Obywatelska – 157 głosów,
- Polska 2050 – Trzecia Droga – 33 głosów,
- Polskie Stronnictwo Ludowe – Trzecia Droga – 32 głosów,
- Lewica – 26 głosów,
- Konfederacja – 18 głosów,
- Kukiz’15 – 3 głosów.
Przy założeniu, że w głosowaniu nad ponownym uchwaleniem zawetowanej ustawy uczestniczą wszyscy posłowie (których jest 460), wymagana do uchwalenia ustawy większość wynosi 276 głosów. Tworząca się nowa koalicja rządowa (KO, Polska 2050–TD, PSL–TD, Lewica) dysponuje łącznie 248 głosami poselskimi.
Ustawy, które zawetował Andrzej Duda
Prezydent Andrzej Duda skorzystał z prawa weta łącznie wobec 13 ustaw.
Ustawy zawetowane w VII kadencji Sejmu (2011–2015)
W czasie VII kadencji Sejmu prezydent odmówił podpisania i skierował do ponownego rozpatrzenie cztery ustawy. Były to:
- Ustawa z dnia 10 września 2015 r. o uzgodnieniu płci,
- Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw,
- Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o ratyfikacji Poprawki dauhańskiej do Protokołu z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonego w Kioto dnia 11 grudnia 1997 r., przyjętej w Ad–Dausze dnia 8 grudnia 2012 r.,
- Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o lasach.
Ustawy zawetowane w VIII kadencji Sejmu (2015–2019)
Podczas VIII kadencji Sejmu prezydent Duda zawetował pięć ustaw. Były to:
- Ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych oraz niektórych innych ustaw,
- Ustawa z dnia 12 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw,
- Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o Sądzie Najwyższym,
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o pozbawianiu stopni wojskowych osób i żołnierzy rezerwy, którzy w latach 1943–1990 swoją postawą sprzeniewierzyli się polskiej racji stanu,
- Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy IX kadencja Sejmu (2019–2023)
Ustawy zawetowane w IX kadencji Sejmu (2019–2023)
W czasie trwania IX kadencji Sejmu Andrzej Duda skorzystał z prawa weta czterokrotnie. Zawetowane przez prezydenta ustawy to:
- Ustawa z dnia 20 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw,
- Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji,
- Ustawa z dnia 13 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw,
- Ustawa z dnia 4 listopada 2022 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw.