Z dniem 30 września 2024 roku upływa termin ważności orzeczeń o niepełnosprawności wydłużonych specustawą covidową. Są już nowe przepisy niwelujące negatywne skutki upływu tego terminu. Szacowana liczba osób, których orzeczenia wygasają z upływem 30 września 2024 roku to około 399 599 osób.
W dniu 30 września 2024 roku wygasają orzeczenia o niepełnosprawności wydane na podstawie specustawy covidowej. Skala jest duża, bo dotyczy to około 399 599 osób, które utracą status osoby niepełnosprawnej. Rząd chce zniwelować zatory, jakie mogą pojawić się w związku ze skumulowaniem wniosków o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności m.in. osób składających je w ostatnim możliwym terminie. Są już nowe przepisy, które mają temu zapobiec.
30 września 2024 roku tracą ważności orzeczenia o niepełnosprawności wydłużone specustawą covidową
Jest już projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (UD93). Projekt ten wprowadzi zmiany ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej także „ustawa o rehabilitacji”), która ma na celu wprowadzenie regulacji niwelujących negatywne skutki upływu, z dniem 30 września 2024 r., terminów ważności orzeczeń o niepełnosprawności wydłużonych ustawą z dnia 19 grudnia 2023 r. o szczególnych rozwiązaniach służących zachowaniu ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, czyli specustawą covidową.
Zgodnie bowiem z ustawą o szczególnych rozwiązaniach służących zachowaniu ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności - orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony, na podstawie ustawy o rehabilitacji, które zachowało ważność na podstawie art. 23 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 852 i 1429) w brzmieniu dotychczasowym, albo którego okres ważności upłynął po dniu 5 sierpnia 2023 r. i przed dniem 30 września 2024 r., zachowuje ważność do dnia 30 września 2024 r., jednak nie dłużej niż do dnia, w którym nowe orzeczenie o niepełnosprawności albo nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, stanie się ostateczne.
Rząd chce zniwelować zatory, w związku ze skumulowaniem wniosków o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności
Projekt powstał w związku ze spodziewanym masowym składaniem wniosków, przez osoby niepełnosprawne, które w dniu 30 września 2024 r., utracą status osoby niepełnosprawnej. Nowe przepisy mają niwelować zatory, jakie mogą pojawić się w związku ze skumulowaniem wniosków o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności m.in. osób składających je w ostatnim możliwym terminie.
Ponadto wprowadza regulacje, które przedłużą ważność decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia wydanych osobom posiadającym orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Jest to szczególnie istotne dla osób, których ważność orzeczeń upływa po dniu 30 września 2024 r. Osoby posiadające wskazany w ustawie z dnia 7 lipca 2024 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. poz. 1429, z późn. zm.) poziom potrzeby wsparcia, otrzymują świadczenie wspierające (świadczenie zostało wprowadzone w 2024 r.). Brak regulacji o wydłużeniu ważności decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia skutkować będzie utratą przez te osoby świadczenia wspierającego. Osoba niepełnosprawna będzie musiała na nowo rozpocząć procedurę ustalania poziomu wsparcia i ubiegania się o świadczenie wspierające, co będzie szczególnie uciążliwe dla osób które niedawno otrzymały decyzje ustalającą poziom potrzeby wsparcia oraz świadczenie wspierające, a których ważność orzeczenia o stopniu niepełnosprawności kończy się w dniu 30 września 2024 r.
Zachowanie ważności dotychczasowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności
Projekt ustawy wprowadza przepisy, które umożliwiają zachowanie ważności dotychczasowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności do czasu, gdy nowe orzeczenie stanie się ostateczne, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tą ważność - pod warunkiem złożenia przez osobę niepełnosprawną wniosku o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności w okresie ważności odpowiednio orzeczenia ustalającego niepełnosprawność albo stopień niepełnosprawności. Jest to szczególnie istotne dla osób niepełnosprawnych, które utraciłby ważność orzeczeń o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności z upływem 30 września 2024 r. Brak tego przepisu skutkowałby utratą świadczeń i ulg przez znaczną część osób niepełnosprawnych.
Zdaniem ustawodawcy rozwiąże to problem z zachowaniem ciągłości w statusie osoby niepełnosprawnej i umożliwi korzystanie z systemu ulg i świadczeń wypływających z posiadanego dotychczas orzeczenia. Rozwiązanie będzie korzystne również dla zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności, które będą mogły zaplanować organizację pracy składów orzekających, w spodziewanym okresie napływu większej liczby wniosków o wydanie orzeczeń.
Analogiczne rozwiązanie zaproponowano w przypadku złożenia nowego wniosku o wydanie kolejnej decyzji o poziomie potrzeby wsparcia. Jeżeli wniosek o wydanie nowej decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia zostanie złożony w okresie ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia to zachowuje ona ważność do czasu gdy nowa decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stanie się ostateczna nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.
Wydłużenie terminu na wcześniejsze złożenie wniosku o wydanie orzeczenia w związku upływem terminu jego ważności
Nowe przepisy wydłużają również termin na wcześniejsze złożenie wniosku o wydanie orzeczenia w związku upływem terminu jego ważności z dotychczasowych 30 dni na 2 miesiące, a w przypadku osób poniżej 16 roku życia, które będą ubiegały się o wydanie orzeczenia o stopniu na 3 miesiące. Dzięki temu wprowadza się dłuższy termin na odpowiednie zweryfikowanie wniosku osoby niepełnosprawnej przez zespoły orzecznicze co umożliwi płynne rozpatrywanie wniosków i eliminację zatorów w postępowaniach orzeczniczych - co jest szczególnie istotne w związku z przewidywaną kumulacją wniosków we wrześniu 2024 r., w okresie w którym kończy się ważność wielu orzeczeń.
Projekt przewiduje jeszcze jedną ważną zmianę. Otóż w związku z regulacją umożliwiającą zachowanie statusu osoby niepełnosprawnej maksymalnie do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej ważność orzeczenia o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności ustawodawca wprowadza przepis, który wydłuża ważność kart parkingowych do dnia 31 marca 2025 r. (przez 6 miesięcy licząc od dnia upływu ważności orzeczeń, czyli od 31 marca 2025 r.).