Od 1 stycznia 2025 r. będzie obowiązkowy system kaucyjny dla placówek handlowych powyżej 200 m2. Duże sieci sklepów zachęcają np. taką reklamą: 1 butelka = 5 gr rabatu przy zakupach za min. 2 zł + wartość kuponu rabatowego. My pytamy, ale jak mają funkcjonować butelkomaty, co z nakrętkami?
- Ile wynosi kaucja w Polsce?
- Po co nakrętki są przymocowane?
- Co to jest dyrektywa plastikowa?
- Co to jest system kaucyjny?
- Butelkomat, co na to społeczeństwo?
- Od 2025 w automatach tylko bez nakrętek?
- Sklepy zachęcają już teraz: 1 butelka = 5 gr rabatu przy zakupach za min. 2 zł + wartość kuponu rabatowego
Ile wynosi kaucja w Polsce?
Wysokość kaucji za jedną sztukę opakowania wynosi dla:
1) butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów, włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych, z wyłączeniem szklanych lub metalowych butelek na napoje, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych – 0,50 zł;
2) puszek metalowych o pojemności do jednego litra – 0,50 zł;
3) butelek szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do półtora litra – 1,00 zł
Kwoty są ustanowione na podstawie rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 8 lipca 2024 r. w sprawie wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1046). Taki system kaucyjny w Polsce obowiązuje od 31 lipca 2024 r., ponieważ wtedy weszło w życie ww. rozporządzenie.
Po co nakrętki są przymocowane?
Podczas rozmowy z Minister Klimatu i Środowiska Pauliną Hennig-Kloską dziennikarka Radia Zet wprost zapytała: "Po co nakrętki przytwierdzane są do butelek skoro od przyszłego roku, żeby sprzedać butelkę w automacie, ta nakrętka będzie musiała być oderwana? Jak Pani to wytłumaczy?" Minister Klimatu i Środowiska Pauliną Hennig-Kloska po namyśle i chwili zająknięcia mało konkretnie odpowiedziała: "Myślę, że nikomu nic się nie stanie z tego powodu, że ta nakrętka jest na trwałe przystawiona".
Od 2025 r. będzie można oddać butelki w automatach, w ramach odzyskania nałożonej uprzednio kaucji. Co ciekawe produkty będzie należało oddawać bez nakrętek. To interesujące, bo jeszcze niedawno Wiceminister Klimatu i środowiska Anita Sowińska wskazywała, że: "Pozostawienie nakrętki przy butelce lub kartoniku i wrzucenie opakowania do żółtego pojemnika jest najbardziej ekologicznym rozwiązaniem". Czy poza automatem obowiązuje ekologia, a w automacie już nie - pomstują Polacy.
Wiceminister podkreśla też, że: Pozostawienie nakrętki przy butelce lub kartoniku i wrzucenie opakowania do żółtego pojemnika jest najbardziej ekologicznym rozwiązaniem. Zakrętki niestety często zamiast do recyklingu, trafiają na składowiska odpadów lub do spalarni. To też jeden z odpadów najczęściej znajdowanych na plażach. Tymczasem zakrętki stanowią cenny materiał nadający się do recyklingu. To prawdziwie systemowe rozwiązanie, które faktycznie wpływa na poprawę stanu środowiska
Co to jest dyrektywa plastikowa?
Dyrektywa SUP (z ang. Single Use Plastics, czyli „tworzywa sztuczne jednorazowego użytku”), nazywana także: „dyrektywa plastikowa”, to regulacja Unii Europejskiej, która została przegłosowana w 2019 roku. Stanowi odpowiedź na rosnący problem zanieczyszczenia środowiska plastikiem. Dyrektywa została wdrożona też w Polsce, od lipca 2024 r. Jak podkreśla strona rządowa najistotniejsze obowiązki wynikające z dyrektywy i ustawy to m.in:
- zakaz wprowadzania do obrotu określonych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych;
- obowiązek pobierania opłaty za wydanie opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych lub żywności lub napoju oferowanych w takich opakowaniach (wejście w życie od 1 stycznia 2024 r.);
- obowiązek umożliwienia zakupu napoju czy posiłku w alternatywnych opakowaniach wielokrotnego użytku (wejście w życie od 1 stycznia 2024 r.);
- wprowadzający napoje w jednorazowych pojemnikach z tworzyw sztucznych zobowiązani będą do stosowania zakrętek i wieczek wykonanych z tworzyw sztucznych, które będą trwale do nich przymocowane (wejście w życie od 1 lipca 2024 r.);
- obowiązek umożliwienia przez przedsiębiorców zakupu napoju czy posiłku w alternatywnych opakowaniach wielokrotnego użytku (wejście w życie od 1 lipca 2024 r.).
Co to jest system kaucyjny?
Już za niecały rok będziemy w Polsce musieli się dostosować do unijnej dyrektywy ws. zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Od 1 stycznia 2025 r. wprowadzony zostanie system kaucyjny na jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki o pojemności do 1 litra. Jak podaje Ministerstwo: chodzi np. o butelki na wodę, sok, nektar czy mleko. System kaucyjny obejmie także opakowania szklane na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra oraz puszki metalowe o pojemności do 1 litra.
Puste opakowania będzie można oddać do sklepu, aby odzyskać wcześniej zapłaconą kaucję. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych, będą w tym celu musiały odbierać puste opakowania. Pozostałe placówki handlowe (o mniejszej powierzchni) będą mogły przystąpić do systemu i odbierać opakowania objęte kaucją na zasadzie dobrowolności.
Do jednorazowych butelek z plastiku do 3 litrów, szklanych butelek wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowych puszek o pojemności do 1 litra, doliczona zostanie kaucja, której wysokość zostanie określona w rozporządzeniu. Aby odebrać kaucję w sklepie, nie trzeba będzie okazywać paragonu, potwierdzającego jej wcześniejsze zapłacenie.
Butelkomat, co na to społeczeństwo?
Ministerstwo przeprowadziło badanie w sprawie butelkomatu, okazuje się, że respondentów dopytano o chęć korzystania z butelkomatu. Ponad połowa z nich zadeklarowała, że rozważyłaby taką możliwość, ale tylko pod warunkiem, że automat powstałby blisko miejsca ich zamieszkania, a dla 30% istotny byłby zwrot pieniędzy za skupowane butelki. Po blisko 19% wskazań odnotowano także na korzyści materialne wynikające z użytkowania butelkomatu (np. zbieranie punktów wymienianych na nagrody) oraz społeczne (przeznaczanie dochodu na cel dobroczynny). Korzystanie z automatu bez żadnych korzyści z tego wynikających zadeklarowało natomiast 18,2%. Blisko 1/5 Polaków uważa natomiast, że równie dobrze opakowania mogliby oddawać w sklepie. Polaków sceptycznie nastawionych do butelkomatu jest niewielu – jedynie 6,5%
Od 2025 w automatach tylko bez nakrętek?
Oczywiście wszystko zależy od konstrukcji butelkomatów i być może ich technologia się zmieni, ale na chwilę obecną serwis dot. butelkomatów podaje, że tak wygląda przygotowanie butelki do zwrotu w automacie krok po kroku:
- Opróżnij i dokładnie osusz butelkę.
- Odkręć nakrętkę.
- Jeśli w środku butelki zalegają resztki zawartości, opłucz ją (z minimalnym użyciem wody).
- Nie zrywaj etykiety.
- Nie zgniataj butelki.
Tak przygotowaną butelkę można wrzucić do zgniatarki, maszyna sama zajmie się zmniejszeniem objętości plastiku. W przypadku przygotowywania butelek do wyrzucenia w innym punkcie segregacji odpadów, trzeba zgnieść opakowanie, żeby zajmowało mniej miejsca.
Sklepy zachęcają już teraz: 1 butelka = 5 gr rabatu przy zakupach za min. 2 zł + wartość kuponu rabatowego
Jedna ze znanych sieci sklepów zachęca:1 butelka = 5 gr rabatu przy zakupach za min. 2 zł + wartość kuponu rabatowego]. Sieć przyjmuje do butelkomatów (maszyn) butelki o pojemności do 3 l, co ważne: nieuszkodzone, całkowicie opróżnione, po napojach alkoholowych i bezalkoholowych, po wodach i sokach, z etykietą producenta, puszki aluminiowe (w wybranych sklepach). Nie przyjmują: butelek szklanych, butelek po oleju, opakowań po jogurtach i mleku.
Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 8 lipca 2024 r. w sprawie wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1046)
Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1852)