„Nasze prawa, nasza przyszłość, już teraz”: 10 grudnia to Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka

Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
rozwiń więcej
„Nasze prawa, nasza przyszłość, już teraz”: 10 grudnia to Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka / „Nasze prawa, nasza przyszłość, już teraz”: 10 grudnia to Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka / Shutterstock

Nie trzeba nikomu przypominać jak ważne są prawa człowieka i ich przestrzeganie. Godność, wolność, sprawiedliwość i solidarność to jedne z podstawowych aksjologicznych wartości prawa, które stanowią fundament dla praw człowieka. W dniu 10 grudnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka. W tym roku pod hasłem: „Nasze prawa, nasza przyszłość, już teraz”. 

W dniu 10 grudnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka. Tegoroczna edycja została ogłoszona pod hasłem „Nasze prawa, nasza przyszłość, już teraz”. W dzisiejszych czasach wojen, braku ładu i pokoju społecznego, braku przestrzegania praworządności jak i nie szanowania podstawowych, przyrodzonych wartości ludzki, warto zwolnić i zastanowić się nad ideą, źródłem i istotą praw człowieka. Szczególnie ważne są prawo do życia, do ochrony zdrowia i zabezpieczenia socjalnego jak i prawo do pracy. 

Jaka jest podstawa praw człowieka?

Podstawę prawną dla ochrony praw człowieka są: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona w 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ; Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, do 2024 roku ratyfikowanego przez 173 państwa (w stosunku do Polski wszedł w życie 18 czerwca 1977r.); Międzynarodowy paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, do 2024 roku ratyfikowanego przez 171 państw (w stosunku do Polski wszedł w życie 18 czerwca 1977r.); Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w skrócie nazywana Europejską Konwencją Praw Człowieka, która weszła w życie w dniu 3 września 1953 r.  

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 

W dniu 10 grudnia 1948 r. ustanowiono Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Ten najważniejszych akt prawny, który daje nam wytyczne jakie prawa są bezwzględnie chronione i uznane za najistotniejsze został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych. Tak więc święto 10 grudnia ma związek z rocznicą uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka 10 grudnia 1948 r. Jak podkreśla Rzecznik Praw Obywatelskich:

Ten przełomowy dokument wyznacza standardy współczesnego systemu międzynarodowej ochrony praw człowieka. Jest zbiorem fundamentalnych praw i wolności, które przysługują każdemu człowiekowi, niezależnie od jego pochodzenia, rasy, płci, narodowości, religii, przekonań czy statusu społecznego. Tegoroczny temat obchodów jest wezwaniem do uznania wagi i znaczenia praw człowieka w naszym codziennym życiu w kontekście zapobiegania zagrożeniom i ochrony przed naruszeniami. Hasło skłania też do refleksji nad kluczową rolą praw człowieka jako drogowskazu w procesie szukania rozwiązań dla najbardziej palących problemów i wyzwań współczesnego świata.

Jakie rodzaje praw ma człowiek?

Prawa człowieka wynikają z przyrodzonej godności człowieka. Przysługują każdemu bez względu na jakiekolwiek wartości czy cechy. Prawa człowieka wprost wiążą się więc z zakazem dyskryminacji i nierównym traktowaniem kogokolwiek w życiu społecznym, rodzinnym, zawodowym i gospodarczym. Praw człowieka nie można się zrzec, mają one bowiem charakter niezbywalny, są nam przypisane (jako człowiekowi z natury) i tym samym nikt nie może ich nam odebrać. Oczywiście prawa człowieka w pewnych sytuacjach mogą być ograniczane. Dzieje się to jednak tylko w ściśle określonych sytuacjach. W polskim prawie jest to określone konstytucyjnie (ma to miejsce np. ze względu na potrzebę ochrony określonych wartości, ochrony bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego). Można więc generalnie przyjąć, że prawa człowieka mają charakter: powszechny, naturalny, przyrodzony, niepodzielny, niezbywalny, nienaruszalny .

Podstawowe prawa człowieka to prawa obywatelskie i polityczne. Do najistotniejszych należą między innymi:

  • prawo do życia,

  • wolność,

  • bezpieczeństwo osobiste,

  • zakaz tortur,

  • prawo do sądu,

  • wolność sumienia i wyznania,

  • wolność słowa,

  • prawo do prywatności,

  • prawo do sądu,

  • prawo do obywatelstwa,

  • prawo do wolnych wyborów,

  • wolność zgromadzeń i stowarzyszeń.

Ważne
Społeczne prawa człowieka to m.in.:
  • prawa pracownicze obejmujące zakaz pracy przymusowej, zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu, prawo do godziwych warunków pracy, godziwego wynagrodzenia oraz równego wynagrodzenia za pracę równej wartości, prawo do organizowania się, do strajku,

  • prawo do ochrony socjalnej oraz prawo do ochrony zdrowia oznaczające prawo do zabezpieczenia społecznego na wypadek choroby, starości, niezdolności do pracy, bezrobocia oraz prawo do pomocy społecznej,

  • prawo do edukacji to prawo do bezpłatnej nauki na szczeblu podstawowym, dostęp do szkolnictwa wyższego oraz do wsparcia w celu ułatwienia dostępu do edukacji,

  • prawa rodziny obejmujące prawo rodziny i poszczególnych jej członków do ochrony prawnej, społecznej i gospodarczej, prawo do ochrony macierzyństwa, prawo dzieci do ochrony przed wszelkimi formami eksploatacji,

  • prawa w dziedzinie kultury obejmujące prawo udziału w życiu kulturalnym i korzystania z postępu naukowego, ochronę praw autorskich.

Jakie organizacje zajmują się ochroną praw człowieka?

Niektóre organizacje zajmujące się ochroną praw człowieka: Amnesty International  http://amnesty.org.pl; Helsińska Fundacja Praw Człowieka  http://www.hfhr.pl; Human Rights Watch http://www.hrw.org

Prawo
Uważam, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 4 czerwca 2024 r. niesprawiedliwie pominął grupę emerytów, która złożyła wnioski o wcześniejszą emeryturę między 6 czerwca a 31 grudniem 2012 r.
04 maja 2025

Do naszej redakcji stale trafiają historie emerytów, którzy uważają, że zostali pokrzywdzeni przez niekorzystne przeliczenie wcześniejszych emerytur. Trwa to od 2013 r. aż do dnia dzisiejszego. Mechanizm pokrzywdzenia? Emerytura powszechna jest pomniejszana o np. 1000 zł miesięcznie jako sankcja za pójście na emeryturę wcześniejszą. Miesiąc w miesiąc. W artykule przykład takiego listu – autorem jest emerytowany operator kamery. Opisał, że wprost pytał się w ZUS w 2012 r (pracowników i służby prasowe), czy straci na emeryturze powszechnej za pójście na wcześniejszą emeryturę. Usłyszał, że absolutnie nie. Okazało się, że stracił i traci do teraz (do 2025 r.). Historia emeryta jest więc interesująca bo czuł w 2012 r., że zbyt piękne jest, aby nie było jakiegoś haczyka we wcześniejszej emeryturze. I próbował uniknąć zagrożenia szukając informacji w ZUS. Nie udało mu się (pomimo starań).

Kolosalne zmiany dot. takich usług i produktów: bankomaty, terminale płatnicze, wpłatomaty, laptopy, smartfony, tablety, automaty biletowe, routery, modemy, piloty i inne. Już od czerwca 2025 r.
04 maja 2025

Na polskich przedsiębiorców ale i konsumentów, już za miesiąc, bo w czerwcu 2025 r. czekają kolosalne zmiany dot. takich usług i produktów: bankomaty, terminale płatnicze, wpłatomaty, laptopy, smartfony, tablety, automaty biletowe, routery, modemy, piloty i inne. O co chodzi?

Co za profity dla posiadaczy Karty Dużej Rodziny - jest już ustawa
04 maja 2025

Jak się okazuje Karta Dużej Rodziny uprawnia nie tylko do licznych ulg i zniżek, jak i zasad pierwszeństwa w życiu społecznym co do korzystania z tzw. rzeczy powszechnego użytku czy miejsc użyteczności publicznej, ale rodzice - posiadacze Karty Dużej Rodziny mają też specjalne profity na rynku pracy! Czy rzeczywiście będzie to dobre rozwiązanie do ich aktywizacji? Tym bardziej, że będzie to generowało ogromny koszt dla skarbu państwa. Zatem jakie są zasady Karty Dużej Rodziny? I co to jest wyszukiwarka partnerów KDR?

Wybory prezydenckie 2025 coraz bliżej. Sprawdź, jak głosować poza miejscem zamieszkania. Nie przegap terminów!
03 maja 2025

Już 18 maja odbędzie się pierwsza tura wyborów prezydenckich. Jeśli w dniu głosowania nie będziesz w swoim miejscu zameldowania, masz jeszcze kilka dni, by złożyć odpowiednie wnioski. Wyjaśniamy, jak zagłosować korespondencyjnie, przez pełnomocnika lub w innym lokalu – i do kiedy trzeba to załatwić.

Zmiany w urlopach: 2 dni wolne na 1 dziecko, 3 na 2 dzieci, 4 na 3 dzieci, 5 na 4 dzieci, a za odmowę udzielenia – 30 tys. zł kary dla pracodawcy
04 maja 2025

Na 1 dziecko – 2 dni wolne, na 2 dzieci – 3 dni wolne, na 3 dzieci – 4 dni wolne, a na 4 i więcej – 5 dni wolnych, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia, a za odmowę zwolnienia od pracy w ramach ww. puli – 30 tys. zł kary dla pracodawcy. O zmianę art. 188 kodeksu pracy – w dniu 12 kwietnia br., zawnioskowały do Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Rzeczniczka Praw Dziecka i Okręgowa Rada Adwokacka, poddając pod wątpliwość zgodność ww. przepisu z konstytucyjną zasadą równości oraz zasadą ochrony praw dziecka. Czy położy to kres absurdowi tylko 2 dni zwolnienia od pracy w roku kalendarzowym, na wszystkie dzieci i łącznie dla obojga rodziców?

MRPiPS: nowe rozwiązania na rzecz osób z niepełnosprawnościami i przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności. Termin do 20 maja 2025 r. na składanie dokumentów
02 maja 2025

Rok 2025 jest wyjątkowo obfitujący w zmiany prawa czy też projekty zmian w zakresie uprawnień dla osób z niepełnosprawnościami i ogólnie dla całego systemu orzecznictwa. Ale to nie koniec! Idą kolejne zmiany i to na z góry określone lata: na 2026, 2027 a nawet 2028 r. Perspektywa odległa - to fakt, ale takie działania jak zapowiada resort pracy wymagają długiej perspektywy. Udało się dotrzeć do informacji, z których wynika, że MRPiPS ogłasza program: "Przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności". Co będzie obejmował program, do kogo jest skierowany i co można zyskać?

Znieważenie flagi państwowej – co grozi za obrazę symboli narodowych?
02 maja 2025

Flaga państwowa to jeden z najważniejszych symboli każdego kraju – wyraża tożsamość narodową, suwerenność, a także dumę z historii i wspólnoty obywatelskiej. W Polsce ochrona flagi jest zagwarantowana przepisami prawa, a jej znieważenie jest przestępstwem. Warto więc wiedzieć, czym jest znieważenie flagi Rzeczypospolitej Polskiej, jakie formy może przybrać oraz jakie sankcje grożą za tego rodzaju działanie.

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób [NOWE ŚWIADCZENIE]. Dodatkowo wyrównanie od stycznia 2025
04 maja 2025

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób. Co istotne osoby, który mają prawo do tego nowe dodatku dostaną również wyrównanie od 1 stycznia 2025 r. Wysokość dodatku wynosiła w styczniu i lutym 2025 r. 2520 zł, a od marca jest to 2610,72 zł. Na konta świadczeniobiorców wpłyną więc w maju spore pieniądze - i słusznie bo było to długo wyczekiwane świadczenie.

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód: tylko czy będą chętni [PROJEKT skierowany do stałej komisji]
04 maja 2025

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód - podkreśla Łukasz Krasoń. Jednak czy będą chętni na tą specyficzną i wymagającą dużego wysiłku psychicznego i fizycznego pracę? Nie wiadomo też jak będzie z wynagrodzeniem, a nie wydaje się, żeby byli chętni do tej pracy tylko za minimalną krajową. Osoby z niepełnosprawnościami same podkreślają, że nie jest to zajęcia dla wszystkich i łatwe.

Donald Trump spotkał się z Karolem Nawrockim w Gabinecie Owalnym Białego Domu. "You will win"
02 maja 2025

Prezydent Stanów Donald Trump spotkał się w czwartek 1 maja 2025 r. z kandydatem na prezydenta RP Karolem Nawrockim - podał Biały Dom. Nawrocki relacjonował, że D. Trump przepowiadał mu wygraną w wyborach.

pokaż więcej
Proszę czekać...