Dobra wiadomość jest taka, że w dniu 27 maja 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Zła jest jest jednak taka, że studenci nie będą mogli liczyć na takie wsparcie jakie zapowiadano, a przynajmniej nie dokładnie w takim kształcie. Co niesie zatem za sobą nowa regulacja i kiedy wejdzie w życie?
- Czy od 2026 r. 1000 plus dla studenta i akademik za 1 zł? RM przyjęła projekt zmian w szkolnictwie wyższym, ale studenci mówią: to kpina
- Co dla studentów?
- Zmiany na uczelniach 2026?
- Kiedy mają wejść w życie przepisy?
Czy od 2026 r. 1000 plus dla studenta i akademik za 1 zł? RM przyjęła projekt zmian w szkolnictwie wyższym, ale studenci mówią: to kpina
w dniu 27 maja 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (nr w wykazie prac: UDER34)dalej jako: projekt). Dotyczy on uelastycznienia reguł gospodarowania przez uczelnie środkami dotacji na świadczenia dla studentów oraz zwiększenia efektywności wykorzystania środków funduszy stypendialnych. Nowe przepisy realizują działania deregulacyjne rządu. Projekt nie jest długi w zasadzie zawiera jeden merytoryczny przepis.
"Art. 1. W ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2024 r. poz. 1571, z późn. zm.1) w art. 414 ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3. Uczelnia może wydatkować w danym roku na stypendia rektora nie więcej niż 40% środków funduszu stypendialnego pochodzących ze środków, o których mowa w art. 365 pkt 3.”. Art. 2. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2026 r."
Za przygotowanie projektu odpowiada m.in. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a jego opracowaniem zajmuje się Podsekretarz Stanu Maria Mrówczyńska. Planowana nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym ma na celu usprawnienie zasad zarządzania funduszami przeznaczonymi na stypendia oraz zwiększenie efektywności ich wykorzystania. Obecne przepisy ograniczają kwoty przeznaczane na stypendia rektorskie, uzależniając je od sumy wydatków na stypendia socjalne i zapomogi. Projekt ustawy przewiduje zmianę tego mechanizmu. Nowe przepisy mają pozwolić uczelniom na przeznaczanie do 40% funduszu stypendialnego na stypendia rektorskie, niezależnie od wydatków na pomoc socjalną. Takie rozwiązanie da uczelniom większą swobodę w dysponowaniu funduszami, umożliwiając lepsze wspieranie zarówno studentów potrzebujących, jak i tych osiągających wybitne wyniki w nauce, sporcie czy działalności artystycznej.
Obecne przepisy ograniczają wysokość środków przeznaczanych na stypendia rektora do maksymalnie 60% sumy wydatków na stypendia socjalne, zapomogi oraz same stypendia rektora. W praktyce oznacza to, że im mniej środków uczelnia przeznacza na pomoc socjalną dla studentów, tym mniej funduszy może być wydatkowane na stypendia rektorskie. To prowadzi do sytuacji, w której uczelnie z mniejszym zapotrzebowaniem na wsparcie socjalne mają również ograniczone możliwości przyznawania nagród dla najlepszych studentów. W nowelizacji proponuje się zmianę tego mechanizmu w taki sposób, by uczelnie mogły przeznaczać na stypendia rektora do 40% całkowitej dotacji na świadczenia dla studentów, a nie – jak obecnie – tylko w odniesieniu do środków wydanych na stypendia socjalne i zapomogi. Dzięki temu:
- Uczelnie zyskają większą elastyczność w zarządzaniu środkami stypendialnymi.
- Nagrody dla studentów osiągających wybitne wyniki w nauce, sporcie czy działalności artystycznej nie będą uzależnione od poziomu pomocy socjalnej.
- Możliwe będzie lepsze wykorzystanie funduszy przeznaczonych na szkolnictwo wyższe.
Co dla studentów?
Student może ubiegać się w uczelni o bezzwrotne świadczenia w formie:
- stypendium socjalnego,
- stypendium dla osób niepełnosprawnych,
- stypendium rektora,
- zapomogi.
Stypendia przyznawane są na wniosek studenta na semestr lub rok akademicki i wypłacane co miesiąc przez okres do 10 miesięcy, a gdy kształcenie trwa jeden semestr – przez okres do 5 miesięcy.
Zmiany na uczelniach 2026?
Jak podaje rząd najważniejsze rozwiązania są takie:
- Określona zostaje wysokość środków, które będą mogły zostać przeznaczone na stypendia rektora, w relacji do całej dotacji przyznanej uczelni na świadczenia dla studentów – nie zaś, jak obecnie, wyłącznie do środków wydawanych przez uczelnię łącznie na stypendia rektora, stypendia socjalne i zapomogi.
- Rozwiązanie umożliwi wykorzystanie środków na stypendia rektora w ramach ustawowego limitu, niezależnie od wykorzystania środków na świadczenia o charakterze socjalnym.
- Nowe przepisy wpłyną na uelastycznienie reguł gospodarowania środkami dotacji przez uczelnie oraz zwiększą efektywność wykorzystania środków funduszy stypendialnych.
- Rozwiązanie może wpłynąć na zwiększenie liczby studentów, którzy będą uprawnieni do otrzymania stypendium rektora.
Jak czytamy w uzasadnieniu do zmian, które mają być wdrożone: "W wyniku dotychczasowych doświadczeń ze stosowaniem przepisów ustawy w tym zakresie środowisko akademickie sygnalizuje trudności w gospodarowaniu środkami funduszu stypendialnego wynikające z uzależnienia limitu środków na stypendia rektora od wysokości środków wydatkowanych łącznie na stypendia rektora, stypendia socjalne oraz zapomogi. Zgodnie bowiem z art. 414 ust. 3 ustawy dotacja na świadczenia dla studentów wydatkowana w danym roku na stypendia rektora stanowi nie więcej niż 60% środków wydatkowanych łącznie w danym roku na stypendia rektora, stypendia socjalne oraz zapomogi. Zawarty w tym przepisie mechanizm ograniczenia wydatków na stypendia rektora w relacji do wydatków na stypendia socjalne i zapomogi jest jednym z elementów realizacji zdefiniowanego w art. 70 ust. 4 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej celu finansowego wsparcia studentów ze środków publicznych, jakim jest zapewnienie przez władze publiczne powszechnego i równego dostępu do wykształcenia. Priorytetem jest zatem przeznaczanie środków publicznych na wsparcie studentów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej oraz studentów będących osobami niepełnosprawnymi. Jednakże regulacja zawarta w art. 414 ust. 3 ustawy, przez odniesienie wskazanej w tym przepisie wartości procentowej środków możliwych do wykorzystania na stypendia rektora do środków wydatkowanych łącznie na te stypendia oraz stypendia socjalne i zapomogi, nadmiernie ogranicza możliwość przyznania stypendiów rektora w przypadku, gdy w uczelni niewielka grupa studentów jest uprawniona do otrzymania wsparcia o charakterze socjalnym. Im mniejsza pula wykorzystana na wsparcie o charakterze socjalnym (jako komponent łącznych wydatków) tym mniejsza pula do dysponowania przez rektora na stypendia za wyróżniające wyniki w nauce, osiągnięcia naukowe lub artystyczne albo osiągnięcia sportowe.".
Kiedy mają wejść w życie przepisy?
Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 roku.
Po zmianie przepisów uczelnie będę miały większą elastyczność w wydatkowaniu środków co z pewnością umożliwi większe ich zagospodarowanie na świadczenia studentów.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (nr w wykazie prac: UDER34)