Odrzucenie spadku i tak nie uchroni przed długami po zmarłym

• Córka odrzuciła spadek po matce, ale i tak sąd przyznał spadek (z długami!)
• Przyjęcie i odrzucenie spadku
• Skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego - RPO zaangażował się w sprawę

Córka odrzuciła spadek po matce, ale i tak sąd przyznał spadek (z długami!)

W zakresie postępowania spadkowego i dziedziczenia po zmarłych członkach rodziny wciąż jest dużo pytań i wątpliwości. Pojawiają się one szczególnie przy tego typu "perełkach orzeczniczych" - kiedy to sądy wydają dość kontrowersyjne wyroki. W ostatnim czasie taki właśnie zapadł, a dotyczył przyznania przez sąd całego spadku po matce - córce - mimo że córka odrzuciła spadek. Córka nie musiała czekać długo aż zgłoszą się do niej wierzyciele, bo spadek obciążony był długami. Sprawa trafiła do RPO. Jak czytamy w komunikacje RPO:

• Sąd stwierdził, że spadek po zmarłej nabyła jej córka na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza.
• Córka otrzymała spadek, mimo że złożyła oświadczenie o odrzuceniu spadku, co zgodnie z prawem powinno było ją wyłączać od dziedziczenia.
• Wierzyciel matki skierował do córki - spadkobierczyni wezwania do zapłaty zobowiązań po zmarłej matce.

Przyjęcie i odrzucenie spadku

Jak wynika wprost z przepisów Kodeksu Cywilnego, a konkretnie z przepisu art. 1012: Spadkobierca może:

• bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste);
• bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza);
• bądź też spadek odrzucić.

Co dalej wskazują przepisy? Okazuje się, że przyjęcie lub odrzucenie udziału spadkowego przypadającego spadkobiercy z tytułu podstawienia może nastąpić niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia udziału spadkowego, który temu spadkobiercy przypada z innego tytułu. Spadkobierca może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu. Poza wypadkami przewidzianymi w paragrafach poprzedzających spadkobierca nie może spadku częściowo przyjąć, a częściowo odrzucić.

Skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego - RPO zaangażował się w sprawę

W całą sprawę zaangażował się Rzecznik Praw Obywatelskich złożył skargę nadzwyczajną do Sądu Najwyższego, wnosząc o zwrot sprawy sądowi. Zaskarżonemu postanowieniu RPO Marcin Wiącek zarzucił rażące naruszenie prawa:

• naruszenie zasad oraz wolności i praw człowieka i obywatela chronionych w art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP prawa do ochrony własności i praw majątkowych oraz prawa dziedziczenia uczestniczki - poprzez stwierdzenie na jej rzecz nabycia spadku po zmarłej matce, pomimo że uczestniczka ta skutecznie złożyła oświadczenie o odrzuceniu spadku, co oznacza, że na gruncie omawianej sprawy została ona pozbawiona możliwości „ochrony przed spadkiem", co w dalszej kolejności naraża ją na niekorzystne skutki w sferze jej praw majątkowych.
• art. 1020 Kodeksu cywilnego - poprzez jego niezastosowanie i stwierdzenie, że spadek po zmarłej na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyła córka w całości, pomimo złożenia przez nią oświadczenia o odrzuceniu spadku, co zgodnie z brzmieniem tego przepisu powinno skutkować wyłączeniem jej od dziedziczenia, tak jakby nie dożyła otwarcia spadku;
• art. 670 § 1 i art. 677 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego - poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nienależyte wypełnienie przez sąd spadku obowiązku zbadania z urzędu, kto jest spadkobiercą po zmarłej oraz brak uwzględnienia skutecznie złożonego przez jedyną córkę oświadczenia o odrzuceniu spadku po matce i w konsekwencji brak ustalenia prawidłowego kręgu spadkobierców