Parkowanie, przede wszystkim samochodem, na chodniku to temat budzący coraz większe wątpliwości. Gołym okiem widać, że liczba samochodów rośnie szybciej niż liczba miejsc do parkowania. Szczególnie widoczne to jest na nowych osiedlach (mimo wymogów co do liczby miejsc parkowania, jakie powinny być wybudowane) i w centrach miast, ale nawet na obszarach wiejskich, pełniących funkcję współczesnych suburbii, tego rodzaju problemy się pojawiają. Jednocześnie rośnie liczba aktywistów dokumentujących lub zgłaszających wykroczenia przeciwko zasadom parkowania i poruszania się pojazdami po chodnikach. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawicie tych zasad dla uniknięcia wątpliwości w pojawiających się w tym zakresie sporach między użytkownikami drogi, a nawet policją lub strażą miejską.
- Parkowanie Schrödingera czyli jak parkować ale nie zaparkować na chodniku
- Jakie pojazdy w ogóle nie mogą parkować na chodniku?
- Czy można parkować pod kościołem, cmentarzem lub sklepem w miejscu wyznaczonym przez właściciela terenu?
- Czy zawsze trzeba zachować 1,5 m chodnika przy parkowaniu kołem oraz przejazd na ulicy?
- Czy można jeździć i parkować przez chodnik jak się posiada kamery cofania?
- Czy można parkować wszystkimi kołami na chodniku?
- Czy na terenie zamieszkania można parkować na chodniku?
- Kiedy lub gdzie w ogóle nie można parkować?
- Kiedy można naruszyć legalnie zakaz parkowania?
- Gdzie mogę zgłosić parkowania na chodniku?
- Magia świateł awaryjnych, czyli obowiązek nie uzasadnia naruszenia
Parkowanie Schrödingera czyli jak parkować ale nie zaparkować na chodniku
Określenie powyższe, autorstwa prawdopodobnie właściciela kanału youtube'owego Samochodoza, oznacza parkowanie które jednocześnie jest zgodne z Prawem o ruchu drogowym (dalej Prd) i oznacza jego naruszenie. Niemożliwym jest bowiem, aby samochody teoretycznie dobrze zaparkowane, zajęły te miejsca parkingowe zgodnie z prawem. Dopuściły się bowiem najczęściej jazdy wzdłuż po chodniku lub przejściu dla pieszych (art. 26 ust. 3 pkt 3 Prd) lub drogą dla rowerów (art. 27 ust. 3 Prd) lub poprzez teren zielony (art. 144 Kodeksu wykroczeń). Czyli aby zająć i zwolnić to miejsce musiały się dokonać wykroczenia.
W tym punkcie przy tym przedstawiam wyłącznie zasady pozytywne, a zakazy, które te reguły uzupełniają są przedstawione niżej.
Co do zasady parkowanie jest dozwolone tylko w miejscu i w warunkach, w których jest on z dostatecznej odległości widoczny dla innych kierujących i nie powoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub jego utrudnienia, a jeżeli są stosowne znaki drogowe, to musi być zgodne z tymi znakami. Dotyczy to zarówno zakazów, jak i znaku D-18 (parking) z tabliczką T-30 pokazującą, jak można zaparkować (wzdłuż, w poprzek itd.). Podobnie jest z parkowaniem na iejscyu dla niepełnosprawnych bez uprawnień.
Samochód o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t może zaparkować kołami jednego boku lub przedniej osi na chodniku, jeżeli:
1) na danym odcinku jezdni nie obowiązuje zakaz zatrzymania lub postoju;
2) szerokość chodnika jest nie mniejsza niż 1,5 m i nie utrudni ruchu pieszych;
3) pojazd umieszczony przednią osią na drodze dla pieszych nie tamuje ruchu pojazdów na jezdni.
Na tych samych zasadach możliwe jest parkowanie wzdłuż krawędzi jezdni całego samochodu osobowego, motocykla, motoroweru lub wózka rowerowego. Inny pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t może być w całości umieszczony na chodniku tylko miejscu wyznaczonym odpowiednimi znakami drogowymi.
Może również wystąpić sytuacja, w której wyznaczone miejsce parkingowe jest na terenie prywatnym (np. parking na słynnym bazarku na Ursynowie z kanału Konfitura) ale dotrzeć do niego „można” wyłącznie albo wjazdem (co jest legalne) albo „po chodniku” lub w poprzek po pasach dla pieszych, kiedy dojazd przez wjazd jest niemożliwy.
I właśnie te dwa ostatnie przypadki, tj. parkowanie równoległe i na miejscach prywatnych z ograniczonym dojazdem z drogi publicznej kwalifikują się w mojej ocenie jako parkowanie Schrödingera.
Żeby jednak zrozumieć wszystkie niuanse i wątpliwości związane z tym parkowanie, warto zrobić krótkie Q&A:
Jakie pojazdy w ogóle nie mogą parkować na chodniku?
Pojazdy o DMC przekraczającej 2,5 t. I tu warto tę odpowiedź uzupełnić o ważną obserwację: chodzi w tym wypadku nie tylko o w zasadzie wszystkie ciężarówki i furgony dostawcze lub pasażerskie (z wyjątkiem naprawdę małych pojazdów dostawczych), ale też rosnąć liczbę modli pojazdów typu SUV lub pick-up. Nie jest specjalnie odkrywczym fakt, że samochody „rosną” i okazuje się, że nawet nie największe dostępne na rynku SUV-y, niekiedy o zaledwie kilkadziesiąt-kilkaset kilogramów przekraczają wskazaną dopuszczalną masę całkowitą. Także pojazdy elektryczne, znane ze swojej większej masy niż pojazdy spalinowe (dla tego samego modelu), często przekraczają ten limit. Autorowi znany jest typ i model samochodu elektrycznego, który w zależności od oferowanego silnika jest albo poniżej tego limitu albo powyżej. Niestety ten większy silnik daje też lepszy zasięg pojazdu.
Czy można parkować pod kościołem, cmentarzem lub sklepem w miejscu wyznaczonym przez właściciela terenu?
W uproszczeniu: tylko jeżeli jesteśmy w stanie dostać się na to miejsce legalnie jest to możliwe i jest to jednocześnie teren prywatny. Poza przykładami podanymi powyżej częstym wykroczeniem jest dojazd do takich miejsc przez wjechanie w poprzek na pasach (bo reszta chodnika jest odgrodzona słupkami) i dalej po publicznym chodniku do prywatnego miejsca. Takie działanie stanowi co najmniej dwa wykroczenia i ani administrator ani właściciel, organizator imprezy masowej lub nawet władze wykonawcze takiego prywatnego miejsca nie mogą „wydać zgody” na takie parkowanie. Zarządzać mogą wyłącznie swoim prywatnym gruntem ale w braku wyznaczonego na terenie publicznym wjazdu lub jezdni, nie mogą „zezwolić” na wjazd do swojego terenu. Mamy tu bowiem do czynienia z przepisami bezwzględnie obowiązującymi.
To zresztą bardzo łatwo stwierdzić, jeżeli bowiem pojazd nie parkuje przy krawędzi jedni i nie ma wyznaczonego wjazdu do tego miejsca to prawie na pewno parkuje z naruszeniem przepisów.
Czy zawsze trzeba zachować 1,5 m chodnika przy parkowaniu kołem oraz przejazd na ulicy?
Tak, od zasady zachowania przejścia na chodniku nie ma żadnych wyjątków i ta kwestia jest dość prosta. Inaczej jest z kwestią „nie tamowania ruchu pojazdów na jezdni”, bo tu z jednej strony nie ma bardzo ścisłych reguł, a możliwe są wyjątki, np. w postaci zezwolenia na zajęcie pasa ruchu drogowego na potrzeby umowy. Nie tamowanie ruchu musi mieć charakter obiektywny, ale ocena takiego tamowania będzie za każdym razem dokonywana odrębnie, na podstawie choćby szerokości drogi całej i zajętej. Nie jest w szczególności dopuszczalne przejeżdżanie po chodniku, pasie drogi dla pieszych i rowerów (tzw. CPR – ciąg pieszo-rowerowy) lud DRD jeżeli pas dla pojazdów jest zablokowany.
Czy można jeździć i parkować przez chodnik jak się posiada kamery cofania?
Nie.
Czy można parkować wszystkimi kołami na chodniku?
Nie, tylko dwoma kołami maksymalnie przy zachowaniu opisanych wyżej zasad.
Czy na terenie zamieszkania można parkować na chodniku?
W strefie zamieszkania jest to niemożliwe. Możemy parkować wyłącznie na wyznaczonych miejscach, nawet jeżeli warunki parkowania na chodniku byłyby spełnione, jak też trawnik odpada.
Kiedy lub gdzie w ogóle nie można parkować?
Odpowiadając na to pytanie należy zauważyć, iż przepis zawierający zakazy parkowania (czyli „postoju” w Prd) dotyczy także zakazu zatrzymywania i tych dwóch pojęć nie należy mieszać:
- zatrzymanie pojazdu - unieruchomienie pojazdu niewynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające nie dłużej niż 1 minutę, oraz każde unieruchomienie pojazdu wynikające z tych warunków lub przepisów (art. 2 pkt 29 Prd),
- postój pojazdu - unieruchomienie pojazdu niewynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające dłużej niż 1 minutę (art. 2 pkt 30 Prd).
Tak zwane parkowanie może oczywiście obejmować oba te pojęcia, ale pod kątem prawnym zakazy i ograniczenia postoju i zatrzymania pojazdu są już jednak odmienne, co jednak nie oznacza, że nie mogą byś stosowane łącznie.
I tak zatrzymanie pojazdu jest zakazane (art. 49 ust. 1 Prd):
1) na przejeździe kolejowym, na przejeździe tramwajowym, na skrzyżowaniu oraz w odległości mniejszej niż 10 m od przejazdu lub skrzyżowania;
2) na przejściu dla pieszych, na przejeździe dla rowerów oraz w odległości mniejszej niż 10 m przed tym przejściem lub przejazdem; na drodze dwukierunkowej o dwóch pasach ruchu zakaz ten obowiązuje także za tym przejściem lub przejazdem;
3) w tunelu, na moście lub na wiadukcie;
4) na jezdni wzdłuż linii ciągłej oraz w pobliżu jej punktów krańcowych, jeżeli zmusiłoby to innych kierujących pojazdami wielośladowymi do najeżdżania na tę linię;
5) na jezdni obok linii przerywanej wyznaczającej krawędź jezdni oraz na jezdni i na poboczu obok linii ciągłej wyznaczającej krawędź jezdni;
6) w odległości mniejszej niż 10 m od przedniej strony znaku lub sygnału drogowego, jeżeli zostałyby one zasłonięte przez pojazd;
7) na jezdni przy jej lewej krawędzi, z wyjątkiem zatrzymania lub postoju pojazdu na obszarze zabudowanym na drodze jednokierunkowej lub na jezdni dwukierunkowej o małym ruchu;
8) na pasie między jezdniami;
9) w odległości mniejszej niż 15 m od słupka lub tablicy oznaczającej przystanek, a na przystanku z zatoką - na całej jej długości;
10) w odległości mniejszej niż 15 m od punktów krańcowych wysepki, jeżeli jezdnia z prawej jej strony ma tylko jeden pas ruchu;
11) na drodze dla pieszych i rowerów, drodze dla rowerów, pasie ruchu dla rowerów oraz w śluzie dla rowerów, z wyjątkiem roweru.
Z kolei postój pojazdu jest zakazany (art. 49 ust. 2 Prd):
1) w miejscu utrudniającym wjazd lub wyjazd, w szczególności do i z bramy, garażu, parkingu lub wnęki postojowej;
2) w miejscu utrudniającym dostęp do innego prawidłowo zaparkowanego pojazdu lub wyjazd tego pojazdu;
3) przed i za przejazdem kolejowym, po obu stronach drogi, na odcinku od przejazdu kolejowego do słupka wskaźnikowego z jedną kreską;
4) w strefie zamieszkania w innym miejscu niż wyznaczone w tym celu;
5) na obszarze zabudowanym, pojazdu lub zespołu pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 16 t lub o długości przekraczającej 12 m, poza wyznaczonymi w tym celu parkingami.
No i wreszcie zarówno postój jak i zatrzymanie są niedopuszczalne na autostradzie lub drodze ekspresowej w innym miejscu niż wyznaczone w tym celu. Jeżeli unieruchomienie pojazdu nastąpiło z przyczyn technicznych, kierujący pojazdem jest obowiązany usunąć pojazd z jezdni oraz ostrzec innych uczestników ruchu.
Zasada ogólna dotycząca obu tych zakazów wskazuje, iż zakaz zatrzymania lub postoju pojazdu nie dotyczy unieruchomienia pojazdu wynikającego z warunków lub przepisów ruchu drogowego.
Te rozbudowane przepisy wymagają pewnego komentarza odnośnie tego jak są stosowane przez uprawnione organy, bo niekoniecznie praktyka tu się zgadza z brzmieniem (przez kierowców są często po prostu nie stosowane).
Otóż przede wszystkim zakazy zatrzymania i postoju są zwyczajnie mieszane w ten sposób, że zabrania się zatrzymywania na podstawie zakazów dotyczących postoju. Taka jednak wykładnia, jakkolwiek technicznie wątpliwa wydaje się być zasadna. Trudno bowiem znaleźć uzasadnienie na zatrzymanie pojazdu powyżej 10 min. Na przejeździe kolejowym lub tramwajowym, w tunelu, na moście, czy DRD. Innymi słowy zakazy z art. 49 należy interpretować w ten sposób, że skoro zabroniony jest postój do 1 min., to tym bardziej nie może się on przekształcić w zatrzymanie pojazdu powyżej tego czasu, bo postój zawsze poprzedza zatrzymanie. Znak B-36, pod którym będzie tablica „nie dotyczy chodnika” dotyczy jednak wyłącznie jezdni i na chodniku można parkować pod warunkiem spełnienia opisanych wyżej warunków. To samo tyczy się znaku B-35 czyli zakazu postoju.
Natomiast możliwy jest postój w sytuacjach objętych zakazem zatrzymania (art. 49 ust. 2 Prd) byleby nie było to niezgodne z zakazami postoju (art. 49 ust. 1 Prd).
Kiedy można naruszyć legalnie zakaz parkowania?
Problematyczna jest również ww. zasada ogólna dotycząca tych zakazów, w szczególności „unieruchomienie pojazdu wynikające z warunków”. Czyli jakież to warunki uzasadniają pominięcie zakazu?
Na pewno awaria pojazdu, wypadek itp. Ale już na pewno nie uzasadnia naruszenia zakazu brak miejsc do parkowania, szczególnie tych bezpłatnych.
Gdzie mogę zgłosić parkowania na chodniku?
Do straży miejskiej lub policji (nie tylko drogowej) zarówno telefonicznie, jak i po prostu osobiście, jeżeli są obecni funkcjonariusze i nie wykonują innych czynności – pod warunkiem, że parkowanie jest wykroczeniem.
Magia świateł awaryjnych, czyli obowiązek nie uzasadnia naruszenia
Na koniec warto zwrócić uwagę na zjawisko nieprawidłowego używania świateł awaryjnych, jako uzasadnienia do naruszenia zakazów parkowania lub jazdy na chodniku, CPR lub DRD. Światła awaryjne powinny bowiem m.in. służyć do zasygnalizowania nieprawidłowego zatrzymania pojazdu, ale to nie oznacza, że je uzasadniają, jeżeli nie wynika to z warunków lub przepisów ruchu drogowego. Jak sama nazwa wskazuje służą one głównie do sygnalizowania awarii lub niebezpieczeństwa (wypadku), ale nie konieczności napisania sms-a lub wyładowania dostawy towaru. W żądnym wypadku nie wolno ich używać w ruchu, choć oczywiście ostrzeżenie przed korkiem lub podziękowanie nie są przypadkiem, które by szkodziły innym użytkownikom drogi. Na marginesie także tzw. żółty kogut nie niesie ze sobą żadnych uprawnień, a ma tylko charakter ostrzegawczy. Jedynie światła uprzywilejowane (obecnie niebieskie) pozwalają na naruszenie przepisów.
Mirosław Siwiński, radca prawny