Na pracodawcę został nałożony w drodze rozporządzenia (Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, Dz. U. Nr 148, poz. 973) obowiązek zapewnienia każdej osobie zatrudnionej na stanowisku z monitorem ekranowym profilaktycznej opieki zdrowotnej, w tym okularów korygujących wzrok.
Pracodawca jest zobligowany do zapewnienia okularów korygujących także praktykantom i stażystom. Nie obejmuje to osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych.
Jeśli świadczymy pracę na podstawie stosunku cywilnoprawnego, na pracodawcy nie ciąży obowiązek pokrycia kosztów zakupu okularów. Warto jednak wystąpić do zatrudniającego z odpowiednim wnioskiem, gdyż nie ma prawnych przeciwwskazań, by zleceniodawca uczestniczył w tych kosztach.
Praca przy komputerze
Podstawowym warunkiem ubiegania się o zwrot kosztów wykonania i nabycia okularów jest korzystanie z monitora ekranowego, przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy. W przypadku zatrudnienia na pełny etat będą to, co najmniej 4 godziny. Zgodnie ze stanowiskiem Głównego Inspektoratu Pracy z 21 grudnia 2012 r. w sprawie finansowania przez pracodawcę zakupu okularów dla pracujących na laptopach dotyczy to także osób pracujących przy laptopach.
Zadaj pytanie na: Forum
Samo określenie „monitory ekranowe” jest pojęciem bardzo szerokim. Obowiązki pracodawcy zostały jednak ograniczone. Nie jest on bowiem zobowiązany do refundacji kosztu zakupu okularów przez pracowników pracujących przy następujących monitorach:
- w kabinach kierowców/ kabinach sterowniczych maszyn i pojazdów (kierowców);
- z użyciem systemów komputerowych na pokładach środków transportu (motorniczych);
- z użyciem systemów komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego (kasjerów-sprzedawców);
- z użyciem systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy;
- z użyciem kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do prezentacji danych lub wyników pomiarów;
- z użyciem maszyn do pisania z wyświetlaczem ekranowym.
Polecamy serwis: Praca
Procedura uzyskania zwrotu kosztów okularów
- zgłoszenie przez zatrudnionego pracownika chęci odbycia profilaktycznych badań zdrowotnych, w tym badań okulistycznych (badania wstępne, okresowe lub kontrolne). Uzyskanie okularów w drodze prywatnej wizyty okulistycznej zwalnia pracodawcę z obowiązki udziału w kosztach;
- wydanie przez pracodawcę skierowanie na w/w badania;
- uzyskanie od lekarza o szczególnych uprawnieniach (lekarz medycyny pracy) zalecenia lekarskiego w zakresie konieczności używania okularów korekcyjnych do pracy przy komputerze;
- złożenie do pracodawcy wniosku o dofinansowanie kosztów zakupu okularów korekcyjnych.
Partycypacja pracodawcy w kosztach
Ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie stopnia udziału pracodawcy w kosztach wykonania i nabycia okularów. Stąd nie ma przeszkód, by pracodawca ograniczył swój udział w omawianych kosztach poprzez wskazanie górnej granicy dofinansowania. Nie może być to kwota niższa niż koszt oprawy odpowiadającej, co najmniej standardowi podstawowemu. Warto wskazać, że jest to rozwiązanie często praktykowane przez pracodawców. Pracodawca ma więc obowiązek pokrycia kosztów zaleconych szkieł oraz oprawek (podstawowej klasy). Jeśli pracownik chce dokonać zakupu okularów wyższej klasy, tj. wyposażonych w powłokę antyrefleksyjną, chroniących przez promieniowaniem UVA/ UVB, wówczas sam pokrywa ich koszty.
Ustawodawca nie określił także częstotliwości zmiany okularów. Co do zasady następuje ona zgodnie z indywidualnymi potrzebami pracownika oraz zaleceniami lekarza. Trudno obiektywnie ocenić stopień zużycia okularów. Często pracodawcy decydują się na ograniczenie tego uprawnienia pracowniczego poprzez zastrzeżenie „nie częściej niż raz na trzy lata”. Stanowi to klauzulę niezgodną z powszechnie obowiązującymi przepisami.
Tak zakupione okulary wyłączone są na mocy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z oskładkowania i opodatkowania.
Zobacz również: Praca przy komputerze a obowiązki pracodawcy
Szkła kontaktowe (soczewki)
W przywołanym rozporządzeniu ustawodawca nie odniósł się do kwestii refundacji soczewek kontaktowych. Jest ona możliwa, zależy jednak od dobrej woli samego pracodawcy. Zgodnie z interpretacjami Państwowej Inspekcji Pracy pokrycia kosztów zakupu soczewek dochodzić można wyłącznie na drodze postępowania sądowego. Wg Ministra Finansów, jeśli szkła kontaktowe zalecone zostaną przez lekarza specjalistę zamiast okularów korekcyjnych także podlegają dofinansowaniu ze strony pracodawcy (interpretacja ogólna MF z 16 marca 2011 r., nr DD3/033/30/CRS/11/95).
Odmiennie zagadnienie powyższe potraktowane zostało w regulacjach unijnych. Na mocy dyrektywy Rady UE z 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe zakup okularów korekcyjnych został potraktowany tak samo jak zakup szkieł kontaktowych (soczewek). Oznacza to, że powyższa regulacja nie została w pełni implementowana w polskim porządku prawnym. Co do zasady do dyrektyw, jako źródeł prawa wtórnego, nie ma zastosowania zasada bezpośredniego skutku, która pozwala obywatelom państw członkowskich na bezpośrednie powoływanie się na doprecyzowany, jasny, bezwarunkowy i nieodwołujący się do dodatkowych środków, krajowych czy wspólnotowych przepis prawa wspólnotowego (wyrok TS UE w sprawie 26/62 - Van Gend en Loos z 5 lutego 1963 roku).
Wewnątrzzakładowe akty prawne (układy zbiorowe pracy, regulaminy i statuty) mogą określać uprawnienia pracowników w sposób bardziej korzystny.
Podstawa prawna:
Dyrektywa Rady UE z 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe.
Interpretacja ogólna MF z 16 marca 2011 r., nr DD3/033/30/CRS/11/95.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973).
Stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z 21 grudnia 2012 r. w sprawie finansowania przez pracodawcę zakupu okularów dla pracujących na laptopach.
Wyrok TS UE w sprawie 26/62 - Van Gend en Loos z 5 lutego 1963 roku.